Της Δήμητρας Παναγιωτακοπούλου
Θόρυβος είναι o δυσάρεστος και ανεπιθύμητος ήχος, ο οποίος εντοπίζεται από τον χώρο κατοικίας έως και τον χώρο εργασίας ενός ανθρώπου. Ο θόρυβος έχει υποκειμενική διάσταση, δηλαδή αυτό που κάποιος εκλαμβάνει ως μουσική μπορεί, να αποτελεί θόρυβο για κάποιον άλλον. Ο ήχος αποτελείται από πολλές συχνότητες, οι οποίες γίνονται διαφορετικά αντιληπτές από το κάθε άτομο. Είναι γεγονός ότι ο θόρυβος επηρεάζει την ποιότητα ζωής και μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο όργανο της ακοής. Η βλάβη αυτή συμβαίνει είτε κατόπιν οξείας έκθεσης σε πολύ υψηλά επίπεδα, στάθμης άνω των 135dB, είτε κατόπιν χρόνιας έκθεσης σε χαμηλότερα επίπεδα, άνω της μέσης ηχοστάθμης των 80-85dB. Αν, για παράδειγμα, κάποιος εκτίθεται στην εργασία του σε θόρυβο άνω των 80-85dB πέντε οκτάωρα την εβδομάδα θα εμφανίσει ακουστική βλάβη με το πέρασμα του χρόνου.
Πώς μεταφράζονται όμως τα dB (decibel); Ουσιαστικά, τα decibel εκφράζουν την ένταση ενός ήχου. Η αναπνοή έχει συνήθως ένταση 10dB, ο ψίθυρος 20-30dB και ένα ήσυχο δωμάτιο 40dB. Μια αίθουσα διδασκαλίας έχει ένταση 40-80dB, μια ηλεκτρική σκούπα 70dB, ένα ξυπνητήρι σε απόσταση ενός μέτρου 80dB και η μουσική από τα ακουστικά 70-110dB. Ο θόρυβος από μια μοτοσυκλέτα μπορεί να κυμανθεί στα 95dB, ένα κομπρεσέρ στα 105dB και το κλάμα ενός μωρού μπορεί να φτάσει τα 115dB. Ο θόρυβος μιας έκρηξης ή της απογείωσης ενός αεροπλάνου φτάνει τα 140dB.
Ο θόρυβος της κυκλοφορίας είναι επιβλαβής σχεδόν για το 1/3 των πολιτών της Ευρώπης, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Τα επίπεδα έντασης του ήχου της κυκλοφορίας σε έναν αυτοκινητόδρομο κυμαίνονται στα 70-80dB για κάποιον που βρίσκεται σε απόσταση 15 μέτρων. Τα επίπεδα αυτά επηρεάζουν τη συγκέντρωση των ανθρώπων, αυξάνουν τους καρδιακούς παλμούς και εμποδίζουν τη συζήτηση. Μια συζήτηση δύο ατόμων σε απόσταση ενός μέτρου έχει συνήθως ένταση 60-65dB.
Οι ήχοι από 0-80dB θεωρούνται ακίνδυνοι, με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 80-90dB. Από 90-115dB υπάρχει κίνδυνος, καθώς αυτοί οι ήχοι θεωρούνται επιβλαβείς και οι ήχοι εντάσεως μεγαλύτερης από 115dB θεωρούνται εκκωφαντικοί και μπορούν να δημιουργήσουν μη αναστρέψιμες βλάβες.
Η μέγιστη επιτρεπτή διάρκεια έκθεσης σε έναν ήχο διαφέρει ανάλογα με την έντασή του. Η μέγιστη επιτρεπτή διάρκεια έκθεσης για ήχο 85dB είναι οι 8 ώρες, αντίστοιχα για 88dB οι 4 ώρες, για 91dB οι 2 ώρες και για 94dB η μία ώρα. Οι μεγαλύτερες εντάσεις επιτρέπουν λεπτά. Ήχος έντασης 97dB επιτρέπεται για 30 λεπτά, 100dB για 15 λεπτά, 103dB για 7 λεπτά, 106dB και 109dB για 4 και 2 λεπτά αντίστοιχα. Για διάρκεια μόλις ενός λεπτού είναι επιτρεπτός ήχος έντασης 112dB, ενώ μόνο για 30 δευτερόλεπτα ήχος έντασης 115dB.
