Της Κωνσταντίνας Κουλοπούλου,
Η ανθρωπότητα έχει μάθει να εκφράζει κάθε κοινωνικό φαινόμενο που την απασχολεί μέσα από τη μουσική, τον χορό, την τέχνη. Το ίδιο συμβαίνει και με τα περιστατικά κακοποίησης ανδρών, γυναικών και παιδιών, που έχουν δυναμιτίσει την ελληνική κοινωνία τελευταία και σηματοδοτούν τη νέα εποχή που ξεκινά για το θέατρο, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο. Το τηλεοπτικό γυαλί και η μεγάλη οθόνη δεν μένουν αμέτοχοι θεατές απέναντι στην ανάδειξη μιας άκρως επικίνδυνης κοινωνικής κατάστασης, όπως η βία, και με τη σειρά τους μεταδίδουν τον δικό τους παλμό, τόσο στο παρόν όσο και στο παρελθόν, με ερμηνείες που σε κάνουν να βουρκώσεις. Προς τούτο μαρτυρεί και η διαχρονική ύπαρξη τέτοιων προβλημάτων σε ελληνικές σειρές.
Αρχικά, η αγαπημένη σειρά «Άγριες Μέλισσες» (αν θέλετε να αποφύγετε τα spoiler, προσπεράστε!) πρόβαλε αυτόν τον καιρό την εξέλιξη της δίκης της τηλεοπτικής Ελένης Σταμίρη (Μ. Κίτσου) κατά του Μάνου Βόσκαρη (Β. Μπισμπίκης) με την κατηγορία του βιασμού κατ’ εξακολούθηση. Για όσους δεν παρακολουθούν τη σειρά, μιλάμε για τη γυναίκα που μετά τον φόνο του κακοποιητικού συζύγου της φυλακίζεται και πέφτει θύμα βιασμού του διευθυντή των φυλακών επί σειρά ετών. Η Μαρία Κίτσου έχει καταφέρει να συγκλονίσει το κοινό με την ερμηνεία της τόσο στη σκηνή του βιασμού όσο και της εξομολόγησης, της καταγγελίας και της νίκης της εναντίον του βιαστή της. Καταθέτει ψυχή, δάκρυα και ελπίδα για δικαίωση. Με τον ρόλο της Ελένης ταυτίζονται πολλές ψυχές που έχουν νιώσει αλλεπάλληλο φόβο, εξευτελισμό και ντροπή για καταστάσεις που βίωσαν παρά τη θέλησή τους, αναζητώντας τη λύτρωση. Το παζλ ερμηνείας συμπληρώνουν ο σύζυγός της, Λάμπρος (Δημήτρης Γκοτσόπουλος), οι άλλες γυναίκες-πρώην θύματα του Βόσκαρη, αλλά και ο ίδιος ο Βόσκαρης, αποτυπώνοντας σε κάθε λεπτό τη σκληρότητα και την απανθρωπιά που φέρει αυτός ο χαρακτήρας, και, φυσικά, ο εισαγγελέας, ο οποίος αγωνίζεται για το δίκιο της πρωταγωνίστριας, κάνοντάς μας να ξεστομίσουμε ένα μεγάλο «μπράβο» στη δικαιοσύνη.
Άξια αναφοράς είναι η τηλεοπτική σειρά του Mega channel «Tι ψυχή θα παραδώσεις μωρή;», που από τον τίτλο διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για μια κωμική σειρά. Ωστόσο, μιλάμε για μια μαύρη κωμωδία, που πίσω από το χιούμορ και τις ατάκες κρύβονται οι πληγές τεσσάρων γυναικών οι οποίες στα παιδικά τους χρόνια ζούσαν σε ορφανοτροφείο και έπεσαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης ενός κοινωνικού λειτουργού και τώρα επιστρέφουν για εκδίκηση. Η σειρά μπορεί να κόπηκε στα 7 επεισόδια, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν μετέδωσε στο κοινό το δικό της μήνυμα, το σύγχρονο #metoo και #eimasteoloimazi.
Από τον κύκλο των ελληνικών σειρών που αναδεικνύουν κοινωνικές παθογένειες δεν θα μπορούσε να λείπει ο Πάνος Κοκκινόπουλος με τη «10η Εντολή» και το «Ου Φονεύσεις». Οι δύο από τις πιο καθηλωτικές σειρές της ελληνικής τηλεόρασης παρουσιάζουν ιστορίες βασισμένες σε αληθινά γεγονότα, εγκλήματα με κίνητρο την εκδίκηση, την ψυχική ανακούφιση, την απαλλαγή από τον φόβο. Ενδεικτικά, στα επεισόδια «Στάχτες», «Σιωπή», «Λευκό Πουλί», «Τρέχα» περιγράφονται φαινόμενα σεξουαλικής κακοποίησης, εκμετάλλευσης και ενδοοικογενειακής βίας.
