Της Σοφίας Χρηστακίδου,
Πρόσφατα είδαμε να γίνεται λόγος για τη Μυανμάρ ή αλλιώς Βιρμανία (Myanmar, Burma). Οι κάτοικοι της χώρας προσφάτως έχασαν τη δυνατότητα τους να συνδέονται στο διαδίκτυο, λόγω ακραίων πρακτικών των κυβερνώντων, και γενικά οι ελευθερίες τους έχουν περιοριστεί σε αρκετά μεγάλο βαθμό. Ας δούμε όμως τα πράγματα με περισσότερες λεπτομέρειες προκειμένου να καταλάβουμε τι ακριβώς έχει συμβεί.
Η Μυανμάρ είναι μία χώρα που βρίσκεται στη νοτιοανατολική Ασία και συνορεύει με το Μπαγκλαντές και την Ινδία στα βορειοδυτικά, την Κίνα στα βορειοανατολικά, το Λάος και την Ταϊλάνδη στα ανατολικά και νοτιοανατολικά αντίστοιχα, ενώ βρέχεται από τη Θάλασσα Ανταμάν και τον κόλπο της Βεγγάλης στα νότια και νοτιοδυτικά της. Από τα παραπάνω βλέπουμε ότι όλες οι χώρες με τις οποίες συνορεύει η Μυανμάρ είναι επίσης αναπτυσσόμενες. Άλλες βέβαια βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση, ενώ άλλες από αυτές έχουν ακόμη αρκετό δρόμο να διανύσουν προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα καλό επίπεδο διαβίωσης. Ο πληθυσμός της χώρας ανέρχεται σε 54 εκατομμύρια περίπου, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2019. Επίσημο νόμισμα είναι το κιγιάτ το οποίο εκδίδεται από την Κεντρική Τράπεζα της Μυανμάρ. Η χώρα είναι μέλος αρκετών διεθνών οργανισμών όπως είναι η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (ADB), το Συμβούλιο Ανατολικής Ασίας (EAS), της Διεθνούς Τράπεζας Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης (IBRD) κ.α.
Γενικά από το έδαφος της χώρας έχουν περάσει διάφοροι πολιτισμοί. Η ιστορία της Μυανμάρ όμως ξεκινά ουσιαστικά κατά τον 9ο αιώνα μετά την άφιξη των Βιρμανών οι οποίοι μετέδωσαν τελικά στην περιοχή τη γλώσσα, την κουλτούρα και τη θρησκεία τους. Για το λόγο αυτό λοιπόν επίσημη γλώσσα του κράτους είναι η Βιρμανική και η θρησκεία που υιοθετούν οι περισσότεροι πολίτες είναι ο Βουδισμός. Στο εσωτερικό της χώρας βέβαια υπάρχουν πάνω από 6 εθνοτικές ομάδες και τουλάχιστον 4 θρησκείες οι οποίες συνολικά αποτελούν περίπου το 30% του πληθυσμού. Η χώρα έχει τελέσει υπό βρετανική κυριαρχία από το 1826, ουσιαστικά, μέχρι και το 1948. Κατά τη διάρκεια της παραμονής των Βρετανών, τα δικαιώματα των πολιτών της χώρας καταπατήθηκαν πολλές φορές, ενώ δεν υπήρχε κανένας σεβασμός στην κουλτούρα και τον πολιτισμό τους. Δηλαδή οι «κατακτητές» δεν σεβόντουσαν τις βουδιστικές παραδόσεις και τις συνήθειες των κατοίκων.
Μετά την ανεξαρτησία έλαβε χώρα το πραξικόπημα του 1962, υπό τον στρατηγό Ne Win. Η χώρα υπό την ηγεσία του ακολούθησε ένα σοσιαλιστικό μοντέλο, κατά το οποίο η λειτουργία όλων των φορέων και επιχειρήσεων της χώρας πέρασε σε κρατικά χέρια. Η αποκατάσταση της δημοκρατίας από το πραξικόπημα εκείνο επήλθε μόλις το 2011. Ο ολοκληρωτισμός επέφερε φτωχοποίηση και εξαθλίωση των κατοίκων της χώρας, πλην όσων ήταν προσκείμενοι στο καθεστώς. Το 2015 έλαβαν χώρα εκλογές κατά τις οποίες εκλέχθηκε το κόμμα «Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία», το οποίο ήταν φιλικά προσκείμενο προς ένα πιο δημοκρατικό πολίτευμα. Παρόλα αυτά όμως, ο στρατός συνέχισε να έχει μεγάλη επιρροή στα πράγματα διατηρώντας ένα μεγάλο μέρος των εδρών του Κοινοβουλίου. Λίγο μετά τις εκλογές, λοιπόν, οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας υποστήριξαν την αντιπολίτευση και απαίτησαν επανάληψη της ψηφοφορίας ισχυριζόμενες απάτη μεγάλης κλίμακας όσον αφορά το εκλογικό αποτέλεσμα.
