Η Μάχη του Μόντε Κασσίνο

Της Ιωάννας Γιαβρούτα, 

Η Μάχη του Μόντε Κασσίνο (Monte Cassino) θεωρείται η πιο σφοδρή και ακριβή μάχη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που έλαβε χώρα σε ιταλικό έδαφος μεταξύ 17 Ιανουαρίου και 18 Μαΐου 1944. Το Monte Cassino ήταν μία σειρά τεσσάρων συμμαχικών επιθέσεων εναντίον της λεγόμενης «winter line» που ήταν μία σειρά από γερμανικές και ιταλικές στρατιωτικές βάσεις στην Ιταλία και που λειτουργούσαν οχυρωματικά για την προστασία του δρόμου που οδηγούσε στη Ρώμη από τις επιδρομές των συμμάχων. Οι στρατιωτικές βάσεις ήταν γύρω από την πόλη του Cassino στην περίφημη «Γραμμή Gustav», εκεί βρισκόταν και το μοναστήρι που θεωρείτο ένας από τους σημαντικότερους και ιερότερους θρησκευτικούς χώρους της Ιταλίας, εκεί βρίσκονταν τα ερείπια του Αγίου Βενέδικτου, ο ιδρυτής του τάγματος των Βενεδικτίνων μοναχών. Το μοναστήρι βρισκόταν σε στρατιωτική ζώνη που και οι δύο πλευρές σέβονταν, όμως σύντομα οι συμμαχικές δυνάμεις έσπασαν τη χειμερινή γραμμή και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεκινήσει η σύγκρουση.

Στην αρχή, στις 17 Ιανουαρίου 1944, οι Γερμανοί που βρίσκονταν σε καλά οχυρωμένες θέσεις γύρω από το λόφο, μπόρεσαν να αναχαιτίσουν τις επιθέσεις των συμμάχων, μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου οι συμμαχικές επιθέσεις (Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ) είχαν υποστεί πλήγμα, μετρώντας πολλά θύματα. Στη συνέχεια, όσο περνούσε ο χρόνος, οι στρατιώτες των συμμάχων που βρίσκονταν στη γραμμή Gustav, θεωρούσαν ότι οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν κατασκοπευτικά το αρχαίο κτίριο της μονής, που θεωρείτο ουδέτερο έδαφος, ώστε να μπορούν να δρομολογήσουν ένα βομβαρδισμό σε συμμαχικές βάσεις. Μετά από κάποιες συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των αξιωματικών των συμμάχων που έβλεπαν ως εμπόδιο το μοναστήρι, έλαβαν την απόφαση να το βομβαρδίσουν. Έτσι και έγινε, προγραμματίστηκε στην αρχή ο βομβαρδισμός να πραγματοποιηθεί στις 13 Φεβρουαρίου, αλλά λόγω καιρικών συνθηκών, έγινε στις 15. Οι σύμμαχοι βομβάρδισαν το Αβαείο και αυτή ήταν η δεύτερη επίθεση της μάχης.

Το πρωί της 14^ης, το πυροβολικό εναέριο σκόρπισε φυλλάδια στον ουρανό πάνω από το μοναστήρι, σα μία προειδοποιητική βολή για το βομβαρδισμό που θα ακολουθούσε. Δε δόθηκε, βέβαια, ιδιαίτερη σημασία στο γεγονός, καθότι θεωρήθηκε ως προπαγάνδα από ένα Γερμανό αξιωματικό. Επομένως, δεν τέθηκε ζήτημα εκκένωσης του μοναστηριού, με τους μοναχούς και τους εκατοντάδες πρόσφυγες που είχαν προσφύγει εκεί για καταφύγιο, να βρίσκονται στο έλεος του θεού, καθώς αμερικανικά αεροσκάφη άρχισαν να βομβαρδίζουν ανηλεώς το μοναστήρι. Στην αρχή, τα 142 Β-17 Flying Fortress της 13^ης Στρατηγικής Πολεμικής Αεροπορίας έριξαν 253 τόνους με εκρηκτικά. Ακολούθως, τα 47 Β-25 Mitchells και 40 Β-26 Marauders της Μεσογειακής Πολεμικής Αεροπορίας έριξαν άλλους 100 τόνους. Το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε από το αμερικανικό σώμα II βομβαρδίζοντας το μοναστήρι και αφήνοντας πίσω στάχτες και ερείπια. Η καταστροφή περιλάμβανε ανεκτίμητης αξίας τοιχογραφίες και γλυπτά και στοίχισε τη ζωή σε 230 Ιταλούς πολίτες.