Η βλαπτική επίδραση του θορύβου στην ακοή οφείλεται σε τραυματισμό του αισθητηριακού επιθήλιου του κοχλία. Η βλάβη αυτή είναι αρχικά αναστρέψιμη, όμως η παράταση της έκθεσης σε θόρυβο θα προκαλέσει μόνιμο έλλειμμα ακουστικής ικανότητας. Τα επίπεδα που μπορεί να προκαλέσουν ακουστική βλάβη είναι μεγαλύτερα των 85dB, αλλά και η έκθεση σε 80-85dB δεν είναι αβλαβής.
Ένας εργαζόμενος που εκτίθεται σε θόρυβο τις πρώτες μέρες ενοχλείται, έχει αίσθημα συριγμού στα αυτιά και τα νιώθει βουλωμένα. Τις επόμενες μέρες το συνηθίζει, έχει όμως ήδη χάσει μέρος της ακουστικής του ικανότητας. Εφόσον η έκθεση συνεχίζεται, το «ακουστικό τραύμα» γίνεται σταδιακά βαθύτερο. Η απώλεια ακουστικής ικανότητας σε συχνότητες πάνω από 2000Hz γίνεται συνήθως αντιληπτή από την ανάγκη ενίσχυσης της έντασης ακρόασης μουσικής. Όταν, όμως, η απώλεια ακουστικής ικανότητας αγγίξει τις συχνότητες επικοινωνίας, δηλαδή κάτω των 2000Hz, τότε το άτομο αντιλαμβάνεται το πρόβλημα, ενώ πλέον έχει εγκατασταθεί η επαγγελματική βαρηκοΐα.
Η έγκαιρη διάγνωση της ακουστικής βλάβης είναι σημαντική για την αντιμετώπιση της περαιτέρω επιδείνωσης της ακοής. Η ακοομετρία επιβάλλεται αν η μέση σταθμισμένη 8ωρη έκθεση υπερβαίνει τα 80dB. Με αυτήν ελέγχεται η ακουστική ικανότητα, δηλαδή η ελάχιστη ένταση αντίληψης καθαρών ήχων διαφορετικής συχνότητας, ξεχωριστά για κάθε αυτί.
Εκτός των επιδράσεών του στην ακουστική ικανότητα, ο θόρυβος προκαλεί ενόχληση και διαταράσσει την καθημερινότητα των ατόμων σε τομείς όπως η επικοινωνία, η ξεκούραση και ο ύπνος. Για τον λόγο αυτό, μπορεί να αποτελέσει στρεσογόνο ερέθισμα με δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία. Πειραματικές μελέτες έχουν δείξει παροδική αύξηση της αρτηριακής πίεσης μετά από έντονο ηχητικό ερέθισμα.
Η παροδική αύξηση της αρτηριακής πίεσης δεν θεωρείται από μόνη της επιβλαβής για την υγεία, σύμφωνα όμως με τη γενική αρχή του στρες, ο θόρυβος ανήκει στα ερεθίσματα που ενεργοποιούν το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα και το νευροενδοκρινικό σύστημα, ειδικά όταν διαταράσσει την ξεκούραση, τον ύπνο ή δραστηριότητες που απαιτούν συγκέντρωση.
Το συχνότερο αποτέλεσμα της έκθεσης στον περιβαλλοντικό θόρυβο είναι η υποκειμενική ενόχληση, δηλαδή αίσθημα που περιγράφεται ως δυσαρέσκεια, στενοχώρια ή εκνευρισμός, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει και συναισθήματα οργής ή φόβου, προκαλώντας αλλαγές στην κοινωνική συμπεριφορά και την ψυχική υγεία του ατόμου.
Κατά τις καθημερινές τους δραστηριότητες, τα άτομα οφείλουν να προστατεύουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους από θορύβους δυνητικά επιβλαβείς για τη σωματική και ψυχική υγεία τους. Απαραίτητη είναι η εφαρμογή μέτρων ακουστικής προστασίας σε εργασιακούς χώρους με έντονη επιβάρυνση αλλά και η εφαρμογή μέτρων μείωσης της ηχορύπανσης από την πολιτεία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- T.C. AW,K. Gardiner & J.M. Harrington. 2007. Εγχειρίδιο Επαγγελματικής Υγείας, Πέμπτη έκδοση. Αθήνα: Επιστημονικές εκδόσεις ΠΑΡΙΣΑΝΙΟΥ Α.Ε.
- Δρακοπούλου, Μ. 2020. Διδακτικές σημειώσεις Νοσηλευτικής Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας. Αθήνα: Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας, Τμήμα Νοσηλευτικής.
- Health topics, Noise, WHO/Europe, Διαθέσιμο εδώ
- Living With Noise, Public Roads Magazine. Vol.67 No.1, Διαθέσιμο εδώ
