Του Γεωργίου-Ερμή Μπουγιούρη,
Ένα απ’τα πιο βασικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ύπαρξης είναι η, έστω και μερική, επίγνωση του εαυτού μας, το γνώθι σαυτόν, αλλά γνωρίζουμε ελάχιστα για τα άτομα γύρω μας. Γνωρίζουμε μονάχα τα επιφανειακά γνωρίσματα τους και όσα έχουν επιλέξει εκείνοι να μας δείχνουν. Συλλέγουμε μια ελάχιστη ποσότητα πληροφοριών που δε φτάνουν ούτε στο ελάχιστο να γνωρίσουμε την ψυχική ιδιοσυγκρασία του άλλου.
Είμαστε αέναα εκτεθειμένοι στα συναισθήματά μας όπως τις χαρές μας, τις ενοχές μας, τις ελπίδες μας, το άγχος μας, τις επιθυμίες μας, τις λύπες μας, τις αναμνήσεις μας και τις ανησυχίες μας. Αυτό από μόνο του, πάντοτε, μας αφήνει μια άλλη αίσθηση, κάποια διάθεση. Άλλες φορές αυτό λέγεται ανυπομονησία, ευτυχία ή θλίψη και άλγος. Ωστόσο, όσον αφορά τους υπόλοιπους ανθρώπους, το μόνο που βλέπουμε είναι ό,τι μας αφήνουν εκείνοι να δούμε. Σαν στο σπήλαιο του Πλάτωνα, δεμένοι να βλέπουμε τις σκιές και να φανταζόμαστε τι είναι. Έτσι, για να γνωρίσει κάποιος κάποιον πραγματικά αναγκάζεται να συλλέγει υπομονετικά όλες οι πληροφορίες που αποφασίζεται να του φανερωθούν κάνοντας την διαδικασία αυτή χρονοβόρα, κουραστική, επίπονη και συχνά παραπλανητική.
Το αποτέλεσμα αυτής τα ψυχολογικής ασυμμετρίας, που γνωρίζουμε άπταιστα τα συναισθήματά μας και μονάχα κράματα των άλλων, είναι να απομονώνουμε τον εαυτό μας, έχοντας την αντίληψη πως είμαστε μόνοι μας. Μόνοι και περίεργοι, υπερβολικοί και πως θα ‘πρεπε να ντρεπόμαστε για την φύση μας ή να την κρύβουμε απ’τους άλλους. Όλες ο εμπειρίες μας που μας προκάλεσαν φόβο, πόνο, ηδονή, χαρά, επιθυμία ή απογοήτευση μας φαίνονται μεμονωμένα προσωπικά βιώματα και πως δεν τα περνούν οι άλλοι αυτά. Εν τω μεταξύ, αυτό δε θα μπορούσε να απέχει περισσότερο απ’την αλήθεια, αλλά έχουμε πέσει στην παγίδα. Αυτή η παγίδα δεν είναι άλλη παρά την επίγνωση του εαυτού μας και την μη-γνώση των άλλων. Όλο αυτό θα μας οδηγήσει αναμφίβολα σε ένα συναίσθημα…
Την μοναξιά.
Νιώθουμε μόνοι και απομονωμένοι απ’ το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, καθώς δε μπορούμε σε καμμία περίπτωση να φανταστούμε πως μπορεί κανείς να συμμερίζεται τον πόνο μας, τον ενθουσιασμό μας ή το πάθος μας. Κλεινόμαστε στον εαυτό μας και επιλέγουμε να κρατάμε την καλύτερη έκδοση του εαυτού μας για μας. Οι υπόλοιποι ας βλέπουν την «μάσκα» που φοράμε κάθε πρωί που κρύβει πίσω της όλα όσα νιώθουμε. Ταυτόχρονα, είμαστε πεπεισμένοι πως αν «φανερωθούμε» σε οποιονδήποτε δε θα μπορέσει να καταλάβει τι νιώθουμε, τι εννοούμε, τι περνάμε και, ενδεχομένως, να θέλει να μην έχει καμμία συναναστροφή μαζί μας ή να μην είναι σε θέση γενικότερα να χειριστεί την κατάστασή μας.
