Της Τζένης Βέργη,
Στις 21 Απριλίου 1836 σημειώθηκε το μεγαλύτερο επίτευγμα στην ιστορία των Τεξανών, που αποτέλεσε την απαρχή της ανεξαρτησίας τους από το Μεξικό. Το Μεξικό για περίπου 300 χρόνια βρισκόταν υπό ισπανικής κατοχής μέχρι το 1821, όπου αναγνωρίστηκε επίσημα ως αυτόνομο κράτος. Ως τότε, είχαν επέλθει στην κυριότητά του μεγάλα τμήματα της Κεντρικής και Βόρειας Αμερικής. Πλήθος Ευρωπαίων εγκαταστάθηκαν σε εκείνες τις περιοχές, αφού πέρασαν τα σύνορα των Ηνωμένων Πολιτειών, με αποτέλεσμα το 1830 να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία της χώρας από την κεντρική ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Μεξικού και την αναγνώριση του Τέξας ως πολιτεία των ΗΠΑ.
Στη δύσκολη αυτή πορεία προς την ανεξαρτησία, επικεφαλής του Τέξας υπήρξε ο στρατηγός Σαμ Χιούστον, ο οποίος κατάφερε να συγκεντρώσει στρατό από περίπου 900 άνδρες. Εν αντιθέσει, το Μεξικό, με επικεφαλής τον Αντόνιο Λόπεζ ντε Σάντα Άννα είχε βρει περίπου 1.400 υποστηρικτές. Όπως γίνεται αντιληπτό από μια πρώτη ανάγνωση, επρόκειτο για μια μάχη άνιση σύμφωνα με τα αριθμητικά δεδομένα, τα οποία όμως στην προκειμένη περίπτωση, δεν επιβεβαιώθηκαν. Παρόλο που οι Μεξικανοί υπερτερούσαν των Τεξανών, δε στάθηκε αρκετή η μαθηματική τους υπεροχή για την εξασφάλιση της «νίκης» και την καταστολή της επανάστασης.
Η πρώτη φάση του αγώνα διαδραματίστηκε στο Άλαμο (23 Φεβρουαρίου έως 6 Μαρτίου), ένα οχυρό κοντά στο Σαν Αντόνιο ντε Μπεχάρ –σημερινό Σαν Αντόνιο. Ύστερα από μια πολιορκία που διήρκησε 13 μέρες, τα μεξικανικά στρατεύματα, υπακούοντας στις εντολές του Σάντα Άννα, προχώρησαν σε επίθεση. Ο στρατός των Τεξανών σχεδόν αποδεκατίστηκε, καθώς η πλειοψηφία των πολεμιστών βρήκε οδυνηρό θάνατο. Ωστόσο, αυτή η σφαγή αποτέλεσε την αφορμή για την προσχώρηση και μετέπειτα ενσωμάτωση πολλών ακόμη ανθρώπων στα στρατεύματα των Τεξανών. Για εκείνους, η μάχη του Άλαμο μετατράπηκε σε σύμβολο ηρωικής αντίστασης και κραυγής στον αγώνα για την ανεξαρτησία.
Μόλις λίγες μέρες αργότερα, συγκεκριμένα στις 27 Μαρτίου, έλαβε χώρα η δεύτερη φάση της επανάστασης: η σφαγή των Γολιάδων. Ο αριθμός των Τεξανών πολεμιστών που έπεσαν στο πεδίο της μάχης, κυμαίνεται μεταξύ τριακοσίων και τετρακοσίων. Πρόκειται για επαναστάτες, οι οποίοι ενσωματώθηκαν στο στρατό εκείνη την περίοδο, λίγο πριν τη σφαγή και εκτελέστηκαν από μεξικανικές δυνάμεις. Επικεφαλής των στρατευμάτων στη συγκεκριμένη περιοχή, ήταν ο Τζέιμς Φαννίν, όπου και εκείνος μαζί με τους υπόλοιπους κρατούμενους έχασε τη ζωή του. Ωστόσο, ο ίδιος, πριν πεθάνει, ζήτησε να επιστραφούν κάποια προσωπικά του αντικείμενα στην οικογένειά του και να έχει ένα φυσιολογικό θάνατο και έπειτα, μια αξιοπρεπή ταφή, όπως του άρμοζε.
