Της Κωνσταντίνας Αυγερινού,
Κι όταν μιλάμε για μάχες, επιστημονικής φύσεως πάντα, δεν μπορούμε να παραλείψουμε τη «σύγκρουση» των δύο επιστημών: της επιστήμης της εργοθεραπείας με αυτή της φυσικοθεραπείας. Δύο επιστήμες που παρά τα χρόνια που έχουν περάσει από την έναρξη των εφαρμογών των προγραμμάτων τους, ακόμη και σήμερα, ύστερα από τόση βοήθεια που η κάθε μια ξεχωριστά έχει προσφέρει στην ιατρική κοινότητα, ακόμη η θεωρητική και πρακτική τους βάση για κάποιους, λανθασμένα, συγχέεται. Τα όριά τους είναι διακριτά, κυρίως για αυτούς που…θέλουν να τα δουν.
Κανείς δεν μπορεί να παραμερίσει το γεγονός ότι μεταξύ τους έχουν κάποια κοινά σημεία και ομοιότητες, πράγμα προφανές, καθώς αποτελούν και οι δύο αποκαταστασιακές επιστήμες. Αυτό σημαίνει πως ο πολύ γενικός και μακροπρόθεσμος στόχος τους είναι η αποκατάσταση ή πιο κοσμοπολίτικα το “rehabilitation”. Τι σημαίνει αυτό; Και οι δύο χρησιμοποιούν την συνδυασμένη και συντονισμένη χρήση ιατρικών, κοινωνικών, εκπαιδευτικών και επαγγελματικών μετρήσεων για την εκπαίδευση ή την επανεκπαίδευση στο μέγιστο δυνατό επίπεδο μιας λειτουργικής ικανότητας ενός ατόμου. Συμβάλλουν στην διαδικασία του recovery, το οποίο αν και μεταφράζεται επίσης ως αποκατάσταση, έχει μια πιο ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται στην εμπειρία των ατόμων, καθώς δέχονται και ξεπερνούν την πρόκληση της αναπηρίας τους, βιώνοντας την αποκατάσταση μιας νέας αίσθησης του εαυτού και του σκοπού εντός και πέραν των ορίων της ανικανότητάς τους. Όποιον ορισμό και αν διαλέξουμε, το άτομο αποτελεί βασικό σημείο της αποκατάστασης, αν και η εμπλοκή του μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το χρησιμοποιούμενο κάθε φορά μοντέλο.
Παράλληλα, οι υπηρεσίες και των δύο είναι δυνατόν να παρέχονται από τους ίδιους φορείς, δηλαδή, να συνυπάρχουν σε κάποιους θεραπευτικούς χώρους. Παρέχουν ποικίλες υπηρεσίες σε δημόσια, ιδιωτικά και εθελοντικά προγράμματα και πλαίσια, όπως σε δημόσια νοσοκομεία, σε παιδικούς σταθμούς, σε ειδικά σχολεία, σε ιδιωτικές κλινικές, σε επαγγελματικά εργαστήρια, σε ΚΑΠΗ, σε φυλακές και σε πληθώρα άλλων χώρων, ενώ μοιράζονται ασθενείς, συχνά, από τις ίδιες διαγνωστικές κατηγορίες. Ταυτόχρονα, υπάρχουν κάποιες ομοιότητες όσον αφορά το πώς λειτουργούν τα προγράμματά τους. Για παράδειγμα, και στις δύο επιστήμες πραγματοποιούνται στοχοκατευθυνόμενες παρεμβάσεις, συνήθως ορισμένης διάρκειας και προκαθορισμένης δομής.
Η μεγάλη διαφοροποίηση μεταξύ τους είναι οι πιο επιμέρους και εξειδικευμένοι στόχοι, που προκύπτουν και έχουν ως απώτερο και γενικότερο σκοπό την αποκατάσταση, όπως προαναφέρθηκε, αλλά και ο τρόπος προσέγγισης και παρέμβασης για επίτευξη αυτών. Διαφέρουν, δηλαδή, τα μέσα – τα «όπλα»- που κάθε επιστήμη χρησιμοποιεί για να βοηθήσει τον ασθενή της.
Η Εργοθεραπεία αποτελεί ένα πελατοκεντρικό επάγγελμα υγείας, που ασχολείται με την προώθηση της υγείας και του well being μέσα από τα έργα. Ο πρωταρχικός της στόχος είναι να καθιστά τα άτομα ικανά να συμμετέχουν σε δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Οι Εργοθεραπευτές επιτυγχάνουν αυτό το αποτέλεσμα, δουλεύοντας με άτομα και κοινότητες, ώστε να ενισχύσουν την ικανότητά τους να δεσμεύονται σε έργα που θέλουν, χρειάζονται, ή αναμένεται να κάνουν, ή προσαρμόζοντας το έργο ή το περιβάλλον, για να υποστηρίξουν με τον καλύτερο τρόπο τη δέσμευσή τους σε έργα. Η σημαντικότητα της Εργοθεραπείας έγκειται στο γεγονός ότι υποστηρίζει τις επιθυμίες του ατόμου και προσπαθεί μέσα από την πρακτική της να τις ενσωματώσει στη ροή της καθημερινής ζωής του, μέσα από τη συμμετοχή σε έργα με νόημα στους 8 τομείς: δραστηριότητες καθημερινής ζωής, σύνθετες δραστηριότητες καθημερινής ζωής, εργασία, εκπαίδευση, ελεύθερος χρόνος, ανάπαυση και ύπνος, παιχνίδι και κοινωνική συμμετοχή.
