Της Σοφίας Κασσαβού,
Τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία, η ανάδυση της Κίνας ως σύγχρονης οικονομικής και στρατιωτικής δύναμης, καθώς επίσης η επιθετική εξωτερική της πολιτική, έχουν πυροδοτήσει έντονη ανησυχία στις χώρες τις Νοτιοανατολικής Ασίας. Πιο συγκεκριμένα, οι αξιώσεις κυριαρχίας που εγείρει σε διαφιλονικούμενες θαλάσσιες και νησιωτικές ζώνες στην ευρύτερη περιοχή, έχουν μετατραπεί σε πεδίο διενέξεων και αντιπαραθέσεων. Ο πυρήνας της συζήτησης έγκειται στη Νότια Σινική Θάλασσα και την αντιπαράθεση της Κίνας με παράκτιες χώρες αναφορικά με την κυριαρχία αυτής και των δύο νησιωτικών συμπλεγμάτων της, ονόματι Paracel και Spratly.
Το ενδιαφέρον της Κίνας για τον έλεγχο των προαναφερθέντων περιοχών είναι συνυφασμένο με την ιδιαίτερη γεωστρατηγική σημασία της ίδιας. Ειδικότερα, από εκεί διέρχεται κάθε χρόνο μεγάλο μέρος εμπορικών πλοίων που μεταφέρει ποσοστό άνω του 50% του παγκοσμίου εμπορίου, συμπεριλαμβανομένου του 1/3 του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Νότια Σινική Θάλασσα διαθέτει πλούσιο υπέδαφος με υποθαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου, ενώ παράλληλα είναι μέρος με σημαντικές αλιευτικές δραστηριότητες. Το ζήτημα της κυριαρχίας και ελέγχου της θάλασσας είναι ιδιαίτερα δυσεπίλυτο. Η δυσκολία εξεύρεσης λύσης διαφάνηκε ιδιαίτερα τον Ιούλιο του 2016, όταν το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, στο οποίο είχαν προσφύγει οι Φιλιππίνες, αποφάνθηκε ότι η Κίνα έχει δημιουργήσει «μη αναστρέψιμη ζημία στο οικοσύστημα της περιοχής, έχει παραβιάσει τα κυριαρχικά δικαιώματα» της χώρας και ότι οι θέσεις της δεν έχουν νομική βάση, αφού η Κίνα εμποδίζει την αλιεία από ψαράδες των παράκτιων χωρών και κατασκευάζει παρανόμως τεχνητά νησιά ή επεκτείνει με τεχνητό τρόπο τα ήδη υπάρχοντα. Η Κίνα, βέβαια, δεν αναγνώρισε την απόφαση αυτή και υποστηρίζει ότι το Δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη τα ιστορικά δεδομένα. Η απόφαση, αν και ικανοποίησε τις Φιλιππίνες, δεν έλυσε το πρόβλημα.
Πρόσφατα, εκτυλίχθηκε ένα ακόμη περιστατικό έντασης ανάμεσα στις Φιλιππίνες και την Κίνα. Αιτία της έντασης αυτής φαίνεται να είναι τα 220 κινεζικά στρατιωτικά σκάφη που εντόπισαν οι Φιλιππινικές αρχές σε αμφισβητούμενο ύφαλο, όπου και τα δύο κράτη τον διεκδικούν. Μία κυβερνητική ειδική ομάδα που επιβλέπει την αμφισβητούμενη περιοχή δήλωσε αργά το περασμένο Σάββατο ότι περίπου 220 πλοία, που πιστεύεται ότι πληρώνονται από προσωπικό της κινεζικής ναυτιλιακής πολιτοφυλακής, βρέθηκαν αγκυροβολημένα στον ύφαλο Whitsun στις 7 Μαρτίου. Η Εθνική Ομάδα για τη Θάλασσα των Δυτικών Φιλιππίνων δήλωσε ότι ο ύφαλος βρίσκεται εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης των Φιλιππίνων και «απολαμβάνει το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης ή διατήρησης τυχόν πόρων» εκεί. Επιπλέον προσέθεσε ότι ο μεγάλος αριθμός κινεζικών σκαφών που εντόπισαν στον ύφαλο Whitsun προκαλεί «ανησυχία λόγω της πιθανής υπεραλίευσης και καταστροφής του θαλάσσιου περιβάλλοντος, καθώς και των κινδύνων για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας». Στον αντίποδα, το Υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό.