Η καταστροφή του Μόντε Κασσίνο έχει παραλληλιστεί από κάποιους με το βομβαρδισμό του Αβαείου του Γουέστμινστερ από την Ιταλική Πολεμική Αεροπορία. Ταυτόχρονα, ο Χάρολντ Τίτμαν, ο ανώτερος διπλωμάτης του Βατικανού στη Ρώμη, φανερά οργισμένος, χαρακτήρισε το βομβαρδισμό «κολοσσιαία βλάβη» και «μία πράξη βαριάς βλακείας».

Αξίζει να σημειωθεί, ότι ακολούθησε μία βρετανική και ινδική επίθεση -η Τρίτη μάχη, στις 15 Μαρτίου- μετά την καταστροφή του μοναστηριού, κάτι που αποδείχθηκε ότι θα γύριζε μπούμερανγκ στους συμμάχους, οι οποίοι ήθελαν να εμποδίσουν να καταληφθεί η Μονή από γερμανικά στρατεύματα. Στην πραγματικότητα, συνέβη, ακριβώς το αντίθετο. Με τη μετατροπή του μοναστηριού σε ερείπια, δόθηκε η δυνατότητα στους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές να τοποθετήσουν βάσεις άμυνας που κόστισαν τη ζωή σε πολλούς συμμάχους. Η μάχη θα εξακολουθήσει να μαίνεται για άλλους τρεις μήνες. Η τέταρτη και τελευταία μάχη θα δοθεί σε τέσσερα μέτωπα, γι’ αυτό και χρειάστηκαν αυτοί οι τρεις μήνες προετοιμασίας, ώστε να τοποθετηθούν οι στρατιωτικές μονάδες και από τις δύο πλευρές. Η επίθεση ξεκίνησε στις 11 Μαΐου 1944 μέχρι τις 17, τα πολωνικά στρατεύματα είχαν προσπεράσει τα γερμανικά και κατέλαβαν το Αβαείο στην κορυφή του Μόντε Κασσίνο. Οι σύμμαχοι θα παγιωθούν τελικά ως νικητές, αλλά θα αριθμήσουν πολλά θύματα, 55.000 σε σύγκριση με τους 20.000 των Γερμανών. Η μάχη του Μόντε Κασσίνο τελείωσε και οι σύμμαχοι έσπασαν τη χειμερινή γραμμή. Στις 5 Ιουνίου 1944, η πρωτεύουσα της Ιταλίας βρίσκεται στα χέρια των συμμάχων.

Οι εργασίες για την ανοικοδόμηση και αναστήλωση της μονής ξεκίνησαν το 1950, με προσεκτικές παρεμβάσεις, ώστε να μπορέσει να ενσωματωθεί ένα μεγάλο μέρος του αρχικού κτιρίου. Ανακαινίστηκε τελικά από τον Πάπα Παύλο VI, το 1964.

77 χρόνια μετά, η επιβλητική Μονή του Μόντε Κασσίνο μέσα στην ιταλική κοιλάδα δε μπορεί να θυμίσει σε τίποτα την καταστροφή που είχε συντελεστεί τότε. Η καταστροφή θεωρήθηκε βάναυσο χτύπημα κατά του πολιτισμού και αποδεικνύει τις θηριωδίες που έχουν προκαλέσει οι πόλεμοι, ότι αποτελούν μία τρέλα του ανθρώπινου γένους για επιβολή του ισχυρού με ανυπολόγιστες συνέπειες, υλικές και ανθρώπινες.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Από την ιστοσελίδα New Zealand History, στο «The Italian Campaign», Διαθέσιμο εδώ
• Από την ιστοσελίδα The National WWII Museum, στο «The Destruction of Monte Cassino», Διαθέσιμο εδώ
• Από την ιστοσελίδα History, στο «The Battle of Monte Cassino», Διαθέσιμο εδώ
• Από την ιστοσελίδα The Wiener Holocaust Library, στο «D-Day and Operation Bagration», Διαθέσιμο εδώ