Της Άννας Βαρβαρέζου,
Περί τα τέλη Οκτωβρίου του 1881 γεννήθηκε στη Μάλαγα της Ισπανίας ένας από τους σπουδαιότερους ζωγράφους της σύγχρονης εποχής, ο Πάμπλο Πικάσο. Ήδη από αρκετά νεαρή ηλικία ανέδειξε την έμφυτη καλλιτεχνική του ροπή προς τη ζωγραφική, απασχολούμενος ποικιλοτρόπως με το σχέδιο και εισερχόμενος σε ηλικία μόλις δεκατεσσάρων ετών στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης. Το συνολικό του έργο μονάχα μονότονο δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί, καθώς η εφευρετικότητά του γεννούσε διαρκώς καινούριες και, αν μη τι άλλο, μοναδικές τακτικές, δίνοντας έτσι πολυδιάστατη υφή στις δημιουργίες του.
Οι αρχές του 20ου αιώνα τον βρίσκουν εγκατεστημένο στο γειτονικό Παρίσι, όπου και έρχεται σε επαφή με τον ευρύτερο κύκλο εκπροσώπων της τέχνης της εποχής του. Καθώς τα χρόνια περνούν, τα έργα του αρχίζουν σταδιακά να τυγχάνουν ολοένα και μεγαλύτερης φήμης και αποδοχής, κοσμώντας μέχρι και διεθνείς εκθέσεις στην Ευρώπη. Χαρακτηριστικό του γνώρισμα, που τον έκανε μάλιστα να ανελιχθεί και να μαγνητίσει τα βλέμματα στο έργο του, αποτέλεσε η εφαρμογή καινοτόμων τεχνικών, όπως αυτή του κυβισμού.
Το όνομά του, ωστόσο, έχει μείνει άρρηκτα συνδεδεμένο στην ιστορία και με την περίφημη τεχνική “papier collé”, της οποίας υπήρξε θεμελιωτής. Η εν λόγω τεχνική ξεκινά από μια επίπεδη βάση χαρτιού επάνω στην οποία προσκολλώνται ακολούθως έτερα αποκόμματα χαρτιού. Το σημαντικότερο σημείο το οποίο άλλωστε αποτελεί και την ειδοποιό διαφορά μεταξύ του ευρέως γνωστού κολλάζ και της “papier collé” είναι πως στο πρώτο δεν υπάρχει περιορισμός ως προς την κατασκευαστική ύλη, η οποία μπορεί να προέρχεται από ποικίλα υλικά, εν αντιθέσει με τη δεύτερη που συντίθεται μονάχα από χαρτί. Επρόκειτο για μια καινοτόμο για την εποχή ιδέα, η οποία κατέληγε στη δημιουργία άρτιων καλλιτεχνικών αποδόσεων, με τη χρήση επικολλημένου χαρτιού, κατορθώνοντας να δίνει την αίσθηση μιας νέας διάστασης στον χώρο.
Σημαντικό μέρος του συνολικού έργου του Πικάσο διαχωρίζεται και κατανέμεται μεταξύ δύο περιόδων, της μπλε και της ροζ. Πρώτη στο προσκήνιο εμφανίστηκε η μπλε περίοδος (1901-1904) και σηματοδότησε ένα συναισθηματικά φορτισμένο και ανελεύθερο χρονικό διάστημα. Μπλε και πράσινες αποχρώσεις, οι λεγόμενοι ψυχροί τόνοι, σχηματίζουν φιγούρες μελαγχολικές, όπως αρλεκίνους και επαίτες, στέλνοντας ένα δικό τους μήνυμα. Αρκετά από τα διασημότερα έργα του τοποθετούνται σε αυτό το χρονικό σημείο και καταδεικνύουν την έντονη επιρροή του από το ισπανικό ρεύμα.
Έπειτα, ακολούθησε η διαδοχή της ροζ περιόδου (1904-1906), όπου πλέον το «τοπίο» γίνεται περισσότερο εύθυμο και φιλικό. Το διάστημα αυτό η ζωή του Πικάσο έχει αλλάξει και αυτό δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη την εξέλιξη των έργων του. Τα χρώματα που συνθέτουν την παλέτα του κινούνται τώρα μεταξύ των γήινων τόνων και είναι φανερό πως πλέον έχει υπερνικηθεί η ισπανική από τη γαλλική τεχνοτροπία. Πλέον οι επαίτες και οι αρλεκίνοι χάνονται και στη θέση τους έρχονται διαφορετικές μορφές που εκφράζουν τη χαρά και την ελευθερία.
Οι πίνακές του, στη συνολική τους αποτίμηση, απέπνεαν μια κοσμοθεωρία ανανέωσης που σύντομα συνέδεσε άλλωστε και το όνομά του με εκσυγχρονισμένες αντιλήψεις. Για τον ίδιο, μάλιστα, ήταν αυτονόητο πως δεν είναι δυνατό, αλλά ούτε και απαραίτητο, κάθε ένας να μπορεί να αντιληφθεί στο έπακρο το νόημα ενός πίνακα. Χαρακτηριστικά διατύπωνε τον εξής συλλογισμό: «Όλοι θέλουν να καταλάβουν τη ζωγραφική. Γιατί δεν προσπαθούν να καταλάβουν το κελάηδημα των πουλιών; Τους αρέσει η νύχτα, ένα λουλούδι, τόσα πράγματα γύρω τους, χωρίς να τα καταλαβαίνουν. Γιατί πρέπει οπωσδήποτε να καταλάβουν τη ζωγραφική;». Ορθά, λοιπόν, αποσυνέδεσε αυτό που τέρπει την ψυχή από αυτό που εκλαμβάνει η λογική, καθώς διόλου αναγκαία είναι η μεταξύ τους συσχέτιση αλλά και ούτε προσφέρει κάποια ωφέλεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο κυβισμός και το κολάζ κατά τον εικοστό αιώνα, thinkfree.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο Πικάσο μέσα από τα πιο διάσημα έργα της Μπλε και της Ροζ περιόδου, elculture.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πάμπλο Πικάσο, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Papier Collé, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Αποφθέγματα, γνωμικά, αφορισμοί, ρητά, παροιμίες, gnomikologikon.gr, διαθέσιμο εδώ
