Της Κωνσταντίνας Στούκα,
Η ασφάλεια της κορεατικής χερσονήσου αποτελεί ακανθώδες ζήτημα στην παγκόσμια πολιτική. Ο Υπουργός Εξωτερικών Antony Blinken και ο Υπουργός Άμυνας Lloyd Austin επανέφεραν στο προσκήνιο τη δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών για την προστασία της Νότιας Κορέας από τα πυρηνικά προγράμματα του Βορρά, κατά την πρώτη επίσκεψή τους στην Ασία τον Μάρτιο του 2021. Οι επονομαζόμενες συνομιλίες «2+2» μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών και των Υπουργών Άμυνας των δύο κρατών αποτέλεσαν μία προσπάθεια αναθέρμανσης των σχέσεών τους, έπειτα από περίπου μία πενταετία, κατά την οποία ο τέως Πρόεδρος, Donald Trump, είχε στρέψει τις βλέψεις του αλλού. Στο διάστημα αυτό, η Νότια Κορέα ενίσχυσε τις στρατιωτικές της δυνατότητες και προσέγγισε ορισμένους διεθνείς εταίρους, μεταξύ των οποίων και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η μακροχρόνια -θα λέγαμε- σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Σεούλ, την πρωτεύουσα της Νότιας Κορέας, χρονολογείται από τις 24 Ιουλίου του 1963, όταν δηλαδή η δεύτερη απέκτησε επισήμως διπλωματικές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Η εμβάθυνση της συνεργασίας τους, όμως, πραγματοποιήθηκε μόλις το 1992, έτος που δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση με την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Παράλληλα, εκείνη η χρονιά συνέπεσε και με το κίνημα εκδημοκρατισμού της Νότιας Κορέας, γεγονός που συνέβαλε στο άνοιγμα νέων δρόμων για τις δύο πλευρές. Στις 28 Οκτωβρίου 1996, αμφότερες ενέκριναν τη «Συμφωνία-Πλαίσιο Ευρωπαϊκής Ένωσης-Κορέας» (EU-Korea Framework Agreement) και την «Κοινή διακήρυξη για τον πολιτικό διάλογο» (Joint declaration on the political dialogue). Ουσιαστικά, με τη σύναψη των παραπάνω συμφωνιών, η σχέση τους μετατράπηκε σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων των τομέων του εμπορίου, των οικονομικών, του πολιτισμού, της επιστήμης και της τεχνολογίας. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, η Ευρωπαϊκή Ένωση με την υπογραφή της Συνθήκης της Λισαβόνας την 1η Δεκεμβρίου του 2009 απέκτησε νέα μέσα εξωτερικής πολιτικής, με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, η οποία εν τοις πράγμασι αποτελεί τη διπλωματική υπηρεσία της Ευρώπης.
Την ίδια χρονική στιγμή, στη Νότια Κορέα είχε εδραιωθεί η δημοκρατία, έχοντας εκλέξει δύο προοδευτικούς Προέδρους, τον Kim-Dae Jung και τον Roh-Moo hyun, οι οποίοι μετέπειτα αντικαταστάθηκαν από τον συντηρητικό Πρόεδρο Lee-Myung-bak που αποσκοπούσε στην αύξηση της προβολής της πατρίδας του στη διεθνή σκηνή. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν την Ένωση και την Κορέα στο να αναβαθμίσουν τη στρατηγική-εταιρική τους σχέση, το 2010. Στη συνέχεια, η Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου (Free Trade Agreement), που υπεγράφη το 2011 και τέθηκε σε ισχύ το 2015, αποτελεί την πιο φιλόδοξη συμφωνία ανάμεσα στην ασιατική χώρα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι συμφωνίες αυτές, οι οποίες καλύπτουν τους τομείς της πολιτικής, του εμπορίου, των επενδύσεων και της ασφάλειας οδηγούν επίσης σε συνεργασία και σε άλλους τομείς, όπως το ζήτημα της Βόρειας Κορέας. Συγκεκριμένα, η Ένωση διαθέτει ηγετικό ρόλο στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός του αυταρχικού καθεστώτος και είναι ο μόνος εξωτερικός παράγοντας που διατηρεί συνεχή παρουσία στο έδαφος αυτό κατά την εφαρμογή ανθρωπιστικής βοήθειας. Τέλος, δεν δύναται να παραληφθεί η διμερής συνεργασία των δύο μερών στον τομέα της ασφάλειας και συγκεκριμένα στις πολιτικές της μη πυρηνικής διάδοσης, του αφοπλισμού, της κυβερνοασφάλειας και της διαστημικής πολιτικής και τεχνολογίας. Η συνεργασία για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων και τον αφοπλισμό είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της σχέσης ασφάλειας μεταξύ της Νότιας Κορέας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σχετικά με τη διαστημική πολιτική, η Νότια Κορέα την τοποθετεί σε πολύ υψηλή θέση, όχι μόνο τεχνολογικά αλλά και στρατηγικά, ενώ συγχρόνως η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει τις γνώσεις του διαστημικού πεδίου στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική ασφαλείας. Το γεγονός αυτό, οδηγεί τα δύο μέρη σε περαιτέρω συζήτηση, αναφορικά με τους τρόπους συνεργασίας στη δορυφορική τεχνολογία. Φυσικά, τα οφέλη θα είναι αρκετά και για τις δύο πλευρές, πόσο μάλλον για την κορεατική χερσόνησο, όπου η χρήση διαφορετικών πηγών πληροφορίας αποτελεί ουσιαστική εγγύηση ασφάλειας. Στο σημείο αυτό, αξίζει να συμπληρωθεί ότι οι σχέσεις φυσικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Νότια Κορέα δε μπορούν να ανταγωνιστούν της σχέσεις ΗΠΑ-Νότιας Κορέας, ειδικά στον τομέα της ασφάλειας. Ωστόσο, αποτελεί σημαντική βοήθεια και εργαλείο για την επίλυση ζητημάτων της ευρύτερης περιοχής.
Εν κατακλείδι, ανεξάρτητα από τις πολιτιστικές διαφορές και τη γεωγραφική απόσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Δημοκρατίας της Κορέας, είναι εμφανές πως μπορεί να επιτευχθεί μία μεστή συνεργασία, όταν τα διαπλεκόμενα μέρη υιοθετούν κατά γενικό κανόνα τις ίδιες κατευθυντήριες γραμμές στους τομείς της ασφάλειας, των ανθρωπιστικών δράσεων, της οικονομίας και της πολιτικής εν συνόλω.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Republic of Korea and the EU, European External Action Service, διαθέσιμο εδώ
- The South Korea-US 2+2 Talks: Who Came Out Ahead?, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
- The EU’s Growing Security Cooperation With South Korea, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
