Του Πέτρου – Ορέστη Κατσούλα,
«Ο κόσμος είναι μια θεατρική σκηνή και όλοι, άντρες και γυναίκες, απλά ηθοποιοί. Έχουν τις εισόδους τους και τις εξόδους τους. Και ο κάθε άνθρωπος στον καιρό του παίζει πολλούς ρόλους, καθώς οι πράξεις όπου εμφανίζεται είναι οι εφτά ηλικίες.» – Ουίλιαμ Σαίξπηρ
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Ελισάβετ Α’, μεταξύ 1558 και 1603, οι συντεχνιακές ομάδες των ηθοποιών, χωρίς να διαθέτουν σταθερή βάση, περιφέρονταν και έπαιζαν σε διάφορα σημεία της πόλης, όπως πανδοχεία, ιδιωτικές κατοικίες ή σε δημόσιους χώρους. Με την πάροδο του χρόνου, καθίσταται προφανής η ανάγκη εγκατάστασης σε έναν ειδικό χώρο. Η εξέλιξη αυτή θα συμβάλει στην ομαδοποίησή τους σε μία κοινή συντεχνία, η οποία θα ονομαστεί “Lord Chamberlain’s Men”.
Για σχεδόν 20 χρόνια, ο θίασος εμφανιζόταν σε ένα ενοικιαζόμενο που βρισκόταν στο Shoreditch, ενώ μόλις το 1596, μετά από μια διαφωνία σχετικά με την ανανέωση της μίσθωσης, αποφασίζουν να συμβάλουν στην κατασκευή ενός θεματικού κέντρου στη νότια όχθη του Τάμεση, στο Banksike. Για την κάλυψη του κόστους του νέου θεάτρου, ορισμένοι ηθοποιοί και μέλη του συγκροτήματος συνέβαλαν στην κατασκευή του ως μέτοχοι με αντάλλαγμα την απόκτηση ορισμένων τμημάτων του νέου κτιρίου. Ο Σαίξπηρ ήταν ένας από τους βασικούς μετόχους στο Θέατρο “Globe”. Στην είσοδο του θεάτρου τοποθετήθηκε μια λατινική επιγραφή: “Totus mundus act histrionem” («Ολόκληρος ο κόσμος είναι ένα θέατρο»). Aυτή η επιγραφή προερχόταν από το “quod fere totus mundus exerceat histrionem” («Επειδή ο κόσμος είναι ένας χώρος παιχνιδιού») του Πετρόνιου, αντικατοπτρίζοντας την έννοια του “Theatrum mundi”, που παραμένει ένα διάσημο νοητικό πλαίσιο και στη σύγχρονη εποχή.
Η κατασκευή του θεάτρου ολοκληρώνεται το 1599. Το θέατρο θα λειτουργήσει για 14 συναπτά έτη μέσα από την παρουσίαση παραστάσεων, έως δηλαδή το 1613, οπότε το θέατρο θα υποστεί σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή. Το θέατρο θα επανασχεδιαστεί και θα λειτουργήσει εκ νέου το 1642, ωστόσο οι παραστάσεις θα κριθούν «ανήθικες» και «επικίνδυνες» από τους κληρικούς και τους πουριτανούς, με αποτέλεσμα το Κοινοβούλιο να αποφασίσει να απαγορεύσει όλα τα θεατρικά δρώμενα στο Λονδίνο. Το θέατρο “Globe” θα κατεδαφιστεί το 1644, ενώ ο χώρος αποφασίζεται να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή κατοικιών.
Υποστηρίζεται ότι το πρώτο έργο που έγραψε ο Σαίξπηρ για το αρχικό “Globe” ήταν ο Ιούλιος Καίσαρας την άνοιξη του 1599. Λίγο αργότερα το ίδιο έτος έγραψε επίσης το As You Like It και ξεκίνησε τον Hamlet. Κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκατεσσάρων ετών, ο Σαίξπηρ έγραψε μερικά από τα μεγαλύτερα έργα του, όπως τα Δωδέκατη Νύχτα, Οθέλλος, Βασιλιάς Ληρ, Μακμπέθ, Αντώνιος και Κλεοπάτρα. Άλλοι θεατρικοί συγγραφείς έγραψαν επίσης για το “Globe” κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, συμπεριλαμβανομένων των Ben Jonson, Thomas Middleton και John Fletcher.
Το σύγχρονο θέατρο Globe ως μία αναβίωση της ελισαβετιανής περιόδου
Το σύγχρονο θέατρο “Globe” αποτελεί μια πιστή απομίμηση του πρωτότυπου θεάτρου, με τη μόνη διαφορά ότι απέχει μόλις 200 μέτρα από την αρχική του θέση. Η ανοικοδόμηση του κτίσματος υπήρξε πρωτοβουλία του Αμερικανού ηθοποιού και σκηνοθέτη Sam Wanamaker, ο οποίος πέρασε σχεδόν 20 μήνες της ζωής του συγκεντρώνοντας κεφάλαια για την ανοικοδόμηση ενός νέου “Globe” ως φόρο τιμής στον Σαίξπηρ.
