Του Γιώργου Ναθαναήλ,
3η φάση Πελοποννησιακού πολέμου (413-404).
Οι Αθηναίοι μετά τη Σικελική πανωλεθρία οχύρωσαν στα βόρεια της Αττικής τη Δεκέλεια, εξ ου και το όνομα της τρίτης φάσης του πολέμου, που έχει περάσει στην ιστοριογραφία ως Ιωνικός- Δεκελεικός πόλεμος. Οι Σπαρτιάτες έκαναν συχνές επιθέσεις στην πόλη ενώ ταυτόχρονα προσέγγισαν τους Πέρσες. Οι τελευταίοι χρηματοδότησαν τη ναυπήγηση του σπαρτιατικού στόλου και οι Λακεδαιμόνιοι θα τους έδιναν τις πόλεις των παραλίων. Τα πράγματα έγιναν χειρότερα για την Αθήνα, με την αποστασία ιωνικών πόλεων από τη συμμαχία.
Αυτές οι ήττες σε στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο οδήγησαν και σε μια βαθιά πολιτική κρίση στο εσωτερικό τής πόλης. Ο Θηραμένης, εκμεταλλευόμενος την απουσία του στόλου, εγκαθίδρυσε το 411 μια μορφή εκτεταμένης ολιγαρχίας. Φυσικά, ο στόλος δεν υπάκουσε και έγινε εκλογή δημοκρατικών στρατηγών. Ο στόλος για τα επόμενα χρόνια πρωταγωνιστεί. Αρχικά, πήρε μια σημαντική νίκη στον Κύζικο το 411 και ανακατέλαβε το Βυζάντιο. Επίσης, η δημοκρατία αποκαταστάθηκε και πολλές προτάσεις ειρήνης από την αντίπαλη μεριά απορρίφθηκαν, αφού δεν ήταν ικανοποιητικές. Ο Λύσανδρος ανέλαβε την ηγεσία του σπαρτιατικού στόλου και απέσπασε τη νίκη στο Νότιον το 407. Οι Αθηναίοι επανήλθαν δριμύτεροι και το 406 νίκησαν στη ναυμαχία στις Αργινούσες. Όμως, η παράνομη δίκη και θανάτωση των στρατηγών της Αθήνας, επειδή δεν μπόρεσαν να συλλέξουν τα πτώματα από τη θάλασσα, προκάλεσε νέα πολιτική κρίση. Εν τέλει, ένα χρόνο αργότερα, το 405, ο στόλος της Αθήνας καταστράφηκε και αιχμαλωτίστηκε χάρη στις ευφυείς κινήσεις του Λυσάνδρου. Το 404 οι Σπαρτιάτες έφτασαν στη Σαλαμίνα και η Αθήνα ήταν αποκλεισμένη από στεριά και θάλασσα.
Ο πόλεμος τελείωσε με την Αθήνα να υφίσταται τεράστιες ταπεινώσεις αν αναλογιστούμε τη δύναμή της 27 χρόνια πριν. Οι Αθηναίοι κατεδάφισαν τα Μακρά Τείχη και τα τείχη του Πειραιά. Ο στόλος της Αθήνας παραδόθηκε εκτός από 12 πλοία ,που θα έμεναν στην πόλη. Τέλος, διατάχθηκε να γυρίσουν πίσω όλοι οι εξόριστοι και η Αθήνα ήταν πλέον σύμμαχος της Σπάρτης, μετατρέποντάς τη σε πειθήνιο όργανό της.
Οι Σπαρτιάτες στο θρόνο της Ελλάδας.
