Του Βασίλη Τρικούπη,
Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες ιστορικών εξελίξεων σε πλανητικό επίπεδο. Η ανακατανομή της παγκόσμιας ισχύος, με το κέντρο βάρους του κόσμου να μετακινείται προς την Ανατολή, σημαίνει αφενός την πολιτικοδιπλωματική και οικονομική αναδίπλωση του δυτικού κόσμου, αφετέρου την αντίστοιχη επέκταση και ανάδυση ασιατικών κρατών που αξιώνουν τη δική τους θέση στην παγκόσμια αρένα. Μια θέση που θα αντικατοπτρίζει τις δυνατότητες και τον πλανητικό τους αντίκτυπο δίκαια, παγιώνοντας μια νέα διεθνή τάξη βάσει δικών τους κανονιστικών πλαισίων. Δικών τους και όχι άλλων, όπως των δυτικών κρατών που ως αποικιακές κι άλλοτε ως πλανητικές υπερδυνάμεις έθεταν επιβαλλόμενες τους δικούς τους όρους του παιχνιδιού.
Ένα εναργέστατο παράδειγμα των συντελούμενων κοσμοσυστημικών αλλαγών αποτελεί το φαινόμενο του ανταγωνισμού και της προσπάθειας επιβολής της Κίνας επί της ημιαυτόνομης πόλης-περιοχής του Hong Kong. Το τελευταίο αποδόθηκε ως τέως αποικία πίσω στην Κίνα από το Ηνωμένο Βασίλειο το 1997 βάσει συμφωνίας, με την οποία στην Κίνα δημιουργήθηκε η οργανωσιακή και πολιτική λογική της «μίας χώρας, δύο συστημάτων». Το Hong Kong απολαμβάνοντας ένα καθεστώς αυτονομίας ακολούθησε το δικό του αναπτυξιακό δρόμο, αποτελώντας σημαντικότατο χρηματοπιστωτικό πόλο της Άπω Ανατολής και διεθνή οικονομική ακτινοβολία εντασσόμενο στη Δυτική οικονομική φιλελεύθερη πραγματικότητα και διατηρώντας σοβαρούς οικονομικοδιπλωματικούς δεσμούς με τη Δύση.
Ωστόσο, η Κίνα επιδιώκοντας την πλήρη πρόσδεση του Hong Kong στη χώρα και καθώς ο γεωπολιτικός της αντίκτυπος επιτρέπει τη σχεδόν αδιαμφισβήτητη περιφερειακή της ηγεμονία, προβαίνει τα τελευταία χρόνια σε πολιτικές υποβάθμισης του status ημι-αυτονομίας, επιβαλλόμενη στην πολιτική και πολιτιστική ζωή του Hong Kong που φέρει ένα οικονομικό, πολιτικό και ιδεολογικό παρελθόν σημαντικά διαφορετικό από αυτό της ηπειρωτικής Κίνας. Ήδη μάλιστα από το 2019, το παγκόσμιο χωριό με αποτροπιασμό παρακολουθεί σειρά εξαιρετικά βίαιων διαδηλώσεων, με συλλήψεις και φιμώσεις ακτιβιστών να αποτελούν συνεχή φαινόμενα σε μια πρωτοφανή προσπάθεια αποστέρησης της πολιτικής ελευθερίας των πολιτών του Hong Kong και κατάπνιξης των αντιπολιτευτικών φωνών.
Πιο πρόσφατα, τον Ιούνιο του 2020, η Κίνα αποφάσισε να παρακάμψει το νομοθετικό σύστημα της ημι-αυτόνομης πόλης και να περάσει δικούς της νόμους εθνικής ασφάλειας με σκοπό την κατάπνιξη των αντιφρονούντων. Από τη Δύση, και βεβαίως τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, θεωρήθηκε σημαντικότατη κίνηση για την υπονόμευση των όρων της συμφωνίας του 1997.