Αναμφίβολα, είναι λογική και δικαιολογημένη η ανησυχία αυτή από τις Φιλιππίνες, δεδομένης της μη αναγνώρισης της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου από την πλευρά της Κίνας, το οποίο αποφάνθηκε την ακύρωση της αξίωσης της δεύτερης, η οποία ζητούσε το 90% της Νότιας Σινικής Θάλασσας. Έκτοτε, το Πεκίνο έχει χτίσει νησιά στα αμφισβητούμενα νερά, τοποθετώντας αεροδρόμια σε μερικά από αυτά, ενώ η Ταϊβάν, η Μαλαισία, το Βιετνάμ, οι Φιλιππίνες και το Μπρουνέι διεκδικούν τμήματα της θάλασσας. Τον Ιανουάριο, οι Φιλιππίνες διαμαρτυρήθηκαν για ένα νέο κινεζικό νόμο που επιτρέπει στην ακτοφυλακή του να πυροβολήσει ξένα πλοία, χαρακτηρίζοντάς τον ως «απειλή πολέμου».
Φυσικά, ένα ζήτημα στο οποίο εμπλέκεται έντονα η Κίνα, δε θα μπορούσε να αφήσει αμέτοχες και αδιάφορες τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, οι οποίες έχουν καταγγείλει επανειλημμένα αυτό που αποκαλούσαν «απόπειρες της Κίνας να εκφοβίσει γείτονες με ανταγωνιστικά συμφέροντα». Από τη μεριά του, το Πεκίνο επέκρινε την Ουάσιγκτον για αυτό που αποκαλεί «παρέμβαση στις εσωτερικές της υποθέσεις».
«Καθώς τα πλοία παραμένουν στο σημείο όπου εντοπίστηκαν, η αεροπορία των Φιλιππίνων διεξάγει καθημερινά εναέριες περιπολίες παρακολουθώντας τα», δήλωσε ο αρχηγός άμυνας της χώρας, επαναλαμβάνοντας μία ακόμη έκκληση προς το Πεκίνο για απόσυρσή τους από την περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Εξωτερικών των Φιλιππίνων έχει υποβάλει διπλωματική διαμαρτυρία, ενώ αρκετές χώρες -συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Αυστραλίας- έχουν εκφράσει ανησυχία για την ανανεωμένη ένταση στην περιοχή. Μάλιστα, ο Υπουργός Άμυνας των Φιλιππίνων, Delfin Lorenzana, τόνισε την ετοιμότητα της χώρας του για την υπεράσπιση της εθνικής της κυριαρχίας και την προστασία των θαλάσσιων πόρων της, ενώ ανέφερε και την αυξημένη παρουσία ναυτικών και ακτοφυλακών που περιπολούν τα ύδατα των Φιλιππίνων.
Οι σχέσεις μεταξύ των παράκτιων στη Σινική Θάλασσα κρατών φαίνεται να είναι τεταμένες, ιδιαίτερα μεταξύ Κίνας-Φιλιππίνων, κατόπιν του τελευταίου περιστατικού τους. Η ένταση θα συνεχίσει να κλιμακώνεται και μελλοντικά, αν η Κίνα δε σεβαστεί την απόφαση του δικαστηρίου και συνεχίσει να επικαλείται ιστορικά δικαιώματα για να κατοχυρώσει την κυριαρχία της επί της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Το γεγονός αυτό μπορούμε να πούμε ότι παρουσιάζει έναν παραλληλισμό τόσο με τα τεκταινόμενα μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας στο Αιγαίο Πέλαγος όσο και με τον αέναο αγώνα της τελευταίας για αυθαίρετο έλεγχο του πελάγους και ορισμένων νήσων, μέσω της καταπάτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της άρνησης των Διεθνών Συνθηκών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China’s artificial islands violates international law–tribunal, Inquirer.net, διαθέσιμο εδώ
- Philippines deploys air force as tensions over Chinese ships rise, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- US, Philippines discuss Chinese ‘swarming’ in South China Sea, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
-
China and Philippines need a fishing deal for the South China Sea, but can they find one?, South China Morning Post, διαθέσιμο εδώ
