Της Κωνσταντίνας Στούκα,
Η “Five Eyes” αποτελεί μία συμμαχία ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ πέντε αγγλόφωνων δημοκρατιών: των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας. Τέθηκε σε ισχύ με τη Συμφωνία της UKUSA (The United Kingdom and United States of America Agreement) το 1946 και εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ως μηχανισμός παρακολούθησης κινήσεων της Σοβιετικής Ένωσης και ανταλλαγής απόρρητων πληροφοριών. Πολύ συχνά χαρακτηρίζεται ως η πιο επιτυχημένη συμμαχία πληροφοριών σε όλον τον κόσμο, έχοντας μακροημερεύσει, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν εκλείπουν ορισμένοι σκόπελοι.
Τη δεδομένη στιγμή που συντάσσεται το παρόν άρθρο, έχουν ανακύψει προβλήματα, όπως η ανησυχία για τη de facto στρατιωτική κατάληψη της θάλασσας της Νότιας Σινικής Θάλασσας από την Κίνα, η καταστολή της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ και οι απειλητικές κινήσεις προς την Ταϊβάν, την οποία επιδιώκει να επαναφέρει υπό τον πλήρη έλεγχό της μέχρι το 2049. Τα ανωτέρω ζητήματα κινητοποίησαν την “Five Eyes” και τον Μάιο του 2020 συμφώνησε να επεκτείνει τον ρόλο της, πέραν των τομέων της ασφάλειας και της δικαιοσύνης, στο ακανθώδες θέμα της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του δημοκρατικού θεσμού εν συνόλω.
Συγκεκριμένα, τον Νοέμβριο του 2020, η συμμαχία επέκρινε την κινεζική κυβέρνηση για την επέμβασή της στο καθεστώς του Χονγκ Κονγκ, όταν το Πεκίνο εισήγαγε νέους νόμους που αποκλείουν τους εκλεγμένους νομοθέτες στην πρώην βρετανική αποικία. Αναπόφευκτα, αυτή η ενέργεια των επικριτών έχει εξοργίσει τους Κινέζους αξιωματούχους, οι οποίοι εκλαμβάνουν την στάση της “Five Eyes” σαν προσπάθεια περιορισμού της εθνικής κυριαρχίας της Κίνας. Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι η εκπρόσωπος Τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, Hua Chunying, χλεύασε τη συμμαχία, λέγοντας ότι όσοι τόλμησαν να βλάψουν την κυριαρχία της Κίνας θα τους έβγαιναν τα μάτια (αγγλ. “those who dared to harm China’s sovereignty would find their own eyes poked out”).
Η Υπουργός Εξωτερικών της Νέας Ζηλανδίας, Nanaia Mahuta, έμελλε να ταράξει προσφάτως τα νερά, αφού αρνήθηκε να συμμετάσχει στην καταδίκη του Πεκίνου, υποστηρίζοντας ότι ένιωσε άβολα με την επέκταση του ρόλου της συμμαχίας. Συγκεκριμένα, η Mahuta τόνισε ότι η Νέα Ζηλανδία δεν τάχθηκε υπέρ της επέκτασης αρμοδιοτήτων της “Five Eyes”, λόγω του ότι οι ανταλλαγές τέτοιων μηνυμάτων μεταξύ των χωρών βρίσκονται εκτός των πραγματικών αρμοδιοτήτων της συμμαχίας. Παρατηρείται, βέβαια, ότι αυτή η δήλωση δημιουργεί μία έντονη αντίφαση, καθώς πρόκειται για ένα έθνος που θεωρητικά πρεσβεύει το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι η Πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, Jacinda Ardern, παραδέχτηκε ότι οι διαφορές με την Κίνα γίνονται περισσότερο από ποτέ διακριτές, εντούτοις η κυβέρνησή της προτιμά να διατηρήσει τις διμερείς της σχέσεις με το Πεκίνο.
Η γραμμή πολιτικής των υψηλόβαθμων στελεχών της κράτους της Ωκεανίας υποδηλώνει ότι η Νέα Ζηλανδία δεν επιθυμεί μία περαιτέρω διεύρυνση στο πεδίο του δικτύου πληροφοριών, αλλά ενδιαφέρεται για την εξασφάλιση των συμφερόντων της, μέσω της αναζήτησης πολυμερών ευκαιριών. Επομένως, η στάση της θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ξεκάθαρη έως και απόλυτη στον τομέα αυτό, διότι έχει εκφράσει την άρνησή της για τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων και στην ίδια τη συμμαχία. Η εν λόγω στάση επιβεβαιώνει την ανεξάρτητη θέση της Νέας Ζηλανδίας σχετικά με την εξωτερική πολιτική, επιδιώκοντας να μειώσει την εμπορική της εξάρτηση από οποιαδήποτε χώρα, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Κίνας, που αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο.
Συνοψίζοντας, η εύρυθμη λειτουργία μίας συμμαχίας επιτυγχάνεται μέσω των κοινών συμφερόντων των διαπλεκόμενων μερών. Όταν, όμως, τα ενδιαφέρονται μεταβάλλονται, τότε είναι πολύ πιθανό και συνάμα εύλογο να επέλθουν τριγμοί. Η Νέα Ζηλανδία κινείται τώρα στο μεταίχμιο της “Five Eyes” και της Κίνας, πασχίζοντας να αποκομίσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερα οφέλη. Μία απρόσεκτη κίνησή της και εύκολα μπορούν να ανατραπούν οι υφιστάμενες ισορροπίες. Σε κάθε περίπτωση, καμία εκ των δύο πλευρών δεν πρόκειται να μείνει άπραγη, ανεξάρτητα από την τελική της απόφαση. Ελπίζουμε μόνο να μην ανοίξει ο Ασκός του Αιόλου…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Five Eyes: Is the alliance in trouble over China?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- New Zealand says ‘uncomfortable’ with expanding Five Eyes, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- New Zealand ‘uncomfortable’ with expanding Five Eyes’ remit, says foreign minister, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
