Του Γιώργου Μοσχόπουλου,
Ο Ρόμπινσον πριν αρκετές δεκαετίες είχε αναφερθεί στα οικονομικά λέγοντας: «Το μεγαλύτερο νόημα των οικονομικών όταν τα μαθαίνεις είναι να μην σε ξεγελάνε οι οικονομολόγοι». Σήμερα ίσως αυτό θα ακουγόταν πιο επίκαιρο από ποτέ, καθώς οι οικονομολόγοι βρίσκονται στη δεύτερη θέση μετά τους πολιτικούς σε αρκετές μελέτες που ζητούν από πολίτες να κατατάξουν επαγγέλματα, των οποίων την γνώμη εμπιστεύονται λιγότερο. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Η Duflo, νομπελίστρια οικονομικών και καθηγήτρια του ΜΙΤ έδωσε μια πολύ καλή απάντηση. Αρχικά ο κόσμος αντιμετωπίζει τους οικονομολόγους σαν προφήτες με τους ίδιους φυσικά να το απολαμβάνουν, διατυπώνοντας σωρεία προβλέψεων για το μέλλον και δεύτερον η εμπλοκή της οικονομικής επιστήμης στα δίχτυα της πολιτικής πολλές φορές την έκαναν να φαίνεται ψευδής, ενώ απλά μπορεί να μην ήταν εφαρμόσιμη.
Ο Levitt, οικονομολόγος του Chicago έχει δηλώσει ότι ενώ εμπλέκεται με οικονομολόγους για πάνω από 30 χρόνια, δεν έχει δει την έκφραση «ανθρώπινη αξιοπρέπεια» σε κανένα οικονομικό πλαίσιο ιδίως που έχει να κάνει με οικονομική έρευνα. Τα οικονομικά εξελίσσονται, αλλά ίσως όχι προς τη σωστή κατεύθυνση. Όπως αναφέρει πολύ σωστά και ο Banerjee, αν διαβάσει κανείς θεωρίες διεθνούς εμπορίου γίνονται αναλύσεις κόστους-οφέλους τόσο στεγνά που δε μπορούμε στον βωμό της μακροχρόνιας ισορροπίας να θεωρούμε ότι άνθρωποι που χάνουν τις δουλειές τους είναι μια απλή διαδικασία μεταβολής και μετάβασης σε μια νέα πραγματικότητα.
Τα οικονομικά υπάρχει ανάγκη να έρθουν πιο κοντά στην πραγματικότητα, ενσωματώνοντας τέτοια στοιχεία στα ήδη υπάρχοντα μοντέλα. Μπορεί να μην είναι οικονομικά ορθό το να μην θέλεις να φύγεις από την πόλη σου, αλλά αν ενσωματώναμε αυτού του είδους τις αντιλήψεις στα μοντέλα και όχι απλά να τα πετούσαμε στον κουβά των ατομικών προτιμήσεων (χρησιμοτήτων), θα κατηύθυνε την έρευνα ίσως σε πιο ανθρωποκεντρικές πολιτικές. Θα πρέπει να αναφέρονται στα εγχειρίδια προκειμένου οι οικονομολόγοι του μέλλοντος να φανούν πιο χρήσιμοι στη άμεση άσκηση πολιτικής. Θα πρέπει να αλλάξει η άποψη για τα οικονομικά πρώτα από την ακαδημαϊκή κοινότητα και ύστερα από τον κόσμο έξω από αυτή. Η ίδια η Duflo σε ερωτήσεις για το πώς πρόκειται να πάει η ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία απαντά συνεχώς ότι δε θέλει να κάνει προβλέψεις και καλύτερα να επικεντρωθούμε στην καταπολέμηση προβλημάτων του τώρα όπως η κλιματική αλλαγή ή οι ανισότητες.
Εν κατακλείδι, για να ανακτήσει η οικονομική επιστήμη τόσο την αίγλη της όσο και την εμπιστοσύνη του κόσμου πρέπει να γίνει περισσότερο ανθρωποκεντρική και λιγότερο αυστηρή σε μερικά σημεία. Οι απειλές που αναμένεται να έρθουν είναι πολλές και τα οικονομικά πρέπει να μπορούν να είναι εκεί για να βοηθήσουν αλλά και να καθοδηγήσουν τον κόσμο σε καλύτερες αποφάσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Banerjee, A., & Duflo, E. (2019). Good Economics for Hard Times. PublicAffairs.
- Why Nobody Trusts Economists. (2021, April 29). The University of Chicago Harris School of Public Policy. Διαθέσιμο εδώ.
