Της Αρετής Μούστου,
Πολύ συχνά, ως δέκτες μηνυμάτων μιας οθόνης, θαυμάζουμε διασήμους και πρόσωπα της επικαιρότητας με τρόπους που μπορεί να μην μας γίνονται καν αντιληπτοί. Μέσα από την ζωή αυτών των προσωπικοτήτων και την κανονικοποίηση της πλαστής πληροφορίας, οι ελπίδες και τα όνειρα των θεατών βρίσκουν πρόσφορο έδαφος να εδραιωθούν, με το πιο πιθανό τελικό σενάριο να είναι εκείνο της απογοήτευσης και της ανασφάλειας. Τι είναι, όμως, αυτό που πυροδοτεί αυτήν την εμμονή με τις διασημότητες;
Το παραπάνω αποτελεί ένα σημαντικό κοινωνικό φαινόμενο, ιδιαίτερα αν σκεφτούμε πως δεν είμαστε εκεί απλά για να απολαύσουμε τη δουλειά και το έργο τους, αλλά πολύ περισσότερο θέλουμε να μάθουμε όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με την προσωπική τους ζωή, και όσο πιο προσωπικές τόσο το καλύτερο. Υπάρχει μια τεράστια ακμάζουσα βιομηχανία, που μας πουλάει τους ρύπους των διασημοτήτων. Εδώ, εντοπίζεται ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον φαινόμενο. Εκτός του ότι οι θεατές διψούν για τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες της ζωής των διασήμων, τείνουν την ίδια στιγμή να δικαιολογούν και να ηρωοποιούν τις προσωπικότητες αυτές, χωρίς κανέναν προφανή λόγο.
Προφανώς και υπάρχουν πολλές αξιόλογες προσωπικότητες στον κόσμο των διασήμων, που έχουν καταφέρει αξιομνημόνευτα πράγματα, ωστόσο, ο λόγος στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν γίνεται σε αυτούς. Αν πάρουμε ως παράδειγμα τη θέση που έχουν πάρει οι παίχτες ριάλιτι παιχνιδιών και διαγωνισμών στις ζωές του τηλεοπτικού κοινού, θα καταλάβουμε ακριβώς τον λόγο που η κατάσταση θα έπρεπε να θεωρείται εν γένει προβληματική. Ο κόσμος ταυτίζεται, φανατίζεται, εξυμνεί τους αγαπημένους του παίκτες, εθελοτυφλεί στα λάθη τους και προπαντώς καταναλώνει και υιοθετεί μαζικά, χωρίς ιδιαίτερη σύνεση, τις προβληματικές και ανησυχητικές συμπεριφορές της τηλεοπτικής κουλτούρας.
Η επιβράβευση και η ταύτιση μαζί τους μπορεί να δικαιολογηθεί με έναν όρο που χρησιμοποιούν κυρίως οι ψυχολόγοι και είναι γνωστός ως το «Σύνδρομο Λατρείας Διασήμων» ή αλλιώς CWS (Celebrity Worship Syndrome). Υπάρχουν, φυσικά, διαφορετικά επίπεδα έντασης, ωστόσο, ο εθισμός είναι η κοινή τομή σε κάθε επίπεδο. Πιστεύεται ότι τα τηλεοπτικά πρότυπα επηρεάζουν τις στάσεις και τις συμπεριφορές πολλών ανθρώπων, ειδικά στην περίπτωση των εφήβων αυτό μπορεί να καθορίσει μέχρι και το τρόπο με τον οποίο θα αναπτυχθεί και θα εξελιχθεί η προσωπικότητά τους. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος, όπου η ευθύνη διαμοιράζεται.
Η υιοθέτηση λανθασμένων προτύπων και η συνεχής αναπαραγωγή αυτών μέσα από τηλεοπτικές εκπομπές τύπου ριάλιτι, έχει ως ένα βαθμό θεωρηθεί ότι είναι στην ευχέρεια και την κυριότητα του ατόμου. Ο φακός μας, όμως, καλό θα ήταν να δει και από την άλλη πλευρά. Ποιος είναι αυτός, όπου επικεντρώνει την προσοχή του τηλεοπτικού κοινού σε τέτοιου είδους εκπομπές; Ποιος είναι εκείνος, που θα προσφέρει πληθώρα αμερικανικού τύπου ριάλιτι, που έχουν βάση τους το δράμα και το κουτσομπολιό, έναντι επιμορφωτικών προγραμμάτων; Όση ευθύνη έχει ο θεατής, άλλη τόση και μάλλον περισσότερη, έχει και η τηλεοπτική κάλυψη. Ο λόγος; Γιατί, ως επί το πλείστον, με την έλλειψη ποικιλίας, ο θεατής θέλοντας και μη, θα παρακολουθήσει και ενδεχομένως θα ασχοληθεί με τέτοιου είδους ευτελή προγράμματα. Και όταν γίνεται λόγος για ενήλικες θεατές, που έχουν θεωρητικά την κρίση να επιλέξουν αν θα το παρακολουθήσουν ή όχι, τότε η ευθύνη όντως διαμοιράζεται. Εκεί που η «μάχη» είναι άνιση, είναι όταν απέναντι βρίσκονται παιδιά και νέοι, μια ομάδα που επηρεάζεται πιο εύκολα και σε μεγαλύτερο βαθμό.
Η τριβή με την κουλτούρα της ηρωοποίησης των τηλεοπτικών διασημοτήτων καθηλώνει εξ ολοκλήρου μια κοινωνία και θα έπρεπε να μας βάζει σε σκέψεις. Πώς είναι δυνατόν μια ολόκληρη κοινωνία να παθιάζεται με προσωπικότητες που δεν κάνουν τίποτα το ουσιώδες και την ίδια στιγμή να λησμονούν ανθρώπους καταξιωμένους, που έχουν προσφέρει και εξακολουθούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην κοινωνία; Δεν μπορούμε παρά να μιλήσουμε για μια ξεκάθαρη κρίση αρχών που ταλανίζει και θα ταλανίζει μάλλον για πολύ ακόμα την ελληνική πραγματικότητα. Μια χώρα που έχει πραγματικά δομικά προβλήματα συνεχίζει να καταπιάνεται και να δίνει βάση σε ανούσια δρώμενα πίσω από μία οθόνη. Μεθοδευμένο; Πολύ πιθανόν. Μάλλον θα χρειαστούμε, μετά από αυτόν τον τηλεοπτικό μορφωτικό λήθαργο που βιώνουμε, να αναζητήσουμε και τις πολιτικές του σκοπιμότητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Celebrity Worship Syndrome, psychologytoday.com, διαθέσιμο εδώ