Προφανώς ένας τέτοιος ισχυρισμός ήταν ψεύτικος, χωρίς βάση και χωρίς αποδεικτικά στοιχεία. Τα πράγματα άρχισαν να χειροτερεύουν, όταν στρατιωτικοί παράγοντες της χώρας προσέφυγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο για να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς τους. Μάλιστα, απείλησαν αρχικά ότι θα περιβάλλουν το Κοινοβούλιο με στρατιώτες. Τελικά το πραξικόπημα έλαβε χώρα τον Φεβρουάριο του 2021, καθώς λάμβανε χώρα μία από τις συνόδους της Βουλής.
Πλέον η Suu Kyi, η νομίμως εκλεγμένη ηγέτης της Μυανμάρ, κρατείται σε άγνωστη τοποθεσία από το καθεστώς. Αντιμετωπίζει διάφορες κατηγορίες, όπως παραβίαση του Επίσημου Νόμου για τα Μυστικά της Χώρας, κατοχή παράνομων walkie-talkies και δημοσίευση πληροφοριών που μπορεί να “προκαλέσουν φόβο ή ανησυχία”.
Πλέον ηγέτης της χώρας είναι ο Min Aung Hlaing και το κράτος τελεί υπό στρατιωτική χούντα. Ο Hlaing έχει δεχθεί διεθνή κατακραυγή και διάφορες κυρώσεις για τον φερόμενο ρόλο του στις στρατιωτικές επιθέσεις κατά εθνικών μειονοτήτων. Επίσης το καθεστώς προχώρησε σε πλήθος συλλήψεων οι οποίες αφορούσαν ανθρώπους της αντιπολίτευσης (δηλαδή της Εθνικής Ένωσης για τη Δημοκρατία), συγγραφείς, ακτιβιστές και πολλούς άλλους πολίτες. Επίσης, πολλοί άνθρωποι (ανάμεσά τους και παιδιά) έχασαν τη ζωή τους.
Οι διαμαρτυρίες για το πραξικόπημα ήταν μεγαλύτερες και από τη λεγόμενη Επανάσταση του Σαφράν το 2007, όταν χιλιάδες μοναχοί είχαν εξεγερθεί ενάντια στο στρατιωτικό καθεστώς. Ανάμεσα στους διαδηλωτές περιλαμβάνονται καθηγητές, δικηγόροι, μαθητές, αξιωματικούς τραπεζών, ακόμα και κυβερνητικοί υπάλληλοι. Βλέπουμε λοιπόν ότι η πλειοψηφία της κοινωνίας είναι ενάντια στο καθεστώς και επιθυμεί να επέλθει επιτέλους ένα δημοκρατικό καθεστώς στη χώρα.
Ο στρατός επέβαλε διάφορους περιορισμούς, όπως απαγόρευση της κυκλοφορίας και περιορισμό των συγκεντρώσεων. Οι δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποιούν διάφορα όπλα προκειμένου να μπορέσουν να καταστείλουν οποιαδήποτε εξέγερση ή εναντίωση στο καθεστώς, όπως κανόνι νερού, λαστιχένιες σφαίρες και πυρομαχικά. Ο στρατός πήρε γρήγορα τον έλεγχο ολόκληρης της υποδομής της χώρας, αναστέλλοντας τις περισσότερες τηλεοπτικές εκπομπές και ακυρώνοντας εσωτερικές και διεθνείς πτήσεις. Το τηλέφωνο και το διαδίκτυο διακόπηκαν σε πολλές μεγάλες πόλεις. Το χρηματιστήριο και οι εμπορικές τράπεζες έκλεισαν, ενώ παρατηρήθηκαν μεγάλες γραμμές έξω από τα A.T.M.s σε ορισμένα μέρη. Στο Γιανγκόν, τη μεγαλύτερη πόλη και πρώην πρωτεύουσα της χώρας, οι κάτοικοι έτρεξαν στις αγορές για να εφοδιαστούν με τρόφιμα και άλλα εφόδια.