Έτσι, πέρυσι το Ηνωμένο Βασίλειο προέβη σε μια σημαντικότατη κίνηση αξιοποιώντας το status της ως πρώην αποικιακής δύναμης. Αποφάσισε την έναρξη ενός νέου μεταναστευτικού προγράμματος που, αρχής γενομένης από την προηγούμενη Κυριακή, επιτρέπει στους κατόχους του Διαβατηρίου Βρετανικών (Υπερπόντιων) Υπηκόων να ζήσουν, να δουλέψουν και να σπουδάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο για πέντε χρόνια και τελικά να αιτηθούν για τη βρετανική υπηκοότητα. Ο συγκεκριμένος τύπος διαβατηρίου χορηγήθηκε κατ’ εξαίρεση στους πολίτες του Hong Kong που γεννήθηκαν έως και την απόδοση της αποικίας στην Κίνα. Επομένως από τα 7,5 εκατομμυρίων κατοίκων, βάσει υπολογισμών του Βρετανικού Υπουργείου Εσωτερικών, 2,9 εκατομμύρια κάτοχοι του ανωτέρω διαβατηρίου και άλλα 2,3 εξαρτώμενα από αυτά μέλη θα έχουν τη δυνατότητα μετανάστευσης και απόκτησης βρετανικής υπηκοότητας υπό το νέο μεταναστευτικό πλάνο.
Ως συμβολική, κυρίως, κίνηση οι αρχές της Κίνας και του Hong Kong έσπευσαν να ανακοινώσουν πως αναστέλλεται η ισχύς του Διαβατηρίου Βρετανών (Υπερπόντιων) Υπηκόων ως επίσημου εγγράφου ταυτοποίησης, ενώ εξετάζονται και περαιτέρω μέτρα, όπως η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων στους κατόχους τους. Η μοναδική ευκαιρία που δίνεται, λοιπόν, στο σύνολο σχεδόν του πληθυσμού της περιοχής, σε συνδυασμό με τον όλο και πιο ασφυκτικό κινεζικό κλοιό γύρω από αυτήν, είναι ικανή να προκαλέσει μια μαζική έξοδο από το Hong Kong και σαφή μείωση του πληθυσμού του και συνεπαγόμενα όσων έως τώρα πάλευαν για τη διατήρηση του status quo στην περιοχή. Αποτελεί, ωστόσο, σαφή ορθολογική επιλογή για ένα καλύτερο μέλλον των πολιτών χωρίς την κινεζική απειλή.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, βεβαίως, δεδομένης της πολιτικής και διπλωματικής της υποχώρησης, ιδιαίτερα κατά τα τελευταία χρόνια του Brexit, αναμένεται να βγει σαφέστατα κερδισμένο, καθώς υπολογίζει πως περίπου 300.000 πολίτες του Hong Kong πρόκειται να αξιοποιήσουν το πρόγραμμα και να φέρουν 2,9 δις αγγλικές λίρες στα κρατικά ταμεία. Αυτονόητο είναι επίσης και το όφελος ενός τόσο μεγάλου νέου υποψήφιου εργατικού δυναμικού σε μια γηράσκουσα χώρα και οικονομία, καθώς βεβαίως και τα περαιτέρω πολιτικοδιπλωματικά ερείσματα που θα αναμένεται να αποκτήσει στη διαχείριση του ζητήματος του Hong Kong από ένα ενισχυμένο εσωτερικό εθνικό lobby. Ωστόσο, κανείς δε μπορεί να εγγυηθεί ποιο θα είναι το μέλλον, τόσο για το ίδιο το Hong Kong ως διακριτό πολιτικό σύστημα υπό το κινεζικό βάρος, όσο και αυτό των πολιτών που θα αναγκαστούν να μείνουν πίσω. Οι εξελίξεις αναμένονται δύσκολες και κρίσιμες για τη μοίρα ενός ολόκληρου έθνους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Will UK Hong Kong immigration program trigger an exodus?, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
-
U.K. angers China by offering Hong Kong residents route to citizenship, NBC News, διαθέσιμο εδώ
-
China passes sweeping Hong Kong national security law, NBC News, διαθέσιμο εδώ