Ακόμη κι εάν αποκτήσουμε μεγάλη παρέα, πολλούς γνωστούς ή ακόμη κάποια σχέση ισχύος, νιώθουμε πως είμαστε απατεώνες. Έχουμε την εντύπωση πως η εικόνα μας, αυτή που δείχνουμε, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα συνονθύλευμα ξένων γνωρισμάτων και χαρακτηριστικών που υιοθετήσαμε ως δικά μας, διότι έτσι πιστεύαμε πως θα γίνουμε αρεστοί.
Ποια είναι η λύση στο αίσθημα της μοναξιάς;
Δύο θα μπορούσαν να θεωρηθούν οι λύσεις όσον αφορά την μοναξιά: Η Τέχνη και η Αγάπη. Η Τέχνη μας εφοδιάζει με μια καθαρή και ακριβή αντίληψη των συναισθημάτων που ένιωθε εκείνη την στιγμή ο καλλιτέχνης ο οποίος, πιθανότατα, είναι άγνωστος σε εμάς. Έτσι, ερχόμαστε σε επαφή με την «αποκάλυψη» των συναισθημάτων ενός ανθρώπου με τον οποίο δεν έχουμε καμμία απολύτως σχέση συμμερίζοντας ίσως την χαρά που ένιωθε όταν καλλιτέχνισε ή την λύπη, τα νεύρα ή την ενέργεια. Συναισθήματα, τα οποία πιστεύαμε πως ήμασταν οι μόνοι που αντιμετωπίζαμε. Η Αγάπη απ’την άλλη, μας παρέχει την απαραίτητη αίσθηση της ασφάλειας που χρειαζόμαστε, έτσι ώστε να αποτινάξουμε από πάνω μας οποιαδήποτε ντροπή και να ανοιχτούμε, να «φανερωθούμε», άφοβα στον συνάνθρωπό μας. Ταυτόχρονα, θα ισχύσει το ίδιο και για τον συνάνθρωπό μας, επομένως θα μας δώσει η ευκαιρία να γνωρίσουμε τον εσώκοσμο ενός άλλου ατόμου, το οποίο ένιωσε και εκείνο την ασφάλεια να αφήσει τις άμυνες του και να μας εμπιστευθεί την φύση του.
Η απαραίτητη προϋπόθεση για την εκτίναξη του άλγους της μοναξιάς είναι η σιγουριά πως δεν είμαστε οι μόνοι οι οποίοι «περνούν την φάση τους» ή που «έχουν θέματα». Πρέπει να αντιληφθούμε και να αντιληφθούμε τον ισχυρισμό του Φρειδερίκου Νίτσε πως: «Άβυσσος είναι η ψυχή του ανθρώπου» με αυτό να έχει ισχύ σε όλους τους ανθρώπους. Θα καταλάβουμε, εν τέλει, ότι δεν είμαστε μόνοι μας σε όλο αυτό και πολλές φορές ίσως τα δικά μας προβλήματα να μην μπορούν να συγκριθούν με άλλων.
Η αίσθηση μονάχα της σιγουριάς πως «δεν είμαστε οι μόνοι» αποτελεί αρκετό εφόδιο για να δώσει μια μικρή γεύση γαλήνης και στον πιο απαιτητικό μοναχικό…
Γεννήθηκε το 1998 στο Ρέθυμνο, Κρήτης. Είναι προπτυχιακός φοιτητής του Τμήματος Ιστορίας & Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Αττικής του Think Tank ΚΕΑΣΜ και Γενικός Γραμματέας της νεολαίας Rotary Αθηνών. Επίσης ασχολείται ενεργά με τον αθλητισμό και τον εθελοντισμό.