Σε όλα αυτά τα γεγονότα ο ρόλος της Ρωσίας και της Κίνας είναι διφορούμενος. Και οι δύο χώρες έχουν υπογράψει ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών το οποίο καταδικάζει το πραξικόπημα και το στρατιωτικό καθεστώς. Είναι όμως πολλοί εκείνοι που υποστηρίζουν πως ανεπίσημα οι δύο χώρες υποστηρίζουν τη στρατιωτική χούντα και αυτό γιατί προσπαθούν να πραγματοποιήσουν υψηλές πωλήσεις όπλων στο στρατό της Μυανμάρ. Κάποιοι, ακόμα, λένε ότι οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις της Κίνας προς τη χώρα είναι υψηλές, παρέχοντας με τον τρόπο αυτό οικονομική στήριξη στους στρατιωτικούς παράγοντες. Η αλήθεια είναι ότι οι ΑΞΕ της Κίνας προς τη Μυανμάρ ήταν πάντοτε υψηλές ακόμη και πριν το καθεστώς. Κάτι τέτοιο είναι απολύτως λογικό, καθώς οι δύο χώρες γειτονεύουν και είναι επόμενο ότι η Κίνα επιθυμεί να έχει αυξημένη επιρροή στις χώρες που βρίσκονται γύρω της. Οι ξένες επενδύσεις είναι ένας από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να πετύχει κάτι τέτοιο.
Η πορεία του κατά Κεφαλήν ΑΕΠ
Παρατηρώντας το παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε ότι η Μυανμάρ ήταν ανέκαθεν μία φτωχή χώρα. Όπως αναφέραμε και παραπάνω η εξ ολοκλήρου ανάληψη του παραγωγικού ιστού από το κράτος είχε ως αποτέλεσμα την φτωχοποίηση της χώρας. Όπως είναι γνωστό από την οικονομική θεωρία, προκειμένου να αναπτυχθεί μία χώρα οικονομικά θα πρέπει να υπάρχουν τεχνολογικές καινοτομίες. Κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συμβεί σε ένα απολυταρχικό καθεστώς όπου όλες οι ενέργειες ελέγχονται από το κράτος και υπάρχει περιορισμός των ιδεών. Η Μυανμάρ στο περισσότερο μέρος της ιστορίας της διέπεται από τέτοιου είδους καθεστώτα, επομένως είναι λογικό να είναι μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου.
Από το 2000 και μετά βλέπουμε μία αύξηση του κατά Κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας, η οποία συνεχίστηκε μέχρι πρόσφατα το 2020. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η αύξηση αυτή οφείλεται στο θάνατο πολλών πολιτών λόγω των άσχημων συνθηκών διαβίωσης. Κάτι τέτοιο όμως δεν επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεση μας, γιατί αν κοιτάξει κανείς τα δεδομένα που αφορούν τον πληθυσμό θα δει ότι αυτός αυξάνεται από τη δεκαετία του 1960 και μετά. Η πιθανότερη αιτία στην οποία οφείλεται η αύξηση του κατά Κεφαλήν ΑΕΠ είναι μάλλον ο σταδιακός περιορισμός της δικτατορίας και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες επέτρεψαν κάποια επιχειρηματική δραστηριότητα στη χώρα.
Από την άλλη, όμως, το καθεστώς δεν περιορίστηκε αρκετά, ώστε να επιτραπεί στους πολίτες να δρουν ελεύθεροι. Αυτό συνέβη μόνο μετά το 2011, οπότε και σταμάτησε να υφίσταται η δικτατορία, όπως αναφέραμε, η οποία επανήλθε πρόσφατα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η αύξηση του κατά Κεφαλήν ΑΕΠ να είναι περιορισμένη και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών να παραμένει χαμηλό.