Το “Shakespeare’s Globe” είναι σήμερα ένας παγκοσμίου φήμης χώρος για καλλιτεχνικές παραστάσεις, πολιτιστικό αξιοθέατο και εκπαιδευτικό κέντρο που βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Τάμεση στο Λονδίνο. Η βασική ιδέα που διέπει τη λειτουργία του είναι η μελέτη του μετασχηματιστικού αντίκτυπου του Ουίλιαμ Σαίξπηρ μέσα από ένα ριζοσπαστικό θεατρικό πείραμα.
Στο “Shakespeare’s Globe” έχουμε δύο βασικούς χώρους παραστάσεων, το “Globe Theatre” και το “Sam Wanamaker Playhouse”. Όπως και το πρωτότυπο θέατρο, το “Globe Theatre” έχει σχήμα ροτόντας 360°. Χωρίς στέγη πάνω από την κεντρική αυλή, το θέατρο είναι ανοιχτό και το κοινό που παρακολουθεί παραστάσεις και περιηγήσεις… θα πρέπει να εφοδιαστεί με τα κατάλληλα για τις καιρικές συνθήκες ρούχα! Τα καθίσματα είναι διατεταγμένα σε όλο το εύρος της ανοιχτής σκηνής έτσι ώστε οι θεατές και οι ερμηνευτές να βλέπουν ο ένας τον άλλον ανά πάσα στιγμή. Με τον μοναδικό αυτό τρόπο το κοινό γίνεται πάντα ένα ζωτικό στοιχείο της παράστασης.
Η μόνιμη έκθεση, η οποία φιλοξενείται μέσα στο κτίριο, αποτυπώνει την ιστορία του “Globe”, με ομοιώματα ενδεδυμένα με ρούχα εποχής, μερικά αξεσουάρ, όργανα και κοστούμια σκηνών ηθοποιών από τη μεγάλη εποχή του ελισαβετιανού θεάτρου. Η έκθεση επιτρέπει στον επισκέπτη να αντλήσει μια σφαιρική ενημέρωση για το έργο και τη ζωή του Σαίξπηρ αλλά και για τον ρόλο που διαδραμάτισε το θέατρο.
Πέρα από τη μόνιμη έκθεση, υπάρχει η δυνατότητα ειδικής επιμόρφωσης για το σαιξπηρικό δράμα, την ερμηνεία ενός έργου του 16ου αιώνα, τον τρόπο με τον οποίο γινόταν η δραματοποίηση από τους ηθοποιούς της εποχής. Ταυτόχρονα, το “Shakespeare’s Globe” φιλοξενεί το Sam Wanamaker Playhouse, ένα εργαστήριο όπου υπό το φως των κεριών εκτελούνται αναγνώσεις ή δραματοποιούνται σκηνές. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν σκηνοθετούνται μόνο τα έργα του Σαίξπηρ αλλά και άλλων μεγάλων αναγεννησιακών συγγραφέων. Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα κοσμούν, επίσης, μουσικές συναυλίες, προβολές ταινιών, οικογενειακές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικά εργαστήρια, κοινοτικά προγράμματα, ξεναγήσεις και άλλα.
Το θέατρο αποτελεί σήμερα έναν σπουδαίο χώρο αναβίωσης του σαιξπηρικού δράματος. Πέρα από τις πολύ ενδιαφέρουσες παραστάσεις που λαμβάνουν χώρα, φιλοξενούνται ειδικά θεατρικά και θεατρολογικά εργαστήρια σαιξπηρικού δράματος, τα οποία απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες, με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται σε παιδιά και εφήβους. Το τρέχον εργαστήριο Μακμπέθ αποτελεί μία διαδραστική πρωτοβουλία, η οποία χρησιμοποιεί μια σειρά από δραστηριότητες και παιχνίδια που έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν στη μελέτη στοιχείων της γλώσσας, των χαρακτήρων και των θεμάτων του έργου. Το μάθημα έχει σχεδιαστεί για νέους που ενδιαφέρονται για το Δράμα ή την Αγγλική Λογοτεχνία και είναι ένας ελκυστικός τρόπος για την ενίσχυση της μελέτης του Σαίξπηρ.
Για όσους το επιθυμούν, μία στάση για απογευματινό τσάι στο εστιατόριο Sawan, μόλις δύο λεπτά από το θέατρο, θα τους προσφέρει μοναδικές στιγμές χαλάρωσης σε έναν χώρο εμπνευσμένο από το Όνειρο Θερινής Νυκτός, απολαμβάνοντας μια ποικιλία από αλμυρά και γλυκά πιάτα, που συνοδεύονται από παραδοσιακά scones και μια επιλογή από είδη τσαγιού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Shakespeare’s Globe Theatre, διαθέσιμο εδώ.
- Shakespeare’s Globe Theatre. Visitlondon.com, διαθέσιμο εδώ.
- The Globe, theatre de Shakespeare à Londres comme à l’époque [South bank], διαθέσιμο εδώ.
