Της Μαρίας Λεβέντη,
Ο καθορισμός στόχων είναι ένα πανανθρώπινο φαινόμενο και η επίτευξη του αποτελεί το επιστέγασμα μιας (επίπονης και ίσως μακροχρόνιας) προσπάθειας και απώτερο σκοπό όλων των ανθρώπων. Ωστόσο, αρκετοί είναι αυτοί που την έννοια της επιτυχίας την θεωρούν συνυφασμένη με μια πορεία δίχως καταπτώσεις και αποτυχίες.
Η ταύτιση της αποτυχίας με μια δυσάρεστη κατάσταση συνδέεται και με την νοοτροπία που εμφυσούν οι φορείς κοινωνικοποίησης στα άτομα, ήδη από νεαρή ηλικία. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που στηρίζεται σ’ ένα βαθμοθηρικό τρόπο αξιολόγησης, παραγκωνίζοντας τις επιμέρους κλίσεις ενός μαθητή ή την γενικότερη εικόνα του (όπως οι πανελλαδικές εξετάσεις) αναπόφευκτα αποτελεί μέσο διαιώνισης της αποτυχίας ως κάτι το αρνητικό. Το θέμα δεν είναι η αποτυχία αυτή καθ’ αυτή, αλλά η άρνηση εκμετάλλευσης μιας τέτοιας εμπειρίας. Μέσω της τελευταίας ο άνθρωπος γίνεται αυτεξούσιος, μαθαίνει να διαχειρίζεται καταστάσεις ακόμα και απρόοπτες, όταν όμως δεν κατακλύζεται από αισθήματα ματαιότητας. Άλλωστε, η ψύχραιμη αντιμετώπιση συμβάντων ίσως είναι απ’ τις σημαντικότερες αρετές, δεδομένου ότι η στενοχώρια και ο πανικός επιδεινώνουν μια ήδη φορτισμένη κατάσταση.
Η μονοδιάστατη οπτική όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο εξετάζουμε την αποτυχία έγκειται στον φόβο και την ανησυχία για το «τι θα πουν οι άλλοι». Οι πραγματικά πετυχημένοι δεν ενδιαφέρονται για την άποψη του κοινωνικού περίγυρου. Η ύπαρξη ανταγωνιστικών ανθρώπων οι οποίοι μεθοδευμένα θα αποτελέσουν τροχοπέδη στην επίτευξη ενός στόχου, δεν θα διστάσουν να σχολιάσουν με καυστικό τρόπο την προσπάθεια κάποιου αντί να τον εμψυχώσουν. Ένα λάθος, αυτοί οι καλοθελητές θα το χρησιμοποιήσουν περίτεχνα για να τον αποθαρρύνουν. Εφαλτήριο της επιτυχίας είναι η συνειδητοποίηση αυτής της σκληρής πραγματικότητας και της παγιωμένης κατά κύριο λόγο νοοτροπίας ανθρώπων με συμπλέγματα κατωτερότητας και οι οποίοι ενστερνίζονται την στρατηγική του «πατάω επί πτωμάτων». Περιττό άγχος και εύκολα αποβλητέο, λοιπόν, το τι θα πουν οι άλλοι!
Το υποβόσκον ανταγωνιστικό πνεύμα, είναι βασικός παράγοντας των κοινωνιών που διαρθρώνονται με ένα καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και οφείλεται στην υπερεκτίμηση των ικανοτήτων μας, αφού πάντα κοιτάμε «τι κάνει ο άλλος». Η μοναδικότητα κάθε ατόμου έγκειται και στην ποικιλία των δυνατοτήτων του. Το τέλειο δεν υπάρχει! Κάποιος που υπερτερεί σ’ ένα τομέα, προφανώς και υστερεί κάπου αλλού. Εάν η βάση των στόχων και κατ’ επέκτασιν η επιτυχία μας διαμορφώνεται συγκριτικά με κάποιον άλλον, δεν έχουμε την ευκαιρία για ενδοσκόπηση και ανακάλυψη του δικού μας ταλέντου.
Νοηματικά, η λέξη «επιτυχία» είναι αντώνυμη της «αποτυχίας». Πρακτικά, όμως, οι δύο αυτές λέξεις είναι αλληλένδετες. Μια αναίμακτη επιτυχία είναι ανέφικτη. Μέσω της αποτυχίας, κάθε άτομο αποκομίζει μια εμπειρία, και κατ’ επέκτασιν προστασία από παρόμοια λάθη. Αφού το μάθημα γίνει πάθημα, ο συγκερασμός των σωστών επιλογών και η εγκατάλειψη υπέρμετρων προσδοκιών, συνυφαίνεται στην ορθή χρήση αυτής της «ασπίδας» και είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της επιτυχίας.
Επομένως, δεσπόζουσα θέση στην προσπάθεια εκπλήρωσης ενός στόχου έχει η απενοχοποίηση και ο επαναπροσδιορισμός του όρου «αποτυχία», σε συνδυασμό με την εποικοδομητική αξιοποίηση αυτής της εμπειρίας.
