Του Χρήστου Μπέντσου,
Όλες οι κυβερνήσεις ενδιαφέρονται για την ενεργειακή ασφάλεια. Η στρατηγική της Ενεργειακής Ένωσης στοχεύει στην ώθηση της. Το ζήτημα της ασφάλειας του εφοδιασμού προέκυψε όταν διακόπηκε η ροή του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη το 2009. Η στρατηγική της ΕΕ δεσμεύεται να δημιουργήσει δεσμούς ενεργειακών υποδομών και να διασφαλίσει ότι κάθε χώρα της ΕΕ θα έχει πρόσβαση σε τουλάχιστον τρεις διαφορετικές πηγές αερίου. Ταυτόχρονα, η Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει χαρακτηριστεί ως η πλέον ευάλωτη περιοχή σε διακοπές στον εφοδιασμό φυσικού αερίου. Η σημασία της ενεργειακής ασφάλειας και της εξάρτησης από φυσικό αέριο για αυτές τις χώρες οδήγησε στη σύσταση της CESEC (Central and South Eastern Europe Energy Connectivity) το 2015 σε συνεργασία με την ΕΕ, συντονίζοντας τις προσπάθειες για τη διευκόλυνση των έργων που διαφοροποιούν τον εφοδιασμό φυσικού αερίου στην περιοχή.
Η στρατηγική της ΕΕ για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού σε φυσικό αέριο βασίζεται στη διαφανή, ρευστή και ευέλικτη αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), στον Νότιο Διάδρομο φυσικού αερίου (Southern Gas Corridor) και στον μεσογειακό κόμβο φυσικού αερίου. Ο νότιος διάδρομος αερίου, παραμένει έργο στρατηγικής προτεραιότητας και θα καλύψει 3.500 χιλιόμετρα και αντιπροσωπεύει συνολική επένδυση ύψους 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η ολοκλήρωσή του είναι κρίσιμη, έτσι ώστε το αέριο από νέους προμηθευτές να μπορεί να εισρεύσει στην Ευρώπη μέχρι το 2020. Ο διάδρομος αποτελείται από τρία έργα αγωγού: τον αγωγό του Νότιο Καυκάσου (SCPX) που διασχίζει το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία, τον Transanatal Pipeline (TANAP) που διέρχεται από την Τουρκία, και τον αγωγό Trans Adriatic Pipe (TAP) που θα εκτείνεται σε ολόκληρη την Ελλάδα, την Αλβανία και την Ιταλία. Επιπλέον θα συνδεθεί η Ελλάδα με τη Βουλγαρία. Ο TAP παραμένει το μόνο απτό έργο του ευρύτερου νότιου διαδρόμου. Η πρώτη φάση κατασκευής του, άρχισε στην Αλβανία και με την ολοκλήρωσή του η χώρα θα μπορέσει να γίνει ενεργειακός κόμβος, επιτρέποντας τον εφοδιασμό γειτονικών χωρών μέσω του αναγκαίου Ιονίου Αδριατικού Αγωγού (IAP). Αυτοί οι αγωγοί θα διαφοροποιήσουν σημαντικά τον ενεργειακό εφοδιασμό της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ παράλληλα θα βοηθήσουν στην αποφυγή υψηλών τιμών. Ωστόσο, αρκετά ανταγωνιστικά έργα αγωγών αντικατοπτρίζουν τις γεωπολιτικές αντιπαλότητες στα Βαλκάνια.
