Της Κωνσταντίνας Καλλέργη,
Μία δυναμική επιστροφή στη μεγάλη οθόνη έκανε φέτος ο Anthony Hopkins με τον ρόλο του στην ταινία “The Father”. Βασισμένη στο ομότιτλο θεατρικό έργο του Florian Zeller Le Pére, με τον ίδιο να συνυπογράφει την κινηματογραφική διασκευή και τη σκηνοθεσία της. Η γαλλοβρετανική παραγωγή -μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Sundance Film Festival τον περασμένο χρόνο και ύστερα από αλλεπάλληλες αναβολές της επίσημης προβολής της στην Ευρώπη εξαιτίας της πανδημίας- παίχτηκε, αρχικά, στην Ισπανία και πρόσφατα στη Γαλλία, ενώ κέρδισε τις εντυπώσεις κοινού και κριτικών, χαρίζοντάς της έξι υποψηφιότητες για Όσκαρ (από τις οποίες κέρδισε το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου για τον Άντονι Χόπκινς και το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου) και τέσσερις για Χρυσές Σφαίρες.
Στο “The Father” συναντάμε ως βασικούς χαρακτήρες έναν ηλικιωμένο άντρα, τον Άντονι (Anthony Hopkins), και την κόρη του, Ανν (Olivia Colman). O Άντονι πάσχει από άνοια και μέσα από τον αγώνα του να καταλάβει την πραγματικότητα γύρω του, αλλά και την άρνησή του να παραδεχθεί πως χρήζει φροντίδας και βοήθειας βλέπουμε τον τρόπο που η ασθένειά του επηρεάζει την αντίληψη, τη συμπεριφορά και κατ’ επέκταση όλη τη ζωή του.
Σε αυτό το κλίμα γνωρίζουμε και την Ανν, η οποία ζει με τον πατέρα της για να μπορεί να τον φροντίζει και έχει επωμιστεί την ευθύνη και τη δυσκολία της κατάστασης της υγείας του, που δεν αφήνει και την ίδια ανεπηρέαστη. Στο σημείο της ιστορίας όπου βρίσκουμε τους δύο ήρωες, η Ανν ετοιμάζεται να αρχίσει μια νέα ζωή με τον σύντροφό της και να μετακομίσει στο Παρίσι, ενώ την ίδια στιγμή η κατάσταση του Άντονι έχει αρχίσει να επιδεινώνεται ανεξέλεγκτα.
Μέσα από το σενάριο και τη σκηνοθεσία του Zeller μπορούμε να δούμε πόσο δραματικά επηρεάζει μια ασθένεια, όπως η άνοια, τη ζωή και την ψυχολογική κατάσταση τόσο του πάσχοντος όσο και των γύρω του. Από τη μια πλευρά, βλέπουμε τον Άντονι χαμένο, μπερδεμένο, ενίοτε κακόκεφο, ευάλωτο μπροστά σε έναν «αόρατο» εχθρό, η μάχη με τον οποίο είναι άνιση κι εξαρχής χαμένη. Από την άλλη, βρίσκεται η Ανν, η οποία δίνει κι αυτή τη δική της μάχη στο πλευρό του πατέρα της κάθε μέρα, προσπαθώντας να τον βοηθήσει, αλλά και να παραμείνει ψύχραιμη, τη στιγμή που έρχεται αντιμέτωπη με τις συνεχείς αλλαγές στη συμπεριφορά του, την επιδείνωση της υγείας του, την απογοήτευση, επειδή η φροντίδα της δεν φαίνεται ποτέ επαρκής, αλλά και τις ενοχές, επειδή είναι αναγκασμένη να τον αφήσει υπό την ευθύνη ειδικών.
Με διάφορα τεχνάσματα, η ταινία τοποθετεί τους θεατές στη θέση του Άντονι, κάνοντάς τους να δουν τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια και το δικό του μυαλό. Οι ηθοποιοί εναλλάσσονται στους ίδιους ρόλους, το διαμέρισμα του Άντονι φαίνεται να έχει παρόμοια διαρρύθμιση με αυτό της κόρης του, αλλά και με την αίθουσα αναμονής ενός ιατρείου, διάλογοι και σκηνές επαναλαμβάνονται, το παρόν μπλέκεται με το παρελθόν, ο χρόνος και ο τόπος φαντάζουν ασαφείς κι ακαθόριστοι. Μέσω αυτών των τεχνικών, ο θεατής συχνά αναρωτιέται τι πραγματικά συμβαίνει σε μια σκηνή και κατά πόσο αυτό που βλέπει ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, μπαίνοντας έτσι στη θέση να δει πώς μοιάζει ο κόσμος και το περιβάλλον για τον Άντονι, ο οποίος σταδιακά αδυνατεί να ξεχωρίσει και να αντιληφθεί το πέρασμα και τις εναλλαγές του χρόνου και του τόπου, αλλά και να αναγνωρίσει πρόσωπα.
