Της Παρής Στεφανή,
Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας είναι η ανώτατη εκκλησιαστική αρχή της Εκκλησίας της Ελλάδος, και συγκεκριμένα από το έτος 1923. Πρόεδρός της είναι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, ενώ μέλη της αποτελούν όλοι οι «διαποιμαίνοντες Μητροπόλεις Αρχιερείς», (82 σε αριθμό).
Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας είναι η ανώτατη εκκλησιαστική αρχή και αποφασίζει και το σύνολο των ζητημάτων που σχετίζονται με την Εκκλησία (άρθρο 4 Κ.Χ.), γεγονός που αποτελεί ολοφάνερη απόδειξη για το ότι έχει το τεκμήριο της αρμοδιότητας.
Οι αρμοδιότητές της είναι αρκετές και εξαιρετικά σημαντικές. Συγκεκριμένα, μεριμνά για την τήρηση των δογμάτων της Ορθοδόξου πίστεως, όπως και των ιερών κανόνων και παραδόσεων. Ταυτόχρονα, ρυθμίζει τις σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με τους ετερόδοξους. Αποφασίζει τα μέτρα που είναι απαραίτητο να ληφθούν για την επίτευξη από τον κλήρο και τους πιστούς του κατά Χριστόν προτύπου ζωής, όπως και επιδεικνύει την ανάλογη μέριμνα για την τήρηση της εκκλησιαστικής ευπρέπειας και τάξης. Παράλληλα, άλλη μία εκ των αρμοδιοτήτων της αποτελεί η απόφαση περί της άσκησης εκκλησιαστικής οικονομίας, συγκαταβάσεως και επιείκειας. Εκδίδει κανονιστικές αποφάσεις για την οργάνωση και εσωτερική διοίκηση της Εκκλησίας, εκλέγει τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος, τους Μητροπολίτες, καθώς και αποφασίζει περί της επιβολής της ποινής του αφορισμού. Ψηφίζει τον Κανονισμό των εργασιών της, όπως και των εργασιών της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, και αποφαίνεται σχετικά με τις προσφυγές που αναφέρονται στη νομιμότητα και κανονικότητα εγγραφών στον κατάλογο προς αρχιερατεία εκλογίμων.
Φυσικά, οι αρμοδιότητες της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας δεν είναι μόνο αυτές, μα πολλές περισσότερες. Ούτως ή άλλως, η απαρίθμηση των αρμοδιοτήτων στον Καταστατικό Χάρτη είναι απλώς ενδεικτική. Κάποιες από τις αρμοδιότητές της είναι αποκλειστικές, ενώ για άλλες υπάρχει η ευχέρεια να ασκηθούν ακόμη και από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο.
Σύμφωνα με το άρθρο 6 Κ.Χ, η Ιερά Σύνοδος συνέρχεται σε τακτικές και έκτακτες συνελεύσεις. Συγκεκριμένα, τακτικώς συνέρχεται αυτοδικαίως την 1η Οκτωβρίου εκάστου έτους. Εκτάκτως συγκαλείται από τον Πρόεδρό της, δηλαδή τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος, είτε με πρωτοβουλία του ιδίου, είτε μετά από απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, είτε μετά από ενιαία και κοινή αίτηση τουλάχιστον του ποσοστού του 1/3 των εν ενεργεία Μητροπολιτών. Σε περίπτωση που ο Πρόεδρος παραλείψει να συγκαλέσει την Ιερά Σύνοδο σε αυτές τις περιπτώσεις υπέχει κανονική ευθύνη, πέραν φυσικά και των υπόλοιπων συνεπειών στις οποίες η συμπεριφορά του αυτή μπορεί να οδηγήσει.
Η Ιερά Σύνοδος κατ’ αρχήν συνεδριάζει βάσει ημερησίου διατάξεως. Βρίσκεται σε απαρτία όταν τα μέλη της είναι παρόντα περισσότερα από το μισό του συνολικού αριθμού των εν ενεργεία Μητροπολιτών που έχουν το δικαίωμα να συμμετάσχουν στη συγκεκριμένη συνεδρία. Όμως, σε κάποιες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα η εκλογή του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, απαιτείται αυξημένη απαρτία. Αξίζει να σημειωθεί πως η Ιερά Σύνοδος δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέεται με την Οικουμενική Σύνοδο και την Πατριαρχική Σύνοδο.
Πηγές
- «Μαθήματα εκκλησιαστικού δικαίου», Ιωάννης Μ. Κονιδάρης – με τη συνεργασία Γ. Ι. Ανδρουτσόπουλου, εκδόσεις Σάκκουλα, 2020