Με μια πρώτη ματιά, μπορούμε να πούμε ότι η πλοκή γύρω από την οποία εκτυλίσσονται τα γεγονότα σε κάθε σειρά είναι αρκετά ενδιαφέρουσα και επίκαιρη. Η ανταπόκριση του κοινού στην ανάδειξη προβλημάτων, όπως αυτά της κακοποίησης και της βίας ενάντια σε άνδρες, γυναίκες και παιδιά είναι εξαιρετικά μεγάλη, κάτι το οποίο μαρτυρά ότι οι σύγχρονοι τηλεθεατές αναζητούν ιστορίες και ερμηνείες που ανταποκρίνονται στον μέσο άνθρωπο. Το μοτίβο της ελληνικής σαπουνόπερας, με πλούσιους κληρονόμους, ακριβά ρούχα και αυτοκίνητα, απαγωγές και ένα ξερό happy end έχει πεθάνει εδώ και χρόνια για τον Έλληνα τηλεθεατή. Η σύγχρονη τηλεόραση πρέπει να πλεύσει στο κύμα των καιρών, προβάλλοντας γεγονότα και καταστάσεις με τις οποίες ένας απλός άνθρωπος μπορεί να ταυτιστεί, να γελάσει, να συγκινηθεί και να νιώσει έντονα συναισθήματα προς κάθε κατεύθυνση.
Αφήνοντας πίσω μας το γυαλί, περνάμε στην κατηγορία «Κινηματογράφος». Παρακάτω θα βρείτε πέντε αγαπημένες, άκρως επίκαιρες και βαθέος κοινωνικού προβληματισμού ταινίες που καθηλώνουν τους θεατές:
Πολύ έχει σχολιαστεί τον τελευταίο καιρό η ταινία «Το δωμάτιο». Πρόκειται για μια ταινία του Lenny Abrahamson αφιερωμένη στη μητρική αγάπη, την αυτοθυσία και την ψυχική λύτρωση ενός κοριτσιού που στα 19 απήχθη, κακοποιήθηκε σεξουαλικά και για επτά χρόνια έζησε στους τέσσερις τοίχους ενός μικροσκοπικού δωματίου μαζί με τον γιο της. Η ταινία παρουσιάζει τον εγκλεισμό μέσα από τα αθώα μάτια ενός παιδιού που για κόσμο θεωρεί το δωμάτιο, όσα υπάρχουν σε αυτό και τον φεγγίτης και από τα μάτια του θύματος, της μητέρας που έζησε νωρίς τη σαθρότητα της κοινωνίας.
Μια αληθινή ιστορία-σοκ που, επίσης, έχει μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη είναι το “Desert Flower”. Πρόκειται για την ιστορία της Waris Dirie, της Σομαλής-θύματος του βάναυσου εθίμου της κλειτοριδεκτομής των γυναικών σε παιδική ηλικία. Μετά τον ακρωτηριασμό και την πώλησή της στα 13, καταφέρνει να φτάσει στην Αγγλία, όπου θα γίνει μοντέλο και πρότυπο για εκατομμύρια γυναίκες ανά τον κόσμο, μιλώντας για τα ψυχικά και σωματικά της τραύματα και δίνοντας θάρρος και ελπίδα. Η Waris Dirie αποτελεί γυναίκα-σύμβολο στον αγώνα κατά της βαρβαρότητας της κλειτοριδεκτομής, μιας απάνθρωπης πρακτικής που βιώνουν πολλές γυναίκες.
Σε παρόμοια μοτίβα πλοκής κινούνται οι ταινίες “Spotlight” και “Grace a Dieu”. Στην πρώτη έχουμε τη συντακτική ομάδα της εφημερίδας The Boston Globe, η οποία ερευνά την υπόθεση κακοποίησης μικρών παιδιών από παράγοντες της καθολικής εκκλησίας. Στην ταινία “Grace a Dieu”, βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, ο Αλεξάντερ και η οικογένειά του ζουν μία ήρεμη ζωή στη Λυών, έως την ημέρα που πληροφορείται ότι επιστρέφει στην πόλη ο καθολικός ιερέας που σημάδεψε τα παιδικά του χρόνια. Τέλος, δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί η ταινία “The Accused”. Η εν λόγω παραγωγή υπήρξε μία από τις πιο παλιές ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου που έφεραν στην οθόνη το θέμα του βιασμού. Βασίζεται στην αληθινή ιστορία της Cheryl Araujo, που κακοποιήθηκε σεξουαλικά από ομάδα ανδρών σε μπαρ της Μασαχουσέτης το 1983. Η Τζόντι Φόστερ βραβεύτηκε για την ερμηνεία της στην εν λόγω ταινία με Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου.
Κλείνω με ένα απόφθεγμα της Simon de Beauvoir, για όσους διστάζουν και φοβούνται να σπάσουν τη σιωπή τους:
«Άλλαξε τη ζωή σου σήμερα. Μη στοιχηματίζεις στο μέλλον, ενέργησε τώρα χωρίς καθυστέρηση».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών: 6 ταινίες που πρέπει σήμερα να δεις. Διαθέσιμο εδώ.
- 10 Συγκλονιστικές Ταινίες που μιλούν για τη σεξουαλική κακοποίηση. Διαθέσιμο εδώ.
