Της Άντζελας Γκρέκου,
Με αφορμή την επέτειο των διακοσίων χρόνων από την ελληνική επανάσταση, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επιδόθηκαν σε έναν «αγώνα» αφιερωμάτων των κατορθωμάτων των Ελλήνων, αλλά και των προσώπων που πρωτοστάτησαν. Μια βδομάδα πριν την 25η Μαρτίου, δημοσιεύτηκε το επετειακό ΒΗΜΑgazino. Το περιοδικό, που κυκλοφορεί με το «Βήμα της Κυριακής», στην προσπάθειά του να μπει στο εορταστικό κλίμα σκόπιμα ή ασυναίσθητα κατέφυγε σε μια υπερβολή, δίνοντας νέα υπόσταση στο πεδίο της γελοιογραφίας.
Πηγή έμπνευσης για τον καλλιτέχνη αποτέλεσαν οι ήρωες της ελληνικής επανάστασης, των οποίων αλλοιώθηκαν τα πρόσωπα, καθώς αντικαταστάθηκαν με αυτά πολιτικών προσωπικοτήτων από τον κόσμο του σήμερα. Έτσι, στο εξώφυλλο πρωταγωνιστούν ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε ρόλο Ιωάννη Μακρυγιάννη, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως Μαντώ Μαυρογένους, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ως Νικηταράς, ο Εμμανουέλ Μακρόν ως Ιωάννης Καποδίστριας, ο Μπόρις Τζόνσον ως Λόρδος Μπάιρον, ο Μάριο Ντράγκι ως Ανδρέας Μιαούλης και ο Τζο Μπάιντεν ως Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Η δημοσίευση του επίμαχου τεύχους δίχασε τους θεατές, οι οποίοι εξέφρασαν τις απόψεις τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οδηγώντας τους υπεύθυνους να «κατεβάσουν» το αφιέρωμα, ώστε να αλλάξει το εξώφυλλο. Η πράξη αυτή γεννά εύλογα πολλά ερωτήματα. Αυτό που απασχολεί κυρίως ήταν η πρόθεση. Επρόκειτο για ένα σατιρικό εξώφυλλο ή για στοχευμένη στρατευμένη τέχνη;
Σε κάθε περίπτωση, αυτή η πολυσυζητημένη εκδοχή του BHMAgazino μάς δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε κάποιες πολιτικές σκιτσογραφίες ή ακόμη και γελοιογραφίες που μας έχουν «στιγματίσει». Ίσως μια από τις διάσημες πηγές γελοιογραφίας στον ελλαδικό χώρο είναι ο ΑΡΚΑΣ. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο ΑΡΚΑΣ σατίρισε τα πολιτικά γεγονότα μέσα από τη γελοιογραφία του. Ένα από τα διάσημα έργα του είναι αυτό που απεικονίζεται παρακάτω και αφορά το πολυσήμαντο γεγονός του δημοψηφίσματος του 2015.
Έπειτα,, μέσα από τα έργα του Τάσου Αναστασίου έχουμε δει πολλά σημαντικά κοινωνικά γεγονότα να αναδεικνύονται. Ο ίδιος «διακωμωδεί» πολλά γεγονότα της πολιτικής επικαιρότητας, αλλά και σημαντικά κοινωνικά ζητήματα, όπως ο ρατσισμός, ανάγοντάς τα σε προβλήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, μέσω της γελοιογραφίας του.
Στο ίδιο κλίμα βρίσκεται και ο Μπάμπης Κιαγιάς, με τα δημοφιλέστερα έργα του να δημοσιοποιούνται την περίοδο των μνημονίων, του δημοψηφίσματος κλπ.
Συνοπτικά, μέσω της πολιτικής γελοιογραφίας, που λειτουργεί ως ένα είδος «κάθαρσης», ασκείται κριτική με μέσο την τέχνη για διάφορα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Στόχος μιας γελοιογραφίας είναι να περιεργαστεί χιουμοριστικά κάποια κατάσταση, για να προκαλέσει και τα ανάλογα συναισθήματα. Μολονότι, υπάρχουν και οι θετικές αντιδράσεις με τη δημοσιοποίηση ανάλογου έργου, εξίσου μπορεί να υπάρξουν κι οι αρνητικές. Συνήθως οι αρνητικές κριτικές έχουν να κάνουν με την προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή την διαπόμπευση μιας ομάδας ατόμων. Σε κάθε περίπτωση, το εξώφυλλο του BHMAgazino μάς προκάλεσε να κάνουμε μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν, με πολιτικές σκιτσογραφίες και μετέπειτα σε γελοιογραφίες χωρίς, ωστόσο, να ορίζω το εξώφυλλο του περιοδικού ως γελοιογραφία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Απίστευτο εξώφυλλο/Το ΒΗΜΑgazino έντυσε τον Μητσοτάκη ήρωα του 1821, διαθέσιμο εδώ
- Σκίτσα του Τάσου Αναστασίου, marginalia.gr, διαθέσιμα εδώ
