Fitness trackers: Ήρθαν για να μείνουν;

Της Δήμητρας Παναγιωτακοπούλου,

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις, οι αναπνευστικές διαταραχές, οι ψυχικές παθήσεις και η παχυσαρκία αποτελούν χρόνια νοσήματα με σοβαρό αντίκτυπο στην υγεία, με τις πρώτες να αποτελούν την κυριότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Η αύξηση της δραστηριότητας, για παράδειγμα, με τη σωματική άσκηση, είναι σημαντική για την ενίσχυση της υγείας και μπορεί να βελτιώσει την καρδιαγγειακή λειτουργία και άλλες νοσηρές καταστάσεις.

Τα fitness trackers είναι φορητές συσκευές ή εφαρμογές που ανιχνεύουν και καταγράφουν μετρήσεις που σχετίζονται με τη φυσική κατάσταση του χρήστη. Οι ανιχνευτές αυτοί γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση του ύπνου, της πρόσληψης τροφής και νερού, του αριθμού των βημάτων, της ταχύτητας, του ρυθμού και της απόστασης που διανύθηκε, του καρδιακού παλμού και της κατανάλωσης θερμίδων. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν ακόμη να κοινοποιηθούν σε φίλους, ύστερα από έγκριση του χρήστη.

Οι υγιεινές συμπεριφορές μπορούν να βελτιωθούν με την παρακολούθηση της σωματικής δραστηριότητας μέσω φορητών συσκευών, αφού η ευαισθητοποίηση για το σώμα ή την υγεία είναι το πρώτο βήμα προς την αλλαγή. Ωστόσο, η βελτίωση της υγείας δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη χρήση συσκευών, καθώς απαραίτητες κρίνονται οι στρατηγικές προώθησης θετικών συμπεριφορών υγείας.

Οι νοσηλευτές μέσω της επικοινωνίας, της συνεργασίας και της εξατομίκευσης στοχεύουν στη σωματική και ψυχική υγεία των ανθρώπων που φροντίζουν. Η νοσηλευτική πρακτική περιλαμβάνει την εφαρμογή παρεμβάσεων που ικανοποιούν τις ανάγκες του ασθενούς εγκαίρως, ενώ συνεργάζονται με ασθενείς σε μια θεραπευτική συμμαχία. Με την πρόσφατη έκρηξη στην τεχνολογία της υγείας υπάρχει μια ευκαιρία για τη νοσηλευτική πρακτική να βελτιώσει ακόμα περισσότερο τη συνεργασία της με τους ασθενείς μέσω της χρήσης των fitness trackers για την προώθηση της αυτοπαρακολούθησης. Η χρήση προσωπικών τεχνολογιών που διαθέτουν ήδη οι ασθενείς προσφέρει μια οικονομικά αποδοτική και έτοιμη προς χρήση επιλογή για τη διευκόλυνση και βελτίωση της νοσηλευτικής φροντίδας, που είναι εξατομικευμένη και προσβάσιμη στους ασθενείς.

Πραγματοποιήθηκε μια μελέτη¹ σύγκρισης μεταξύ δύο ομάδων υγιών ενηλίκων. Το δείγμα αποτελούνταν από 220 συμμετέχοντες, εκ των οποίων 108 φορούσαν fitness tracker και 112 δεν φορούσαν. Ο σκοπός ήταν να διερευνηθεί εάν η χρήση τους βελτίωσε την ευαισθητοποίηση για την υγεία. Τα πιθανά οφέλη από την έρευνα αυτή είναι η ιδέα ότι τα αποδεικτικά στοιχεία για βελτιωμένη ευαισθητοποίηση σχετικά με την υγεία από τη χρήση μιας φορητής συσκευής θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ευκαιρία ενημέρωσης της πρακτικής των νοσηλευτών στην προώθηση της αυτοπαρακολούθησης σε ασθενείς που κατέχουν τέτοιες συσκευές.

Μεγάλο μέρος του βάρους της ασθένειας προκαλείται από ανθυγιεινές συμπεριφορές και η χρήση εκστρατειών στα μέσα ενημέρωσης για την ενεργοποίηση υγιεινών επιλογών των ανθρώπων είναι γενικά παθητικές, αν και συνηθισμένες στις εκστρατείες δημόσιας υγείας. Ενώ αυτές οι εκστρατείες δημόσιας υγείας συμβάλλουν στις καλύτερες επιλογές ζωής, η χρήση των φορητών ιχνηλατών προσφέρει την ευκαιρία στους νοσηλευτές να προωθήσουν στους χρήστες τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που βελτιώνουν την υγεία. Τα τελευταία πέντε χρόνια οι φορητές συσκευές έχουν δοκιμαστεί με διάφορες ομάδες, για παράδειγμα σε έγκυες γυναίκες με σκοπό την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας κατά την εγκυμοσύνη, για την απώλεια βάρους και για τη σωματική δραστηριότητα ατόμων που είναι παχύσαρκα και έχουν σοβαρή ψυχική ασθένεια.

Ενώ μια σειρά από συσκευές είναι άμεσα διαθέσιμες στην κοινότητα, καμία μελέτη δεν έχει εξετάσει κατά πόσο, φορώντας τη συσκευή, βελτιώνεται η ευαισθητοποίηση για την υγεία ενός ατόμου. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής παρέχουν μια αρχική κατανόηση σχετικά με το δυναμικό πλεονέκτημα που μπορεί να έχουν οι φορητές συσκευές όσον αφορά την ευαισθητοποίηση. Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι άνθρωποι που φορούν έναν ιχνηλάτη έχουν καλύτερη επίγνωση της υγείας τους και είναι πιο ενεργοί. Τα ευρήματα δείχνουν επίσης μια συσχέτιση μεταξύ της χρήσης φορητού ιχνηλάτη με τη βαθμίδα εκπαίδευσης του ατόμου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η εκπαίδευση μπορεί να έχει προστατευτικές επιπτώσεις στην υγεία και ενδεχομένως να βελτιώνει το επίπεδο κατανόησης βασικών πληροφοριών υγείας. Το αυξημένο επίπεδο κατανόησης τέτοιων πληροφοριών έχει δείξει καλύτερη τήρηση φαρμακευτικών οδηγιών σε άτομα με άσθμα, μεγαλύτερη υπακοή θεραπείας σε ασθενείς με καρδιαγγειακές παθήσεις και καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο σε άτομα με διαβήτη τύπου I.

Τα ευρήματα αυτά προσφέρουν την ευκαιρία στους νοσηλευτές να ενσωματώσουν τον ιχνηλάτη δραστηριότητας του ασθενούς σε παρεμβάσεις για τη βελτίωση υγιεινών συμπεριφορών. Υπάρχει η πιθανότητα αυτό να επηρεάσει μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων, ιδίως εκείνων που ζουν σε ανεπτυγμένες χώρες και οι οποίοι είναι πιθανότερο να φορούν μια τέτοια συσκευή. Οι φορητές συσκευές φοριούνται συνήθως ως ρολόγια και επομένως είναι εύκολα προσβάσιμες από τους ασθενείς. Η θέση των νοσηλευτών στο τοπίο της υγειονομικής περίθαλψης είναι κατάλληλη ώστε να συνεργαστούν με ασθενείς που κατέχουν τέτοιες συσκευές σχετικά με την αύξηση της δραστηριότητας και της αυτοπαρακολούθησης. Αυτές οι πληροφορίες που έχει ο ασθενής μπορούν επίσης να αποτελέσουν βάση συζητήσεων για την υγεία μεταξύ των νοσηλευτών και των ατόμων που βρίσκονται υπό τη φροντίδα τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους πληθυσμούς ασθενών, όπου η δραστηριότητα και οι επιλογές υγείας μπορούν να αλλάξουν την πορεία της νόσου τους ή της ανάρρωσής τους.

Νέα έρευνα² από το Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ επιβεβαιώνει ότι τα fitness trackers βοηθούν στην αύξηση της άσκησης. Τα άτομα που χρησιμοποιούν τέτοιες συσκευές και εργαλεία είναι πιο ενεργά, κάνοντας περίπου 2.000 παραπάνω βήματα την ημέρα από αυτούς που δεν τα χρησιμοποιούν. Οι επιστήμονες εξέτασαν τη σωματική δραστηριότητα σε υγιείς ενήλικες, συμπεριλαμβανομένων των ημερήσιων μετρήσεων βημάτων, της συχνότητας, της έντασης και της διάρκειας της σωματικής δραστηριότητας. Η μελέτη αυτή είναι η πρώτη που αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα της ιχνηλάτισης στη βελτίωση των επιπέδων σωματικής δραστηριότητας.

Ακόμη και μικρή αύξηση στο επίπεδο δραστηριότητας μπορεί να έχει αντίκτυπο σε επίπεδο πληθυσμού, βελτιώνοντας την υγεία και μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο διαβήτης και ορισμένοι τύποι καρκίνου. Είναι ζωτικής σημασίας λοιπόν να αυξηθούν τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας του πληθυσμού για την πρόληψη σημαντικών χρόνιων παθήσεων. Έτσι, τα αποτελέσματα αυτά αποτελούν πολύτιμες πληροφορίες για την καθοδήγηση του σχεδιασμού και της εφαρμογής μελλοντικών παρεμβάσεων σωματικής δραστηριότητας. Παράλληλα με τα fitness trackers, η εξατομίκευση και τα μηνύματα κειμένου είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές παρεμβάσεις στην ενθάρρυνση για αύξηση δραστηριότητας.

Με πολλούς σε εγκλεισμό και σε περιορισμό σχετικά με τις δραστηριότητες που μπορούν να κάνουν, ο ιός έχει αλλάξει τις συνήθειες άσκησης. Ορισμένοι έχουν βρει την ευκαιρία να αυξήσουν τα επίπεδα δραστηριότητάς τους, παρά το κλείσιμο των γυμναστηρίων και την αναστολή ορισμένων αθλητικών δραστηριοτήτων. Άλλοι βέβαια δυσκολεύονται να διατηρήσουν τα προηγούμενα επίπεδα άσκησης.

Η πανδημία του Covid-19 ενίσχυσε περαιτέρω τις πωλήσεις αυτών των συσκευών, με περισσότερους ανθρώπους να είναι πρόθυμοι να παρακολουθούν τα δεδομένα για την υγεία τους. Τα fitness trackers, λοιπόν, φαίνεται να είναι μια τάση που ήρθε για να μείνει.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