Έτσι, σκηνές που είναι καταλυτικές και αποδεικτικές της κατάστασής του έρχονται σε πλήρη αρμονία και διαδοχή με τον κεντρικό κορμό της αφήγησης και της πλοκής διακριτικά, χωρίς να τις περιμένουμε, προκαλώντας μας το ίδιο μπέρδεμα με αυτό που νιώθει ο Άντονι σχετικά με τα γεγονότα και τις καταστάσεις. Απλά, καθημερινά στιγμιότυπα παρουσιάζονται διαστρεβλωμένα, υπό το πρίσμα της σύγχυσης που επικρατεί στο μυαλό του, παρουσιάζοντας τον τρόπο με τον οποίο πλέον η άνοια διαμορφώνει την πραγματικότητα, αλλά και τα συναισθήματά του.
Υπό τη σκιά της ασθένειάς του, η οποία προχωρά με γρήγορους ρυθμούς, ενώ ο ίδιος αδυνατεί να την ελέγξει, ένα κομμάτι του χαρακτήρα του Άντονι που εξακολουθεί να παλεύει -και καταφέρνει περιστασιακά να έρχεται και πάλι στην επιφάνεια- αρνείται να καταλάβει τη σοβαρότητα της κατάστασής του ώστε να δεχτεί βοήθεια από οποιονδήποτε. Σε ορισμένες στιγμές, φαίνεται να μην μπορεί να διακρίνει πού βρίσκεται, με ποιον μιλάει, τι είναι αληθινό και τι όχι, τι ανήκει στο μακρινό παρελθόν και τι στο άμεσο. Παρ’ όλα αυτά, μέσα στην πλήρη σύγχυσή του προσέχει πώς θα φερθεί ώστε να μη φανεί πόσο ανεξέλεγκτη τροπή έχουν πάρει τα πράγματα.
Καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας παίζει η επερχόμενη μετακόμιση της κόρης του, γεγονός που αναστατώνει τόσο την ίδια, η οποία υποφέρει να βλέπει τον πατέρα της να γίνεται ένας άλλος άνθρωπος, ενώ δεν μπορεί να προβλέψει τις πράξεις του, να τον ελέγξει, αλλά ούτε και να τον φροντίσει, όσο και τον ίδιο τον Άντονι, ο οποίος απεχθάνεται να νιώθει αδύναμος και να βλέπει πως δεν είναι πλέον σε θέση να αυτοεξυπηρετηθεί, ενώ ταυτόχρονα αισθάνεται ότι η κόρη του τον εγκαταλείπει.
Συχνά, κατά τη διάρκεια της ταινίας, η Ανν φαίνεται απελπισμένη και κουρασμένη, αδύναμη μπροστά στις εξελίξεις και τις περιστάσεις, που την ξεπερνούν, καθώς ο πατέρας της μαζί με την επαφή του με τον κόσμο χάνει σταδιακά και τον εαυτό του, γίνεται εκρηκτικός κι απρόβλεπτος και οι ρόλοι γονέα-παιδιού αντιστρέφονται, με το βάρος της ευθύνης να πέφτει σε εκείνη.
Η ερμηνεία του Anthony Hopkins συγκινεί και μπερδεύει στα σημεία όπου αυτό χρειάζεται, μεταδίδοντας ακριβώς την αίσθηση που πρέπει να λάβει ο θεατής σχετικά με την πρόοδο και τη σοβαρότητα της άνοιας. Ειδικά τα τελευταία λεπτά της ταινίας δείχνουν τη βαθύτερη «αλήθεια» της ασθένειας και την «παρακμή» την οποία επιφέρει στο ανθρώπινο πνεύμα, με τον Hopkins να καθηλώνει και να αποδεικνύει -μια φορά ακόμα- πόσο υπέροχος ηθοποιός είναι.
Μια ταινία που μας φέρνει πρόσωπο με πρόσωπο με την έκβαση και τις συνέπειες της άνοιας, με τρόπο «διακριτικά ωμό», τραχύ αλλά και ήσυχο, χωρίς ποτέ να παραβλέπει τη σκληρότητα που ενέχει η ίδια η ασθένεια για τον πάσχοντα, που παλεύει ανάμεσα σε σκόρπιες και συγκεχυμένες σκέψεις, αλλά και για τους κοντινούς του ανθρώπους, που τον βλέπουν να υποφέρει και να «μεταλλάσσεται».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “The Father” Production Designer Peter Francis on Using Set Design to Reflect Memory Loss, variety.com, διαθέσιμο εδώ
- “The Father” Review: Anthony Hopkins Gives One of His Best Performances in This Heartbreaking Drama, collider.com, διαθέσιμο
- “The Father” Review – Anthony Hopkins drives devastating dementia drama, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ
- “The Father” Review: Anthony Hopkins and Olivia Colman Inside the Brutal Matrix of Dementia, indiewire.com, διαθέσιμο εδώ