Όσον αφορά τις αγορές LNG, η ανάλυση της αξίας του υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) για την ασφάλεια του εφοδιασμού κατέληξε στο συμπέρασμα ότι παρά το ΥΦΑ αποτελεί βασική πηγή διαφοροποίησης του εφοδιασμού με αέριο, περαιτέρω μέτρα θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη λειτουργία της αγοράς και να ενισχύσουν τη συμβολή της στην ασφάλεια του εφοδιασμού. Οι νέες υποδομές ΥΦΑ θα καθοδηγηθούν κυρίως από την αγορά, αλλά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι στόχοι ασφάλειας εφοδιασμού, κατά προτίμηση σε περιφερειακό επίπεδο, όπως το σχέδιο τερματικού σταθμού ΥΦΑ στην Κροατία. Η πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα και η υπάρχουσα υποδομή των διυλιστηρίων πετρελαίου στη Ρουμανία και οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου στη Βουλγαρία αποτελούν επίσης ισχυρά κίνητρα για τη ΝΑ Ευρώπη να εξελιχθεί σε σημαντικό παράγοντα στην ενεργειακή σκηνή, ως γέφυρα μεταξύ των παραγωγών της Κασπίας και των Ευρωπαίων καταναλωτών.
Στην Ελλάδα αποτελεί παράδειγμα η αναβάθμιση του τερματικού σταθμού ΥΦΑ στη Ρεβυθούσα. Μετά την αναβάθμιση μπορεί να δεχτεί μεγαλύτερες ποσότητες και πλοία. Από τις αρχές του έτους προγραμματίζεται να έρθουν συνολικά 14 φορτία ΥΦΑ. Μέχρι σήμερα τη μερίδα του λέοντος είχε η ΔΕΠΑ, η οποία έχει χάσει τα πρωτεία, από τη “Μυτιληναίος”. Συγκεκριμένα, η Μυτιληναίος έχει φέρει στη Ρεβυθούσα 7 από τα 13 φορτία, εισάγοντας στο ελληνικό σύστημα 496 χιλ. κυβικά μέτρα ΥΦΑ προερχόμενα από τη διεθνή αγορά και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ΔΕΠΑ έχει από την πλευρά της έχει φέρει συνολικά 5 φορτία 311 χιλ. κυβικών μέτρων από την Αλγερία. Ένα ακόμη φορτίο 75 χιλ. κυβικών μέτρων, ήρθε στα τέλη Φεβρουαρίου για λογαριασμό της εταιρείας Elpedison. Στις 15 Μαρτίου έφτασε στη Ρεβυθούσα ένα φορτίο 51.699 κυβικών μέτρων για λογαριασμό της ΗΡΩΝ.
Η Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι κάτι περισσότερο από ένας διάδρομος φυσικού αερίου λόγω των δυνατοτήτων για ανανεώσιμη ενέργεια, ενεργειακή απόδοση και καλές διασυνδέσεις. Απαιτείται περισσότερες υποδομές, ένα κοινό γενικό σχέδιο και μια δέσμη μέτρων για την ενέργεια, η οποία συνδυάζει την ασφάλεια του εφοδιασμού, την αειφορία και την ανταγωνιστικότητα. Οι υποψήφιες χώρες της ΕΕ στη νοτιοανατολική Ευρώπη χρειάζονται κοινά επενδυτικά σχέδια για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, διασυνοριακές διασυνδέσεις, περισσότερη χρήση υδροηλεκτρικής ενέργειας και, κυρίως, ευθυγράμμιση με την ενεργειακή νομοθεσία της ΕΕ και με την τρίτη ενεργειακή δέσμη της ΕΕ.
*Το πρωτότυπο άρθρο είναι γραμμένο στα αγγλικά και εξασφάλισε τη συμμετοχή του αρθρογράφου στο 2nd Energy Union Future Leaders Academy υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Greek Energy Forum.
Απόφοιτος του τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ, μεταπτυχιακός φοιτητής στο MSc Energy and Finance στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας και υπότροφος του Ιδρύματος Καρέλια. Στα πλαίσια του Erasmus+ βρίσκεται στο Costas Grammenos Center for Shipping, Trade and Finance στο Cass Business School, ενώ εργάζεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Ναυτιλίας (IMO) στο Λονδίνο. Πολιτικά χαρακτηρίζεται φιλελεύθερος και ευρωπαϊστής. Είναι μέλος του Finance Club, της Ελληνικής Εταιρείας Διοίκησης Επιχειρήσεων και του Ομίλου Ροταράκτ Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μέλος του συλλόγου φοιτητών κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών του σπουδών και class representative στο μεταπτυχιακό.