Οι επιθυμίες του δεν έγιναν πραγματικότητα. Όχι μόνο πυροβολήθηκε στο κεφάλι ενώπιων όλων, αλλά και κάηκε η σωρός του. Αποκορύφωμα στην ήδη υπάρχουσα ταπεινωτική κατάσταση υπήρξε η ταφή του σε μαζικό τάφο. Κανένα από τα αιτήματά του δε βρήκε ανταπόκριση, επιβεβαιώνοντας για ακόμη μια φορά τη βαναυσότητα και βιαιότητα που χαρακτήριζε την περίοδο. Η παρακαταθήκη που άφησε η σφαγή των Γολιάδων, συνέδραμε επικουρικά και σε συνδυασμό με τη μάχη του Άλαμο, ενέπνευσε περισσότερο τους Τεξανούς και τροφοδότησε τη δίψα τους για εκδίκηση.
Με τα συνθήματα «Θυμηθείτε το Άλαμο» και «Θυμηθείτε το Γολιάδη» οι Τεξανοί προχώρησαν στο τελικό στάδιο, την επανάσταση του San Jacinto -κοντά στο σημερινό Χιούστον-. Οι Τεξανοί εκμεταλλεύτηκαν στο μέγιστο την κατάσταση των Μεξικανών. Οι τελευταίοι, όντας εξαντλημένοι και κουρασμένοι από τις αλλεπάλληλες διαμάχες, προτίμησαν να αποσυρθούν και να ξεκουραστούν ενόψει της συνέχειας χωρίς όμως να είναι οπλισμένοι. Αυτό είχε ως συνέπεια, ο στρατός του Τέξας με πλήρη μυστικότητα και εν αγνοία των αντιπάλων του, να οργανώσει την επίθεσή του. Οι Μεξικανοί δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν μια οργανωμένη αντεπίθεση. Συγχρόνως, αρκετοί ήταν αυτοί που πανικοβλήθηκαν και τράπηκαν σε φυγή, προσπαθώντας να σωθούν. Η μοναδική οργανωμένη αντεπίθεση απαρτίστηκε από 400 άτομα υπό των οδηγιών του στρατηγού Juan Almonte, όπου εν τέλει αναγκάστηκαν κι αυτοί με τη σειρά τους να παραδοθούν. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται πως 600 Μεξικανοί σκοτώθηκαν και οι υπόλοιποι αιχμαλωτίστηκαν, συμπεριλαμβανομένου και του Σάντα Άννα. Ο ίδιος, ως αντάλλαγμα για την ελευθερία του, αναγκάστηκε να υπογράψει τη συνθήκη του Velasco, σύμφωνα με την οποία θα απομακρύνονταν τα μεξικάνικα στρατεύματα από το Τέξας, αλλά και θα αναγνωριζόταν ως ανεξάρτητο κράτος.
Η επακόλουθη ίδρυση της Δημοκρατίας του Τέξας έφερε στο προσκήνιο αλλαγές που θα αναδιαμόρφωναν τόσο το Μεξικό, όσο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για την αντίθετη πλευρά, τα αποτελέσματα δεν ήταν το ίδιο θετικά. Για τους Μεξικανούς, σηματοδοτούσε την αρχή ενός εφιάλτη. Μετά την απώλεια του Τέξας, σειρά είχε η Καλιφόρνια και το Νέο Μεξικό. Μάταια κρίθηκαν τα σχέδια που ακολούθησαν με σκοπό την επιστροφή του Τέξας «στα χέρια» των Μεξικανών. Η μάχη του San Jacinto μπορεί να χαρακτηριστεί μια εκ των πιο αποφασιστικών στην παγκόσμια ιστορία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Από την ιστοσελίδα Texas Historical Foundation, στο «The Battle of San Jacinto», του Donald Frazier, Διαθέσιμο εδώ
- Από την ιστοσελίδα History, στο «Battle of San Jacinto», Διαθέσιμο εδώ
- Από την ιστοσελίδα Britannica, «Battle of San Jacinto, United States history 1836», του Raymond K. Bluhm, Διαθέσιμο εδώ
- Από την ιστοσελίδα History, στο «Battle of Alamo», Διαθέσιμο εδώ
- Από την ιστοσελίδα Texas State Historical Association, στο «Goliad Massacre», των Harbert Davenport και Craig H. Roell, Διαθέσιμο εδώ
