Της Κατερίνας Κάκου,
Η αστρολογία και η αστρονομία έχουν πάρει οριστικά διαζύγιο εδώ και πολύ καιρό. Δεν υπάρχει στην εποχή μας ούτε ένας αστρονόμος που να πιστεύει ότι τα ζώδια και ο περίπατος των πλανητών στο διάστημα μπορεί να συνδέονται με το πεπρωμένο των ανθρώπων, ατομικό ή συλλογικό.
Οι πρόγονοί μας έβλεπαν τον ουρανό σαν ένα τεράστιο θόλο από φωτεινά σώματα (κουκίδες), άλλα σταθερά άλλα μετακινούμενα σε εκλειπτική τροχιά, σε μια ζώνη που ονομάστηκε ζωδιακός κύκλος. Την πίστη τους ότι ο ουρανός επηρεάζει τη ζωή μας, τη στήριξη στην αλληλοδιαδοχή των εποχών. Στο πολιτισμικό αυτό πλαίσιο, οι πρώτες αστρονομικές παρατηρήσεις ήλθαν να ενισχύσουν την πίστη στην αστρολογία. Όπως αναφέρει ο Γάλλος αστρονόμος Πολ Κουντέρκ, «η αστρονομία προβλέπει την κίνηση των άστρων. Η ελπίδα της πρόβλεψης, λοιπόν, δεν είναι παράλογη καθεαυτή. Το αρχικό λάθος ήταν ότι κάποιοι μονάρχες θεώρησαν τον εαυτό τους τόσο σπουδαίο ώστε να συνδέσουν την τύχη τους με την τροχιά των άστρων. Τότε, ακόμα, οι αστρολόγοι δεν ασχολούνταν με το πεπρωμένο των απλών ανθρώπων».
Αργότερα, βέβαια, η διάδοση των ιδεωδών της ισότητας είχε ως «παρενέργεια» και τη διάδοση των αστρολογικών δοξασιών: το ωροσκόπιο έγινε πιο προσιτό σε όλους. Εντωμεταξύ, όμως, η εικόνα του σύμπαντος που είχε παρουσιάσει τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο Έλληνας αστρονόμος-αστρολόγος Κλαύδιος Πτολεμαίος, τοποθετώντας τη Γη στο κέντρο των πάντων, αντικαταστάθηκε από το ηλιοκεντρικό σύστημα του Κοπέρνικου. Κατόπιν, ο Ήλιος πέρασε στην κατηγορία ενός άστρου, όπως πολλά άλλα μέσα στον Γαλαξία μας. Και τέλος, ο Γαλαξίας μας με τη δική του σειρά έγινε ένας γαλαξίας ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλους διάσπαρτους μέσα σ’ ένα σύμπαν που οι αστροφυσικοί αναρωτιούνται ακόμα αν είναι περιορισμένο ή άπειρο.
Πάνω από τρείς αιώνες πριν από τον Πτολεμαίο, ένας άλλος Έλληνας, ο Ίππαρχος της Νίκαιας, είχε άθελά του ανάψει το φιτίλι της βόμβας που θα τίναζε στον αέρα την αστρολογία ή τουλάχιστον την επιστημονική της αξιοπιστία. Ο Ίππαρχος παρατήρησε ότι ο πόλος γύρω από τον οποίο φαίνεται να γυρίζει ο έναστρος ουράνιος θόλος μετακινείται ο ίδιος με μια πολύ αργή κυκλική κίνηση. Γνωρίζουμε σήμερα, βέβαια, ότι δεν είναι ο ουρανός που μετακινείται αλλά ο άξονας περιστροφής του πλανήτη μας. Αυτός, αν και διατηρεί μια σταθερή γωνία 23° με την κάθετο σε γήινη τροχιά γύρω από τον Ήλιο, διαγράφει γύρω από αυτή την κάθετο, όπως ο άξονας μιας σβούρας, μια κυκλική κίνηση που αλλάζει αργά αλλά σταθερά τον προσανατολισμό της Γης ως προς τα αστέρια.
Μια άλλη συνέπεια της μετακίνησης του άξονα των γήινων πόλων είναι η εξής: οι εποχές που εξαρτώνται από τη θέση αυτού του άξωνα σε σχέση με το ηλιακό φως έρχονται κάθε χρόνο λίγο νωρίτερα από την προηγούμενη χρονιά. Είναι το φαινόμενο που ονομάστηκε «μετάπτωση των Ισημερινών». Το εαρινό σημείο, δηλαδή η θέση που φαινομενικά κατέχει ο Ήλιος στον ουράνιο θόλο κατά την εαρινή ισημερία, μετακινείται κι αυτό σιγά σιγά. Ωστόσο, από αυτό το σημείο ξεκινά η παραδοσιακή διαίρεση του ζωδιακού κύκλου σε δώδεκα τομείς (τα ζώδια των αστρολόγων). Τον καιρό του Πτολεμαίου, το εαρινό σημείο βρισκόταν στον αστερισμό του Κριού. Έτσι, το πρώτο ζώδιο παραμένει εκείνο του Κριού με τις συνεπαγόμενες συμβολικές του «ιδιότητες». Με τη συσσώρευση των ετήσιων μετατοπίσεων, το εαρινό σημείο σήμερα βρίσκεται στους Ιχθύες.
Για να εξορκίσουν αυτήν την ασυνέπεια, οι αστρολόγοι κάθε άλλο παρά ενιαία στάση κράτησαν. Οι μεν Γάλλοι αγκιστρώθηκαν από τα παραδοσιακά ζώδια, εγκαταλείποντας στην τύχη τους τους αστερισμούς, στους οποίους ωστόσο τα ζώδια αυτά οφείλουν την ονομασία τους και τις υποτιθέμενες ιδιότητές τους. Άλλοι (αγγλοσάξωνες κυρίως) παράτησαν το παραδοσιακό αστρολογικό ημερολόγιο για να μπορέσουν να κρατήσουν τους αστερισμούς. Ας μην αναστατωθούν, ωστόσο, όσοι πιστοί της αστρολογίας νόμισαν ότι ανήκουν σε ένα ζώδιο και ανακαλύπτουν ξαφνικά ότι αντί για Ταύροι π.χ. είναι Κριοί. Τα άστρα των εν λόγω αστερισμών, που κάποιοι μακρινοί μας πρόγονοι τα ένωσαν με γραμμές και σχημάτισαν τα διάφορα ζώδια, είναι τόσο μακριά που η ακτινοβολία τους, ασήμαντη έτσι κι άλλως, χρειάζεται πολλά χρόνια για να φτάσει στη Γη.
Όσο για τον Ήλιο, τη Σελήνη και τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, η παλιρροιακή, η μαγνητική ή βαρυτική επίδραση που ασκόυν πάνω μας έιναι απειροελάχιστη σε σχέση με αυτήν που δεχόμαστε από τα σώματα του άμεσου περιβάλλοντός μας.
Ευτυχώς ή δυστυχώς, λοιπόν, ο χαρακτήρας και το πεπρωμένο μας δεν επηρεάζονται από τα άστρα. Καθώς όμως η ανασφάλεια -ιδιαίτερα οξυμμένη στην εποχή μας- τροφοδοτεί την επιθυμία για ετεροκαθορισμό, είναι σίγουρο ότι οι αστρολόγοι θα συνεχίσουν να κάνουν χρυσές δουλειές και τα περιοδικά (ηλεκτρονικά και μη) να δημοσιεύουν ωροσκόπια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αστρολογία, ένα αμφιλεγόμενο «φαινόμενο»…, flowmagazine.gr, διαθέσιμο εδώ
- Αστρολογία, aromasmirnis.gr, διαθέσιμο εδώ
- Επιλεκτική Αστρολογία: Οι κατάλληλες ημερομηνίες για να έχεις επιτυχία!, oroskopos.gr, διαθέσιμο εδώ