findglocal.com
Η Φυσικοθεραπεία, από την άλλη μεριά, ασχολείται κυρίως με την προώθηση της υγείας και της ευημερίας και με την πρόληψη, θεραπεία ή αποκατάσταση διαταραχών ή δυσλειτουργιών της ανθρώπινης κίνησης. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι φυσικοθεραπευτές εστιάζουν στην μείωση του πόνου, την βελτίωση της ισορροπίας, της μυϊκής δύναμης και του συντονισμού κινήσεων, στην καρδιαγγειακή υγεία, στην βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας ή και την αύξηση του εύρους των αρθρώσεων. Οι παρεμβάσεις φυσιοθεραπείας περιλαμβάνουν εκπαίδευση σε κινητικές δεξιότητες, θεραπεία άσκησης, κινητοποίηση και χειρισμό αρθρώσεων, μασάζ, υδροθεραπεία, χαλάρωση και χρήση ηλεκτροφυσικών παραγόντων όπως θερμότητα, ηλεκτρικά διέγερση και υπερηχογράφημα και είναι συνήθως μη επεμβατικές.
Τώρα.. όσον αφορά το γιατί για κάποιους παραμένουν τα ερωτήματα του τύπου «ποια είναι η διαφορά;», «εμένα ίδια μου φαίνονται», «τι σπουδάζεις; Εργοθεραπεία; Κάτι σαν την φυσικοθεραπεία δεν είναι αυτό;» και άλλα παρόμοια, τότε το πρόβλημα εστιάζεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει η κατάλληλη ενημέρωση για τα όρια του κάθε επαγγέλματος ακόμη και από το σχολείο, στο πλαίσιο του επαγγελματικού προσανατολισμού. Πιο «αδικημένη» από αυτή την έλλειψη γνώσεων , είναι η Εργοθεραπεία, καθώς είναι πιο νεοσύστατη ως επιστημονική θεώρηση και η διαδικασία της δεν έχει τόσο ιατροκεντρική προσέγγιση, άρα μπορεί να γίνει αντιληπτή περισσότερο από τα αποτελέσματα της, παρά από την ίδια την διαδικασία που εφαρμόζει, καθώς παρόλο που αναπτύσσει έργα, πολλοί δεν κατανοούν ότι είναι κάτι περισσότερο από έναν ασθενή που μαγειρεύει, ντύνεται, πάει βόλτα τον σκύλο του, ζωγραφίζει… Είναι μια ολόκληρη διαδικασία ανακάλυψης του εαυτού, των προσωπικών κινήτρων, της δημιουργίας ενός νέου νοήματος ζωής, πράγματα που για εμάς ίσως είναι δεδομένα, αλλά για άλλους φαντάζουν ακατόρθωτα. Σημασία έχει να θυμόμαστε πως για να επιτευχθεί η καλύτερη ποιότητα ζωής του ασθενούς, χρειάζεται οι επαγγελματίες υγείας, οι φροντιστές του ασθενούς και ο ίδιος ο ασθενής να κατανοούν πως πρέπει να γίνεται εστίαση στα σημεία που ενώνουν τις δύο επιστήμες, ώστε να γίνει μια όσο το δυνατόν πιο ολιστική προσέγγιση, των όποιων προβλημάτων χρειάζεται να αντιμετωπιστούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Joy Higgs, Kathryn Refshauge, Elizabeth Ellis (2001) Portrait of the physiotherapy profession, Journal of Interprofessional Care, 15:1, 79-89, DOI: 10.1080/13561820020022891
- Μοροζίνη, Μ. (2014) Διδακτικές σημειώσεις Βασικές Αρχές Εργοθεραπείας. Αθήνα: Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας Τμήμα Εργοθεραπείας.
- Καλογεράκης, Ζ., Σκαλτσή, Π. & Κοντοκώστα, Ο. (2016) Κλινική συλλογιστική. Σχεδιασμός και εφαρμογή θεραπευτικού προγράμματος. Η συμβολή της Εργοθεραπείας στην Ψυχιατρική Θεραπευτική. (σελίδες 123- 129) Αθήνα: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ
- Creek, J. & Lougher, L. (2014) Εργοθεραπεία και Ψυχική Υγεία, Τέταρτη έκδοση. Αθήνα: ΒΗΤΑ Ιατρικές Εκδόσεις ΜΕΠΕ
- Κουλουμπή, Μ. (2017) ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Η προσέγγιση της Εργοθεραπείας. Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ
- About Occupational Therapy, wfot.org, διαθέσιμο εδώ