Αν και τα στοιχεία του 2021 δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμη, μετά το πραξικόπημα αναμένεται πτώση του ΑΕΠ, καθώς έχει παγώσει η πλειονότητα των οικονομικών δραστηριοτήτων. Μάλιστα πολλές μεγάλες εταιρείες που είχαν πραγματοποιήσει επενδύσεις στη χώρα αποσύρονται. Ο μεγαλύτερος κατασκευαστής βιομηχανικών ακινήτων (δηλαδή μεγάλα ακίνητα για επαγγελματική χρήση) της Ταϊλάνδης, η Amata, διέκοψε ένα έργο ανάπτυξης βιομηχανικής ζώνης ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων στο Γιανγκόν ως απάντηση στο πραξικόπημα, μετά την έναρξη της κατασκευής του τον Δεκέμβριο του 2020. Ακόμη η Suzuki Motor, η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία της Μυανμάρ και αρκετοί άλλοι κατασκευαστές διέκοψαν επίσης τις εγχώριες δραστηριότητές τους. Το χρηματιστήριο του Γιαγκόν έχει επίσης αναστείλει τις συναλλαγές από την 1η Φεβρουαρίου. Η αγορά ακινήτων της Μυανμάρ κατέρρευσε ως αποτέλεσμα του πραξικοπήματος, καθώς οι πράξεις πωλήσεων και αγορών έχουν μειωθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου. Είναι κατανοητό λοιπόν ότι το πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας πρόκειται να επιφέρει δραματική πτώση του εθνικού εισοδήματος.
Όσον αφορά το σύστημα υγείας και εκπαίδευσης της χώρας δεν μπορούμε να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα. Το προσωπικό των τομέων αυτών υπόκειται σε υποδείξεις της κυβέρνησης και όσοι εναντιώνονται στα λεγόμενα του καθεστώτος, φυλακίζονται. Για να έχει κανείς, λοιπόν, πρόσβαση στη υγεία και την παιδεία θα πρέπει να είναι σύμφωνος με όσα πρεσβεύει η κυβέρνηση. Σε διαφορετική περίπτωση, είτε φυλακίζεται είτε οδηγείται στο περιθώριο με άρνηση πρόσβασης σε οποιαδήποτε υπηρεσία. Επομένως τα οικονομικά που αφορούν την υγεία και την παιδεία δεν είναι από μόνα τους αρκετά προκειμένου να μας παρέχουν μία ολοκληρωμένη εικόνα. Θα πρέπει να αναλογιστούμε και το πολιτικό καθεστώς της χώρας καθαυτό.
Συμπερασματικά, λοιπόν, το πραξικόπημα που έλαβε πρόσφατα χώρα στη Μυανμάρ δεν είναι το μοναδικό δείγμα ολοκληρωτισμού στην ιστορία της. Μετά την ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία κυβερνάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από καθεστώτα αυτού του είδους. Αυτό έχει ως επακόλουθο το πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας σε περιόδους πολιτικής αναταραχής και την περιορισμένη οικονομική ανάπτυξη γενικότερα. Πλέον, όμως, υπάρχουν δημοκρατικές δυνάμεις μέσα στη Μυανμάρ και οι εξεγέρσεις είναι όλο και περισσότερες. Ας ελπίσουμε ότι η διεθνής κοινότητα θα βρει τρόπο να επέμβει, ώστε να φύγει το καθεστώς από την εξουσία όσο γίνεται πιο αναίμακτα προκειμένου να υπάρξει πρόοδος και να ευημερήσουν οι πολίτες της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι ισορροπίες στην περιοχή είναι πολύ λεπτές και οποιαδήποτε παρέμβαση μπορεί να προκαλέσει ανάφλεξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Myanmar coup: What is happening and why, BBC, Retrieved from here
- Myanmar’s Coup and Violence, Explained, The New York Times, Retrieved from here
- Thailand’s Amata halts $1bn Myanmar property project after the coup, Nikkei Asia, Retrieved from here
- Thai developer invests $1bn to put Myanmar industry on the global map, Nikkei Asia, Retrieved from here
- Myanmar’s real estate sector crashes, Retrieved from here
- Businesses start to rethink Myanmar as coup ignites protests, AP News, Retrieved from here
- History on Myanmar, Encyclopedia Britannica, Retrieved from here
