Της Μαριάννας Ηλιοπούλου,
Στο Κεμπέκ του Καναδά έχει προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις ο νόμος Βill 21, που απαγορεύει στους εργαζομένους να φοράνε στον δημόσιο τομέα θρησκευτικά σύμβολα εν ώρα εργασίας. Βέβαια, αφού υπήρξε σύγκρουση μεταξύ δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας και μετά από πρόσφατη δικαστική απόφαση, τμήματα του νόμου αφαιρέθηκαν. Την προηγούμενη εβδομάδα, σύμφωνα με μία εκτενή απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Κεμπέκ, η νομοθεσία παραβιάζει τμήματα του καναδικού Συντάγματος και του καναδικού χάρτη για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Έτσι, κάποιοι εκπαιδευτικοί και πολιτικοί εξαιρούνται τώρα από το νόμο, αλλά εξακολουθεί να έχει ισχύ για την αστυνομία, το δικαστικό σώμα και άλλους δημόσιους λειτουργούς.
Ο νόμος Bill 21, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το 2019, έχει μετατραπεί σε σημείο διαφωνίας μεταξύ των συντηρητικών εθνικιστών του Καναδά, που πιστεύουν στο διαχωρισμό κράτους και θρησκείας, και των προοδευτικών, οι οποίοι θεωρούν πως ένας τέτοιος νόμος καταπατά τα δικαιώματα των μειονοτήτων και τους στερεί επαγγελματικές ευκαιρίες. Ενώ η απαγόρευση των θρησκευτικών συμβόλων υποστηρίζεται από μία πλειοψηφία στο κρατίδιο του Κεμπέκ, πολλές θρησκευτικές ομάδες μπορούν να επηρεαστούν αρνητικά από το νέο καθεστώς. Ιδιαίτερα οι μουσουλμάνες γυναίκες που τους απαγορεύεται να φοράνε χιτζάμπ, θα περιθωριοποιηθούν ακόμη περισσότερο στην αγορά εργασίας. Kαι άλλες θρησκευτικές μειονότητες του Κεμπέκ, όπως οι Εβραίοι και οι οπαδοί του Σιχισμού, έχουν εκφράσει τη δυσαρέσκειά τους γι’αυτόν τον περιορισμό που συμβάλλει στην επιδείνωση της ζωής και της καριέρας τους, καθώς μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο για την ισλαμοφοβία και τον αντισημιτισμό.
Δικηγόροι της κυβέρνησης του Κεμπέκ υποστηρίζουν πως ο νόμος αυτός είναι απαραίτητος, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ο διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους σε μία περιοχή όπου η εκκοσμίκευση έχει σημαντική θέση. Επίσης, υποστηρίζουν πως οι μειονότητες μπορούν να ασκήσουν τα θρησκευτικά τους δικαιώματα στον ιδιωτικό τους χώρο κι έτσι να προστατευτούν οι φιλελεύθερες αξίες και τα δικαιώματα των γυναικών και της LGBT κοινότητας. Αξίζει να επισημανθεί πως το Κεμπέκ δεν είναι πρωτοπόρο στην επιβολή τέτοιου είδους νομοθεσίας. Η Γαλλία το 2004 απαγόρευσε τα θρησκευτικά σύμβολα στα δημόσια σχολεία και η Δανία με νόμο του 2018 απαγόρευσε στις μουσουλμάνες γυναίκες να κυκλοφορούν δημόσια με μαντίλες ή χιτζάμπ, προκαλώντας αντιδράσεις.
Εξετάζοντας, όμως, και το ιστορικό υπόβαθρο στην εν λόγω επικράτεια του Καναδά, παρατηρείται πως η θρησκεία αντιμετωπίζεται εδώ και χρόνια με επιφυλακτικότητα. Τη δεκαετία του 1960, μάλιστα, έλαβε χώρα μία κοινωνική επανάσταση, γνωστή ως «σιωπηλή επανάσταση», όπου οι κάτοικοι της περιοχής εναντιώθηκαν στη συνεχή κυριαρχία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Έκτοτε, η φανερή έκφραση της θρησκευτικής ορθοδοξίας χαίρει διστακτικότητας και υπάρχει η τάση για εκκοσμίκευση, σύμφωνα με το γαλλικό πρότυπο.
Τα τμήματα του νόμου, που αφαιρέθηκαν, χαρακτηρίζονται ως «νίκη» για τα αγγλόφωνα σχολεία του Κεμπέκ, διότι αποτελούν τη μειοψηφία και ακολουθούν διαφορετικές πολιτικές. Είχαν, άλλωστε, από την αρχή αντιταχθεί στην απαγόρευση των θρησκευτικών συμβόλων εν ώρα εργασίας, θεωρώντας πως κάτι τέτοιο αποτελεί παραβίαση των προσωπικών και θρησκευτικών δικαιωμάτων τους και ως εκ τούτου συνιστά τροχοπέδη στην έκφραση της διαφορετικότητας των μαθητών και του εκπαιδευτικού προσωπικού. Αντίθετα, οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται σε γαλλόφωνα σχολεία έρχονται αντιμέτωποι με δυσκολίες, εξαιτίας της αδυναμίας να διδάξουν και θα πρέπει να αλλάξουν πορεία ή καριέρα.
Παρά την πρόσφατη δικαστική απόφαση και την αφαίρεση κάποιων τμημάτων του νόμου, το ζήτημα δεν έχει επιλυθεί ακόμη. Είναι πολύ πιθανό να φτάσει ως το Ανώτατο Δικαστήριο του Καναδά λόγω των πολύπλευρων αντιδράσεων που δεν έχουν σταματήσει από τη δημιουργία του πριν από δύο χρόνια. Το ζήτημα είναι λεπτό, αφού στην περίπτωση του νόμου Βill 21 η πλειοψηφία του Κεμπέκ αποφάσισε για τα δικαιώματα των θρησκευτικών μειονοτήτων. Πρόκειται, από την άλλη, για δικαιώματα σημαντικά, τα οποία θα πρέπει να προστατεύονται και όχι να απειλούνται στο όνομα της εκκοσμίκευσης, των φιλελεύθερων δικαιωμάτων ή της δημοκρατίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Quebec court strikes down parts of ‘religious symbols’ law, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Quebec court strikes down part of contentious religious symbols ban, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Quebec Superior Court upholds most of religious symbols ban, but English-language schools exempt, Canadian Broadcasting Corporation, διαθέσιμο εδώ