Ο Λύσανδρος ήταν αυτός που έλυσε τον γόρδιο δεσμό τής αθηναϊκής άμυνας και ξεκίνησε μια μακρά εκστρατεία επιβολής δεκαρχιών στις πόλεις του Αιγαίου. Στην Αθήνα, όμως, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Εκεί επιβλήθηκε με την απειλή βίας μια κυβέρνηση 30 τυράννων, αφού ήταν ιδιαίτερα αυταρχικοί και χρησιμοποιούσαν τη βία για να επιβάλλουν τη θέση τους. Μέσα στο χάος, που επικρατούσε στην πόλη, τα πράγματα οξύνθηκαν μεταξύ των τυράννων με αποτέλεσμα ο Κριτίας, ο κορυφαίος των 30, να εκτελέσει το Θηραμένη. Μετά από αυτό το συμβάν, ο Θρασύβουλος με δημοκρατικό στρατό κατέλαβε τη Φυλή. Μετά από μάχες μεταξύ δημοκρατικών και τυράννων, οι πρώτοι αναδείχθηκαν νικητές. Βλέποντας το συνεχόμενο χάος στην Αθήνα, ο βασιλιάς Παυσανίας παρενέβη και έδωσε αμνηστία σε όλους και επανέφερε τη δημοκρατία στην πόλη.
Κοιτάζοντας κατάματα ξανά το μεγαθήριο.
Η Περσία είχε μπλεχτεί για τα καλά στις ελληνικές υποθέσεις αφού της το επέτρεψε η Σπάρτη. Η τελευταία δεν ήταν πρόθυμη να παραδώσει τις πόλεις των παραλίων στους Πέρσες και ταυτόχρονα βοήθησε τον επαναστάτη Κύρο εναντίον του Αρταξέρξη, που ήταν βασιλιάς της Περσίας. Ήδη από το 400 η Σπάρτη κάνει ανοιχτά πόλεμο στους Πέρσες με συχνές και μικρής κλίμακας εκστρατείες του Αγησιλάου. Οι Πέρσες προτίμησαν τη χρηματοδότηση ενός αντισπαρτιατικού συνασπισμού και πράγματι το πέτυχαν αφού το 395 θα ξεσπάσει ο Κορινθιακός ή Βοιωτικός πόλεμος.
Ο πόλεμος κράτησε έως το 387 και όλοι συνασπίστηκαν εναντίον της Σπάρτης. Ο Αγησίλαος κατάφερε να νικήσει στην Κορώνεια και στη Νέμεα το 394 αλλά το Αιγαίο χάθηκε, αφού οι Πέρσες νίκησαν στην Κνίδο τον ίδιο χρόνο. Οι Αθηναίοι βρήκαν την ευκαιρία και έχτισαν ξανά τα Μακρά Τείχη και τα τείχη του Πειραιά. Επίσης, το Άργος και η Κόρινθος ενώθηκαν και οι Αθηναίοι άρχισαν τη σύναψη συμμαχιών με νησιά τού Αιγαίου. Οι Πέρσες φοβούμενοι την αναγέννηση της αθηναϊκής συμμαχίας στράφηκαν υπέρ των Σπαρτιατών. Έτσι, ο πόλεμος έληξε με την κατάληψη των Στενών από τους Σπαρτιάτες και με τη σύναψη της Ανταλκίδειου Ειρήνης. Σύμφωνα με αυτή, οι ελληνικές πόλεις θα ήταν αυτόνομες με αποτέλεσμα να διαλυθεί τόσο το Κοινό τής Βοιωτίας όσο και η ένωση της Κορίνθου με το Άργος. Επίσης, η Ίμβρος, η Λήμνος και η Σκύρος θα ήταν κληρουχίες της Αθήνας και, τέλος, οι πόλεις της Μικράς Ασίας θα περνούσαν στα χέρια του βασιλιά τής Περσίας. Φυσικά, αυτή η συμφωνία αναδείκνυε κερδισμένους τους Πέρσες, αφού κατάφεραν να πετύχουν τον αρχικό τους στόχο.
Πηγές
- Francois Lefevre, Ιστορία του αρχαίου ελληνικού κόσμου
- Bengtson Hermann, Ιστορία της αρχαίας Ελλάδος
Γεννημένος το 1999 και μεγαλωμένος στη Βέροια. Απόφοιτος Γενικού Ενιαίου Λυκείου. Είναι φοιτητής του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Αρθρογραφεί για την αρχαιότητα, ελληνική και ρωμαϊκή, την μεσαιωνική και βυζαντινή Ιστορία και διετέλεσε αρχισυντάκτης στην ομώνυμη κατηγορία του OffLine Post για έξι μήνες (Ιούλιος-Δεκέμβριος 2019).
