Του Άρη Ρεμούνδου,
Η Christine Lagarde για ακόμη μια φορά αρνήθηκε τις επικλήσεις κρατών μελών της ευρωζώνης αναφορικά με τη διαγραφή χρεών, μιλώντας στη γαλλική εφημερίδα Journal du Dimanche. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μάλιστα το θεώρησε αδιανόητο, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι: «Θα ήταν μια παραβίαση της ευρωπαϊκής συνθήκης, η οποία απαγορεύει αυστηρά τη νομισματική χρηματοδότηση των κρατών». Πράγματι, στο άρθρο 123 της Συνθήκης για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαγορεύεται η άμεση χρηματοδότηση του δημόσιου τομέα κρατών-μελών και των κοινοτικών θεσμών από την ΕΚΤ και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών, ενώ στο άρθρο 107 της Συνθήκης του Μάαστριχτ αναφέρεται η αρχή της ανεξαρτησίας της ΕΚΤ. Πάντως, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από την αρχή της πανδημίας έχει πάρει πρωτοφανή για τα δεδομένα της μέτρα μέσα στην ευρωζώνη των 19, λανσάροντας ένα πρόγραμμα αγοράς ομολόγων το οποίο μέχρι τώρα έχει κοστίσει 1,85 τρις ευρώ.
Η άρνηση της Lagarde ήρθε και ως απάντηση στο κάλεσμα 100 οικονομολόγων που ζητούν επίμονα τη διαγραφή χρεών ως μια ελπίδα σωτηρίας των εθνικών οικονομιών. Πιο συγκεκριμένα, η ιδέα αυτή κερδίζει συνεχώς έδαφος στη Γαλλία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο, φτάνοντας μέχρι και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Στο κάλεσμα αυτό αναφέρεται ότι οι πολίτες διαπιστώνουν έντρομοι πως περίπου το 25% του ευρωπαϊκού χρέους κρατείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Με άλλα λόγια, όπως επισημαίνουν και οι ίδιοι, χρωστάμε στον εαυτό μας 25% από το χρέος μας και για να αποζημιωθούμε πρέπει είτε να δανειστούμε ξανά (όχι για να επενδύσουμε αλλά για να περικόψουμε το χρέος) είτε να αυξήσουμε τους φόρους, είτε να μειώσουμε τις δημόσιες δαπάνες, μπαίνοντας εν μέρει ξανά στον κυκεώνα της λιτότητας.
Υπάρχει όμως και άλλη λύση, όπως επισημαίνουν διάφοροι οικονομολόγοι, πολιτικοί και ειδήμονες από διάφορες χώρες. Είναι επιτακτικό να ενισχυθεί η πράσινη ανάκαμψη, ελαφρύνοντας παράλληλα τις τρομερές κοινωνικοοικονομικές ζημίες και επιπτώσεις την πανδημίας. Παρότι εφαρμόστηκαν προληπτικά και προστατευτικά μέτρα, δε θεωρούνται επαρκή. Ειδικότερα, το ευρωπαϊκό σχέδιο ανάκαμψης, το οποίο βασίζεται σε επιχορηγήσεις ύψους περίπου 300 δισ. ευρώ για 3 χρόνια, παραμένει μακριά από το αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για παροχή 2 τρις ευρώ. Ο Ιταλός ευρωβουλευτής Fabio Massimo Castaldo αναφέρει χαρακτηριστικά ότι το τεράστιο χρέος που συσσωρεύουν τα κράτη είναι ένας ελέφαντας στο δωμάτιο. Κανένας στόχος, όπως η πράσινη ανάπτυξη και η σταθερότητα των τιμών, δε μπορεί να έχει απόλυτη επιτυχία εάν δε λυθεί πρώτα το ζήτημα του χρέους. Στο σημείο αυτό αρμόζει να τονισθεί ότι το δημόσιο χρέος σε όλη την ευρωζώνη είναι πάνω από το 100% – στη Γαλλία είναι μεγαλύτερο του 135%, στην Ιταλία κάτι παραπάνω από 160%, ενώ στην Ελλάδα φτάνει το 208%.
Επιπρόσθετα, στην επιστολή τους οι οικονομολόγοι διευκρινίζουν ότι οι διαγραφές χρεών αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία για την εξέλιξη των κρατών. Με την Συμφωνία του Λονδίνου το 1953, η Γερμανία επωφελήθηκε ένα τεράστιο κούρεμα των 2/3 του δημόσιου χρέους της με αποτέλεσμα να ανακάμψει γρήγορα η οικονομία της. Ας γίνει λοιπόν και τώρα μια συμφωνία ανάμεσα στα κράτη-μέλη και την ΕΚΤ. Ας ακυρώσει η τελευταία τα χρέη που κρατάει, ή ας τα μετατρέψει σε αδιάκοπα χρέη με μηδενικό επιτόκιο, δεσμεύοντας τα ποσά αυτά σε κοινωνική και οικολογική ανάπτυξη. Τα ποσά αυτά ανέρχονται σε πάνω από 2,5 τρις ευρώ τα οποία θα ανταποκρίνονταν και στα αιτήματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, διασφαλίζοντας το κοινό καλό των πολιτών της Ένωσης. Οι οικονομολόγοι τονίζουν ότι η ΕΚΤ μπορεί να το κάνει. Μια κεντρική τράπεζα δύναται να ενεργήσει με αρνητικό κεφάλαιο αλλά και να τυπώσει χρήμα. Εξάλλου, η έκδοση τραπεζογραμματίων αποτελεί αποκλειστικό δικαίωμα της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών των χωρών της Ένωσης, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο 4 (άρθρο 16) του παραρτήματος της ΣΛΕΕ. Επιπλέον, άλλες κεντρικές τράπεζες όπως αυτές της Κίνας και της Ιαπωνίας, λειτουργούν πολύ πιο ευέλικτα χρησιμοποιώντας τη νομισματική πολιτική τους στο πλήρες φάσμα τους για να υποστηρίξουν την δημοσιονομική τους πολιτική.
Εν κατακλείδι, λοιπόν, η διαγραφή χρεών είναι δύσκολο να επιτευχθεί ρεαλιστικά λόγω της ανυπαρξίας πολιτικής βούλησης, κυρίως από τη πλευρά της ΕΚΤ. Απαιτείται, εντούτοις, εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης και έμπρακτη απόδειξη της αλληλεγγύης της Ένωσης, καθώς οι αναπάντεχοι καιροί απατούν και αναπάντεχες λύσεις!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ECB’s Lagarde says cancelling COVID debts ‘unthinkable’, EURACTIV, διαθέσιμο εδώ
- Cancel the public debt held by the ECB and ‘take back control’ of our destiny, EURACTIV, διαθέσιμο εδώ
- Πιέσεις για διαγραφή χρέους στην Ευρωζώνη – Αντιστέκεται η Λαγκάρντ, διαθέσιμο εδώ
