Της Δήμητρας Παναγιωτακοπούλου
Η χοληστερίνη ή χοληστερόλη παράγεται στο ήπαρ και αποτελεί σημαντικό λειτουργικό και δομικό συστατικό των κυττάρων, ωστόσο, όταν τα επίπεδά της στο αίμα αυξάνονται, εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα στον οργανισμό. Παρόλο που είναι στερόλη, κατατάσσεται στα λίπη, καθώς παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με αυτά. Μεταφέρεται μέσω του αίματος προσκολλημένη σε πρωτεΐνες, συνθέτοντας λιποπρωτεΐνες. Τα επίπεδα της χοληστερόλης είναι ένας σημαντικός δείκτης για την υγεία της καρδιάς, ιδιαίτερα όταν τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως.
Τα δύο είδη της χοληστερόλης, που συχνά αναφέρονται ως «καλή» και «κακή χοληστερόλη», είναι η HDL και η LDL αντίστοιχα. Η LDL (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) χοληστερόλη κάθεται στα τοιχώματα των αγγείων, δημιουργώντας αθηρωματικές πλάκες, οι οποίες εμποδίζουν τη ροή του αίματος στην καρδιά, τον εγκέφαλο και τα άλλα όργανα του σώματος και χρησιμεύουν κυρίως για τη μεταφορά χοληστερόλης στους ιστούς. Ωστόσο, η HDL χοληστερόλη (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) επιτελεί αντίθετο ρόλο από την LDL, δηλαδή, μεταφέρει το πλεόνασμα της χοληστερόλης από την περιφέρεια προς το ήπαρ, όπου αποβάλλεται.
Υψηλή χοληστερίνη σημαίνει ότι τα επίπεδα της LDL είναι πολύ υψηλά εξαιτίας κληρονομικών παραγόντων ή ανθυγιεινού τρόπου ζωής. Δεν εμφανίζει συμπτώματα και μπορεί να ανιχνευθεί μόνο με εξετάσεις αίματος. Τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης πρέπει να είναι, ιδανικά, κάτω από 130 mg/dL, ενώ τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης δεν θα πρέπει να είναι χαμηλότερα των 40 mg/dL.
Η υψηλή LDL χοληστερίνη μπορεί να προκαλέσει ανάπτυξη αθηροσκλήρυνσης, δηλαδή επικίνδυνη συσσώρευση χοληστερόλης και άλλες εναποθέσεις (πλάκες) στα τοιχώματα των αρτηριών. Οι εναποθέσεις αυτές μπορεί να μειώσουν τη ροή του αίματος μέσα στις αρτηρίες, με αποτέλεσμα επικίνδυνες επιπλοκές. Μπορεί να εμφανιστεί πόνος (στηθάγχη) στο στήθος και άλλα συμπτώματα στεφανιαίας νόσου, εάν επηρεαστούν οι αρτηρίες που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα. Εάν επέλθει σχίσιμο ή ρήξη των πλακών, μπορεί να σχηματιστεί θρόμβος αίματος, μπλοκάροντας την ροή. Ο θρόμβος αυτός μπορεί να ελευθερωθεί και να φράξει μια αρτηρία χαμηλότερα. Εάν σταματήσει η ροή τους αίματος προς κάποιο σημείο της καρδιάς, τότε θα προκληθεί καρδιακή προσβολή ή αλλιώς έμφραγμα. Παρόμοια με την καρδιακή προσβολή, ένα εγκεφαλικό αγγειακό επεισόδιο μπορεί να συμβεί, εάν κάποιος θρόμβος εμποδίσει τη ροή του αίματος σε μέρος του εγκεφάλου.
Οι παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν την LDL χοληστερόλη περιλαμβάνουν την παχυσαρκία και την έλλειψη άσκησης. Το κάπνισμα καταστρέφει τα τοιχώματα των αρτηριών, καθιστώντας τα πιο επιρρεπή στη συσσώρευση λιπαρών εναποθέσεων και μειώνει τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης. Η κατανάλωση κορεσμένου λίπους, που βρίσκεται σε ζωικά προϊόντα και τρανς λιπαρών, που βρίσκονται σε επεξεργασμένα τρόφιμα του εμπορίου αυξάνουν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης. Σημαντικός παράγοντας είναι και η ηλικία, καθώς με το πέρασμα των χρόνων η χημεία του σώματος αλλάζει και το ήπαρ δυσκολεύεται να αποβάλλει την LDL χοληστερόλη, οδηγώντας στην αύξηση της. Ο διαβήτης συμβάλλει, επίσης, στην αύξηση της LDL και στη μείωση της HDL, ενώ παράλληλα το υψηλό σάκχαρο στο αίμα βλάπτει την επένδυση των αρτηριών.
Οι ίδιες αλλαγές, στον τρόπο ζωής, που μπορούν να μειώσουν την υψηλή χοληστερίνη, λειτουργούν και ως μέσο πρόληψης της. Προτείνεται η διακοπή του καπνίσματος, η καλύτερη διαχείριση του άγχους, η περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ, η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και προϊόντων ολικής άλεσης, μείωση πρόσληψης αλατιού και ζωικού λίπους, η συχνή άσκηση και η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A Cardiologist on Good vs. Bad Cholesterol, Piedmont Healthcare, διαθέσιμο εδώ
- High Cholesterol, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Λαμπροπούλου Μ., Χαΐνη Μ. (2017) Συσχέτιση διατροφικών και κοινωνικοοικονομικών παραγόντων με τα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα σε παιδιά 3-14 ετών με οικογενή υπερχοληστερολαιμία. Διπλωματική εργασία. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. διαθέσιμο εδώ
- Mayo Clinic. HDL cholesterol: How to boost your ‘good’ cholesterol. διαθέσιμο εδώ
- The top 10 causes of death, WHO, διαθέσιμο εδώ
