Της Αρετής Μούστου,
Είναι κοινώς αποδεκτό και προφανές εδώ και καιρό πως η επιστήμη έχει ως έναν βαθμό αποτελέσει για πολλούς ένα νέο είδος θρησκείας. Το νέο αυτό δεδομένο είναι ότι η επιστήμη, σε αντιδιαστολή με τις παραδοσιακές θρησκείες και τη θρησκεία του χρήματος, κατάφερε με έναν υπόγειο και νικηφόρο, θα χαρακτηρίζαμε, τρόπο να επηρεάσει και να καθορίσει πρωτόγνωρα ποικίλες πτυχές της ύπαρξής μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ρόλος που έχει αυτή διαδραματίσει στην εξέλιξη των γεγονότων της πανδημίας. Συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά στην επιστήμη της ιατρικής, της οποίας άμεσο ενδιαφέρον αποτελεί το ανθρώπινο σώμα.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο εχθρός αυτής της νέας θρησκείας, ο ιός, είναι πάντοτε παρών και πρέπει να αντιπαλεύεται αδιάκοπα. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές θρησκείες η ιατρική ήρθε να διδάξει στους «πιστούς» της να μείνουν χωριστά και σε απόσταση για την αντιμετώπιση του κοινού εχθρού. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να τονισθεί πως σε καμία περίπτωση δεν γίνεται υποτίμηση ή άρνηση της σοβαρότητας του ζητήματος και πως προφανέστατα ο περιορισμός των μετακινήσεων καθιστά το νούμερο ένα μέσο άμβλυνσης της εξάπλωσης του ιού. Ακριβώς και αυτό συνέβη, τουλάχιστον τον τελευταίο χρόνο.
Ο κόσμος, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown, είχε αποδεχτεί το συγκεκριμένο μέτρο, λες και ήταν το φυσιολογικό και το προφανές η απάρνηση της ελευθερίας της μετακίνησης, της εργασίας, των φιλικών και των ερωτικών σχέσεων και εν γένει της κοινωνικής ύπαρξης. Η δημιουργία μίας διαρκούς κρίσης, όμως, άρχισε να δίνει την εντύπωση πως η λύτρωση θα αργήσει, με το τέλος της κρίσης αυτής συνεχώς να αναβάλλεται. Μέσα σε αυτή την έντονη προσπάθεια ελέγχου, το πρόβλημα φαίνεται πως δεν επιλυέται.
Ο στόχος, όμως, της ιατρικής στη συγκεκριμένη περίπτωση, για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είναι ούτε η σωτηρία, ούτε η λύτρωση, αλλά ούτε και η ίαση, για να μιλήσουμε με ιατρικούς όρους. Αντίθετα, στόχο πλέον αποτελεί η επούλωση, πράγμα που δεν μπορεί παρά να σημαίνει πως η λύση θα έχει προσωρινή διάρκεια, εφόσον ο ιός μεταλλάσσεται και προσλαμβάνει διαρκώς νέες μορφές, πιθανότατα και πιο επικίνδυνες.
Προδήλως, ο κόσμος κουράζεται, αγανακτεί κι σιγά σιγά αρχίζει να χάνει την πίστη του απέναντι στη νέα θρησκεία, με αποτέλεσμα να βγαίνει έξω και να ζητάει πίσω τη ζωή του και το δικαίωμά του να τη ζήσει. Η συμμόρφωση στα μέτρα προστασίας από την πανδημία, όπως φαίνεται, έχει αρχίσει να ακολουθεί μία κάθετη πορεία, ακριβώς γιατί ξεκίνησε να διαφαίνεται η σημασία των διαπροσωπικών σχέσεων της κοινωνικής ύπαρξης του ανθρώπου.
Σε σχέση με την κατάσταση εξαίρεσης που βιώνουμε, η ιατρική θρησκεία αναδείχθηκε και ορισμένοι μπορούν να πουν ότι κυρίευσε κατά κάποιον τρόπο. Το ζήτημα είναι ότι διαρκώς και εκείνη, αλλά και οι κυβερνήσεις του κόσμου αναβάλλουν το τέλος της κρίσης που ζούμε με ταυτόχρονη προσπάθεια ελέγχου του, χωρίς τελικά να έρχεται μία ολοκληρωτική λύση στο πρόβλημα. Όπως αναφέρει ο Ιταλός φιλόσοφος Τζόρτζιο Αγκάμπεν σε πρόσφατες εκθέσεις του περί του θέματος: «(Η ιατρική)… είναι η θρησκεία ενός κόσμου που νιώθει ότι έρχεται το τέλος αλλά, ωστόσο, δεν είναι σε θέση, όπως ο ιπποκρατικός γιατρός, να αποφασίσει αν θα ζήσει ή αν θα πεθάνει».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Αντίφωνο, 2020, Τζόρτζιο Αγκάμπεν, Η ιατρική ως θρησκεία, διαθέσιμο εδώ
