Του Ιωάννη Φίλιππα,
Η Ολλανδία αποτελεί έναν από τους πλέον τουριστικούς προορισμούς στην Ευρώπη και τον κόσμο. Σε πολλούς, μάλιστα, από εμάς έρχονται εικόνες από τα ατελείωτα λιβάδια με τουλίπες. Μαγευτικά τοπία, τα οποία κρύβουν, όμως, μία τεράστια ιστορία. Πολλοί ερευνητές κάνουν λόγο, ίσως, για την πρώτη οικονομική κρίση, ή φούσκα, στη σύγχρονη ιστορία. Όλοι σας έχετε ακούσει για διάφορες οικονομικές κρίσεις, σε διάφορες στιγμές, στο παρελθόν. Χαρακτηριστικά, όλοι ξέρουμε για το κραχ του αμερικανικού χρηματιστηρίου το 1929 ή την κρίση του 2008. Πόσοι, όμως, θα φανταζόσασταν μία οικονομική κρίση και μάλιστα μια κρίση τουλίπας;
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Η τουλίπα πρωτοεμφανίστηκε στην Ολλανδία στις αρχές του 1600. Προήλθε από το εμπόριο με την τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αμέσως, ο αντίκτυπος που προκλήθηκε ήταν τεράστιος. Αυτός ο πολύχρωμος τύπος φυτού ήταν σπάνιος και, σε συνδυασμό με την ομορφιά του, δημιούργησε μία μεγάλη αγορά. Την περίοδο του 17ου αιώνα, η Ολλανδία διένυε μία χρυσή περίοδο, γνωστή και ως Golden Age. Οι βολβοί τουλίπας ήταν το κύριο θέμα συζήτησης ανάμεσα σε όλους τους πολίτες. Οι τιμές εκτοξεύτηκαν πολύ γρήγορα, ιδιαίτερα στις επαρχίες και στην πόλη της Ουτρέχτης. Οι πολύχρωμες αποχρώσεις έγιναν συλλεκτικά κομμάτια και όσοι επιθυμούσαν να τις αγοράσουν, έπρεπε να διαθέσουν ένα μεγάλο ποσό. Αυτή η μανία ήταν τόσο έντονη, που το εμπόριο για τα όλα τα υπόλοιπα είδη φυτών μειώθηκε σημαντικά. Στις αρχές του 17ου αιώνα, η τιμή για ένα βολβό τουλίπας είχε εκτιναχθεί στα 1.000 Gulden. Προκειμένου να γίνει αντιληπτή αυτή η αξία, εκείνη την εποχή 150 Gulden ήταν ένας μέσος ετήσιος μισθός. Μάλιστα, ένα συγκεκριμένο είδος τουλίπας, το Semper Augustus flower, είχε φτάσει να κοστίζει 6.000 Gulden. Όσο ένα διαμέρισμα!
Ως αποτέλεσμα, πολλοί επιχείρησαν να κερδοσκοπήσουν σε βάρος αυτής της «μανίας» ή αλλιώς του «πυρετού». Συνήθως, οι τουλίπες ανθούν τους μήνες Απρίλιο και Μάιο. Αργότερα, μέσα στο καλοκαίρι, όπου σταματάει η περίοδος τους, άρχιζαν οι πολίτες να αγοράζουν τους βολβούς. Ουσιαστικά, όλο αυτό αποτελούσε ένα στοίχημα, καθώς δεν ήξεραν αν οι βολβοί θα άνθιζαν την επόμενη άνοιξη. Οι έμποροι άρχισαν να ανεβάζουν τις τιμές, διότι έβλεπαν πως η ζήτηση υπερτερούσε της προσφοράς. Γρήγορα, όλο αυτό πήρε μία μορφή δημοπρασίας. Όποιος έδινε τα περισσότερα, αγόραζε και τον βολβό. Ακόμη και άνθρωποι, οι οποίοι δεν είχαν τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους, έκαναν προσφορές για να αγοράσουν. Αυτή η αλυσίδα των γεγονότων θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε κρίση. Όταν έσκασε, λοιπόν, πολλοί έχασαν τις αποταμιεύσεις τους, άλλοι δεν είχαν το απαραίτητο ποσό και οι τιμές «κατεδαφίστηκαν» άμεσα.
Η Tulip Mania προκαλεί, ακόμα και σήμερα, την περιέργεια και διεγείρει τη φαντασία. Διάφοροι ιστορικοί αναφέρουν ότι, ίσως, δεν υπήρξε ποτέ μια Tulip Mania, ή, μάλλον, υπήρξε, αλλά όχι στο βαθμό που την παρουσιάζουν. Μήπως ήταν όλα ένα αποτέλεσμα της αύξησης των μισθών των Ολλανδών; Μήπως οι νόμοι της, τότε, ολλανδικής κυβέρνησης επέτρεψαν κάτι τέτοιο; Ή μήπως αυτοί που πλήρωναν αδρά για τις τουλίπες ήταν εύποροι πολίτες, οι οποίοι δεν θα νοιάζονταν ακόμη και αν έχαναν αυτό το ποσό; Ένα είναι σίγουρο, η Tulip Mania αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις πιθανών, έως και απίθανων, οικονομικών κρίσεων και αξίζει να ερευνηθεί περαιτέρω…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
