Της Κωνσταντίνας Καλλέργη,
Το 2019, ο Πάνος Σόμπολος εξέδωσε το πέμπτο κατά σειρά βιβλίο του, με τίτλο «Εγκλήματα γένους θηλυκού στην Ελλάδα», προσφέροντας έτσι σε όλους τους λάτρεις των ποινικών υποθέσεων μια «Βίβλο» του εγκλήματος με εμπεριστατωμένα κι όσο γίνεται αναλυτικότερα στοιχεία για τις υποθέσεις που εξετάζει. Βασιζόμενος σε επίσημες -κρατικές κυρίως- πηγές, ο Σόμπολος, σε αντίθεση με προηγούμενα βιβλία του, όπου η προσωπική του εμπειρία γύρω από τα γεγονότα ήταν αισθητή, σε αυτό το βιβλίο αρκείται στη λεπτομερή κι αντικειμενική παρουσίαση των γεγονότων και των στοιχείων. Οι υποθέσεις που περιλαμβάνονται στο βιβλίο συγκλόνισαν την ελληνική κοινωνία κι απασχόλησαν πολύ τα μέσα της εποχής τους, ενώ έχουν φτάσει να αποκτήσουν ειδική θέση στην εγκληματολογική ιστορία της χώρας ως μελέτες περίπτωσης. Το εντυπωσιακό, όπως αναφέρει ο ίδιος στον πρόλογο του βιβλίου, είναι πως «οι περισσότερες από τις γυναίκες εγκληματίες με τις οποίες καταπιάνομαι στο βιβλίο είχαν λευκό ποινικό μητρώο, δεν είχαν απασχολήσει την αστυνομία για το παραμικρό. Ήταν δηλαδή οι γυναίκες της διπλανής πόρτας».
Γενικότερα, με την εγκληματική δραστηριότητα -ως τον μεγαλύτερο και σημαντικότερο δείκτη κοινωνικής παθογένειας- συνδέονται παράγοντες, όπως η φτώχεια, οι συνθήκες διαβίωσης κι η ύπαρξη κοινωνικών ανισοτήτων, ενώ η ανθρωποκτονία, ως πιο συγκεκριμένη αλλά και η πιο ακραία μορφή εγκλήματος, προκύπτει τις περισσότερες φορές από κίνητρα σχετιζόμενα με τον ψυχισμό και τον εσωτερικό κόσμο του δράστη κι από αίτια, αν όχι καθαρά υποκειμενικά, τουλάχιστον ιδωμένα κι ερμηνευμένα από προσωπική σκοπιά, ακόμα και μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο.
Σε άρθρο στο crimetimes.gr (Λεμπέση, 2016) διαβάζουμε πως «η θεωρία και η έρευνα έχουν καταδείξει ότι ένας πολίτης έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να πέσει θύμα ενός εγκλήματος κατά της ιδιοκτησίας (property crime) παρά ενός βίαιου εγκλήματος κατά της ζωής» κι άρα η συχνότητα των ανθρωποκτονιών εν γένει είναι μικρότερη από αυτήν άλλων εγκλημάτων. Ίσως αυτή η σπανιότητα να είναι κι ένα από τα χαρακτηριστικά που μας προκαλούν αυτό το σοκ στο άκουσμα κάποιου φόνου.
Για πολλά χρόνια, στη συλλογική κοινωνική συνείδηση, οι γυναίκες δε θεωρούνταν ικανές για ανθρωποκτονία και κυρίως για βίαια εγκλήματα λόγω φυσικού αναστήματος και σωματικής δύναμης, μια θεωρία που με το πέρασμα των ετών αποδεικνύεται λανθασμένη. Τα ποσοστά, βέβαια, ακόμα και της γενικότερης συμμετοχής των γυναικών σε έγκλημα στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλότερα από αυτά των αντρών.
Ας δούμε, όμως, κάποιες υποθέσεις γυναικών δολοφόνων που συγκλόνισαν την ελληνική κοινωνία στην εποχή τους κι αποτέλεσαν αντικείμενο έρευνας για τους ειδικούς ή τους ενδιαφερόμενους, αλλά κι έμπνευσης για τους δημιουργούς της μυθοπλασίας. Συνολικά στο βιβλίο παρουσιάζονται, μεταξύ των υπολοίπων, και οι υποθέσεις των μοναδικών τεσσάρων γυναικών που η ελληνική δικαιοσύνη καταδίκασε σε θάνατο. Ας δούμε δύο από αυτές με ιδιαίτερα βίαιο και ψυχρό χαρακτήρα.
Αικατερίνη Δημητρέα
Έχει χαρακτηριστεί ως η πρώτη κι ίσως η μοναδική Ελληνίδα serial killer και έχει μείνει στην ιστορία ως η «δηλητηριάστρια της Μάνης» ή «η ύαινα της Μάνης». Ο λόγος για την Αικατερίνη Δημητρέα, η εγκληματική δραστηριότητα της οποίας στοίχισε τη ζωή σε τέσσερις ανθρώπους -ανάμεσά τους και ένα μικρό αγόρι- και παραλίγο να αποβεί μοιραία και για ένα κοριτσάκι 4 χρονών. Μία γυναίκα 42 χρονών, η οποία ζούσε στον συνοικισμό της Στούπας του Νεοχωρίου Μεσσηνίας, έπασχε από ημιπληγία και μεγάλωνε μόνη τη 10 χρονών κόρη της, αφού είχε διώξει από το σπίτι τον άντρα της, που, όπως ισχυρίστηκε η ίδια, την κακομεταχειριζόταν. Μια συνηθισμένη γυναίκα, που ποτέ δεν είχε προκαλέσει με τη συμπεριφορά της, κι όμως έφτασε να δηλητηριάσει πέντε ανθρώπους.
Κατά τους εγκληματολόγους, ο φόνος με δηλητήριο αποτελεί γνωστή και διαδεδομένη «γυναικεία» τακτική ανθρωποκτονίας, καθώς είναι πιο εύκολη και σίγουρη από άποψη αποτελέσματος, δεν απαιτεί την άμεση επαφή με το θύμα (κυρίως σωματική) και είναι ίσως η λιγότερο «άτσαλη», υπό την έννοια ότι δεν αφήνει μια σκηνή εγκλήματος με ίχνη. Ειδικά σε προηγούμενους αιώνες, όταν η ιατρική δεν ήταν το ίδιο εξελιγμένη και η ανίχνευση της δηλητηριώδους ουσίας στον οργανισμό του νεκρού δεν ήταν εφικτή, το δηλητήριο ήταν μάλλον το ιδανικότερο μέσο δολοφονίας.
Όλη η δραστηριότητα της Δημητρέα εκδηλώθηκε το 1962, ξεκινώντας από τις 27 Μαΐου, οπότε και δηλητηρίασε τη μητέρα της, ρίχνοντας παραθείο στα μακαρόνια της, επειδή εκείνη αρνούνταν να της μεταβιβάσει ένα ακίνητο. Η δολοφόνος υποστήριζε, επίσης, πως η μητέρα της είχε αδυναμία στον αδερφό της και φερόταν άσχημα στην ίδια και τη 10χρονη κόρη της. Δεύτερο θύμα, στις 19 Ιουλίου, η θεία της, την οποία κάλεσε στο σπίτι για καφέ, προσθέτοντας φυσικά και δηλητήριο, το οποίο φαίνεται πως μετά την επιτυχία της πρώτης της απόπειρας και την ανακούφιση πως κανείς δεν την υποψιάστηκε είχε γίνει το μέσο της να διαχειρίζεται οποιαδήποτε κρίση και διαφωνία. Κίνητρό της για τη δολοφονία της θείας της ήταν το γεγονός πως η δεύτερη συμβούλευε τον αδερφό της Δημητρέα για τα περιουσιακά τους μετά τον θάνατο της μητέρας τους. Κι έτσι φτάνουμε στο τρίτο θύμα, τον αδερφό, ο οποίος διεκδικούσε την πατρική περιουσία και της είχε ζητήσει να φύγει από το σπίτι μετά τα σαράντα της μητέρας τους. Μόλις δυο μέρες μετά τη δολοφονία της θείας, η Δημητρέα δηλητηρίασε το φαγητό του αδερφού της, χωρίς να έχει όμως το επιθυμητό αποτέλεσμα˙ ο αδερφός της εισήχθη στο νοσοκομείο και διέφυγε τον κίνδυνο, προσωρινά τουλάχιστον. Στις 2 Αυγούστου, όμως, την ημέρα που εκείνος βγήκε από το νοσοκομείο, η Δημητρέα έκανε ακριβώς το ίδιο πράγμα, χρησιμοποιώντας αυτή τη φορά μια θανατηφόρα δόση για σιγουριά. Με αυτό τον τρόπο «ξεφορτώθηκε» και τον αδερφό της, το μίσος της για τον οποίο ήταν τέτοιο που παλιότερα τον είχε καταγγείλει ανώνυμα στη Χωροφυλακή για να τον συλλάβουν.
Στις 6 Σεπτεμβρίου 1962, δηλητηρίασε τον 5χρονο Ηλία Πίτσουλα, δίνοντάς του λουκούμι με παραθείο για τον απλούστατο λόγο ότι την προηγούμενη ημέρα είχε μαλώσει με τη μητέρα του παιδιού για ένα ζευγάρι παντόφλες! Την ίδια μέρα, αποπειράθηκε να δηλητηριάσει και τη μικρή Αθηνά Θωμέα με μισό ρόδι, όμως η δόση του δηλητηρίου δεν ήταν, καθώς φαίνεται, αρκετή και το παιδί σώθηκε. Ο πρόεδρος του χωριού, μετά τους αλλεπάλληλους θανάτους στην οικογένεια της Δημητρέα, είχε αρχίσει να υποψιάζεται, παρόλο τον υπερβάλλοντα ζήλο της να δείξει το πένθος της. Πληροφορούμενος τους τσακωμούς με τα προηγούμενα θύματά της και βλέποντας τη συμπεριφορά της στις περιπτώσεις δηλητηρίασης των παιδιών, βεβαιώθηκε.
Η Δημητρέα ομολόγησε στον ίδιο αλλά και στον αγροφύλακα του χωριού τις πράξεις με σχετική ευκολία αλλά, όταν έφτασε να δικαστεί στο Κακουργιοδικείο Ναυπλίου, ισχυριζόταν πως δε θυμάται τίποτα. Παρά τη γνωμάτευση των γιατρών του Ψυχιατρείου στο Δαφνί πως η Δημητρέα βρισκόταν στα όρια της διανοητικής καθυστέρησης, το δικαστήριο κι οι ένορκοι δεν της αναγνώρισαν καθόλου ελαφρυντικά -λέγοντας πως φαινόταν να μη νιώθει καμία μεταμέλεια- και, στις 8 Μαΐου 1963, κρίθηκε ένοχη για τέσσερις ανθρωποκτονίες εκ προθέσεως και μια απόπειρα ανθρωποκτονίας. Καταδικάστηκε τέσσερις φορές σε θάνατο και προσωρινή κράτηση 15 ετών. Στις 10 Απριλίου 1965, οδηγήθηκε στο απόσπασμα, στον Υμηττό, όπου κι εκτελέστηκε. Η υπόθεσή της, όντας μία από τις συγκλονιστικότερες της χώρας, έγινε επεισόδιο στη σειρά «Ανατομία ενός εγκλήματος», με τίτλο «Αρραβώνες».
Σταυρούλα Γκουβούση
Η 62χρονη «κακούργα πεθερά», όπως πολλές φορές χαρακτηρίστηκε, είναι η πρώτη γυναίκα στην οποία επιβλήθηκε η θανατική ποινή στην Ελλάδα και μια από τις χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις βίαιης δολοφονίας. Τόπος εγκλήματος το Λεωνίδιο Αρκαδίας. Θύμα της η 21 ετών νύφη της, την οποία μισούσε θανάσιμα και προσπαθούσε με κάθε τρόπο να της κάνει τη ζωή δύσκολη. Ο γιος της, Μήτρος Γκουβούσης, ήταν ήδη παντρεμένος πέντε χρόνια με τη Μεταξία, ωστόσο η ζωή κι η σχέση τους ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα αρμονική. Οι εντάσεις και οι τσακωμοί ανάμεσά τους ήταν συχνό φαινόμενο, επειδή η Σταυρούλα έλεγε στον γιο της πως η γυναίκα του ήταν άπιστη και φρόντιζε πάντα να την κατηγορεί για πράγματα που δεν είχε κάνει απλά για να της δημιουργεί προβλήματα. Ο Μήτρος δε χώριζε με τη γυναίκα του, γιατί εκείνη τον συντηρούσε με τη δουλειά της κι εκείνος δεν είχε καμία πρόθεση να δουλέψει. Όταν, μετά τον πρώτο καιρό του γάμου τους, κατάφεραν να αποκτήσουν δικό τους σπίτι με τα χρήματα της Μεταξίας κι έπαψαν να ζουν με τη Σταυρούλα, η ζωή του ζευγαριού με τη 14 μηνών κόρη τους λέγεται πως ήταν πιο αρμονική. Παρά τη συμπεριφορά της πεθεράς της, η οποία προσπαθούσε με κάθε τρόπο να τους χωρίσει, η Μεταξία πίστευε πως με τον καιρό η κατάσταση θα γινόταν καλύτερη.
Όταν η νύφη της έμεινε ξανά έγκυος, η Σταυρούλα -καθώς ήταν πεπεισμένη ότι το παιδί δεν ήταν του γιου της- κατάφερε τελικά να τον πείσει να πάει τη γυναίκα του για άμβλωση, την οποία όμως λόγω προχωρημένης κύησης κανείς γιατρός δε δέχτηκε να κάνει. Ήταν 5 Ιανουαρίου του 1959, όταν το ζευγάρι επέστρεφε στο χωριό από το Άργος όπου είχαν πάει με σκοπό την άμβλωση και πέρασαν από το σπίτι της Σταυρούλας για να πάρουν το παιδί τους, που είχαν αφήσει μαζί της. Η πεθερά θα ετοίμαζε φαγητό, ενώ η Μεταξία, κουρασμένη από το ταξίδι, ξάπλωσε. Η ησυχία στο σπίτι κράτησε μόνο ώσπου να πληροφορηθεί η πεθερά πως δεν είχαν τελικά προχωρήσει σε διακοπή της κύησης και να εξοργιστεί˙ έτσι, όταν η νύφη της σηκώθηκε, την αιφνιδίασε, δένοντάς τη με ένα σχοινί από τους ώμους ως τα χέρια. Καθώς της φώναζε και την κατηγορούσε για απιστία, την έπιασε από τα μαλλιά και την έριξε σε ένα ξύλινο κρεβάτι, όπου άρχισε να τη χτυπά με μια σανίδα σιδερώματος σε όλο το σώμα -με τον γιο της να παρακολουθεί καθ’ όλη τη διάρκεια- ώσπου, μετά από κάποια χτυπήματα στο κεφάλι, η Μεταξία ήταν πλέον αναίσθητη. Τότε, μάνα και γιος τη μετέφεραν στην αυλή και την πέταξαν στη στέρνα με το νερό, ενώ ο Μήτρος, κατά τις υποδείξεις της μητέρας του, έγραψε ένα σημείωμα υποτιθέμενης αυτοκτονίας, το οποίο άφησαν μαζί με τα ρούχα της κοπέλας στην άκρη της στέρνας.
Την επόμενη μέρα, η Σταυρούλα, αφού γύρισε από την εκκλησία -ανήμερα των Φώτων-, άρχισε να φωνάζει πως η νύφη της είναι νεκρή στη στέρνα. Συγχωριανοί και αγροφυλακή, φτάνοντας εκεί, δε μπορούσαν εν πρώτοις να δουν το πτώμα, λόγω του βάθους της στέρνας, όταν όμως βούτηξαν, εντόπισαν το σώμα της κοπέλας και το τράβηξαν επάνω. Από την πρώτη στιγμή η αστυνομία αλλά και οι κάτοικοι του χωριού αρνούνταν να πιστέψουν την εκδοχή της αυτοκτονίας, άποψη που ήρθε να επιβεβαιώσει η ιατρική εξέταση, που έδειξε πως η κοπέλα ήταν ζωντανή όταν την πέταξαν στο νερό.
Έτσι, μητέρα και γιος οδηγήθηκαν στο τμήμα, όπου αρχικά επέμεναν στην εκδοχή της αυτοκτονίας, την οποία όμως δε μπόρεσαν να υποστηρίξουν για πολύ ακόμα, καθώς υπήρχαν αντιφάσεις -όπως το γεγονός ότι η Μεταξία δεν ήξερε γράμματα για να αφήσει σημείωμα-, ώσπου τελικά λύγισαν κι ομολόγησαν. Πρώτος ομολόγησε ο Μήτρος κι ύστερα η Σταυρούλα, προσπαθώντας όμως να επιρρίψουν ευθύνες ο ένας στον άλλο. Περίπου πέντε μήνες μετά τη δολοφονία, δικάστηκαν στο Κακουργιοδικείο Κυπαρισσίας. Κατά τη διάρκεια της δίκης, προσπαθούσαν και οι δύο να παραπλανήσουν και να μπερδέψουν ενόρκους και δικαστές και να αναιρέσουν όσα είχαν πει στις καταθέσεις τους, με τον ισχυρισμό πως εξαναγκάστηκαν να ομολογήσουν για να ελαφρύνουν τη θέση τους. Με τα στοιχεία και τις μαρτυρίες των συγχωριανών, όμως, το δικαστήριο έκρινε και τους δυο ένοχους για «ανθρωποκτονία από πρόθεση με ειδεχθή τρόπο», στερώντας τους επ’ αόριστον τα πολιτικά τους δικαιώματα και καταδικάζοντάς τους σε θάνατο.
Ο Μήτρος οδηγήθηκε στις φυλακές Κερκύρας κι η μητέρα του στις φυλακές Αβέρωφ, ως τις 26 Αυγούστου 1960, οπότε και μεταφέρθηκε στους πρόποδες του Υμηττού και εκτελέστηκε. Μία εβδομάδα αργότερα, εκτελέστηκε και ο γιος της στο πεδίο βολής των Αλυκών Ποταμού, στην Κέρκυρα. Ωστόσο, το στίγμα και το σοκ της ελληνικής κοινωνίας από τη βιαιότητα του εγκλήματός τους έμεινε ισχυρό για πολλά χρόνια και μάλιστα η υπόθεσή τους διασκευάστηκε κι έγινε επεισόδιο στη σειρά «10η εντολή», με τίτλο «Ο ευτυχισμένος γάμος της Καίτης».
Αυτές κι άλλες υποθέσεις δολοφονίας με διάφορα μέσα και όπλα αλλά και κίνητρα -που άλλοτε συγκλίνουν κι άλλοτε διαφέρουν- και με κοινό παρονομαστή πάντα τη γυναίκα παρατίθενται λεπτομερώς στο βιβλίο του Πάνου Σόμπολου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βιβλίο: «Εγκλήματα γένους θυληκού στην Ελλάδα», Π. Σόμπολος, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2019
- Ξέρατε ότι η ανθρωποκτονία στην Ελλάδα καταγράφει πτωτική πορεία; – Crime Times
- Ελληνίδες φόνισσες στο απόσπασμα | Ελληνίδες φόνισσες στο απόσπασμα | Ελλάδα | ΕΛΛΑΔΑ | Θέματα | LiFO
