Του Ιωάννη Γκατζούνα,
Η Σερβία και η πρωτεύουσά της, το Βελιγράδι, καλύπτονται από μία μεγάλη γκρίζα μάζα σύννεφων, που αποτελούν πλέον κοινό θέαμα τα τελευταία έτη στη βαλκανική αυτή χώρα. Το Βελιγράδι ασφυκτιεί από την ατμοσφαιρική ρύπανση εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα, έχοντας τραβήξει τα βλέμματα της ευρωπαϊκής αλλά και της διεθνούς γνώμης. Εντούτοις, υπάρχουν και άλλες σερβικές πόλεις που πνίγονται με τοξικούς καπνούς.
Το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος είναι οι εκπομπές ρύπων από τα οχήματα ιδιωτικής χρήσης και από τη θέρμανση των οικιών, χρησιμοποιώντας καυσόξυλα και άνθρακα. Η χρήση αυτών των μέσων θέρμανσης επιδεινώθηκε ακραία το τελευταίο έτος, καθώς η οικονομική κατάσταση που επήλθε με την πανδημία δεν επιτρέπει πιο δαπανηρούς τρόπους για θέρμανση.
Αναμφίβολα, οι πνευμονολόγοι έχουν ήδη πάρει θέση για το σημαντικό αυτό πρόβλημα, όντας πεπεισμένοι ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία του πληθυσμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός των ατόμων με καρκίνο του πνεύμονα αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Τα επίπεδα ρύπανσης το τελευταίο τρίμηνο του 2020 ήταν τόσο υψηλά που οι πολίτες του Βελιγραδίου συμβουλεύτηκαν να περιορίσουν τον χρόνο έκθεσής τους σε εξωτερικούς χώρους ή ακόμη και να μην κυκλοφορούν καθόλου, αν πάσχουν από κάποιο πνευμονολογικό πρόβλημα.
Ωστόσο, με τον ερχομό του 2021, η Σερβία κατηγορήθηκε για χειραγώγηση δεδομένων σε μια προσπάθεια να μειώσει το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η συγκεκριμένη χώρα υπόκειται σε εντατικούς ελέγχους τον τελευταίο έναν χρόνο, με τον ισχυρισμό της για την κατοχή του χειρότερου κατά κεφαλήν ρεκόρ της Ευρώπης για θανάτους που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση: οι 175 ανά 100.000 άτομα.
Ομάδα ακτιβιστών κατηγορεί τη νέα κυβέρνηση πως επιδιώκει να υποβαθμίσει αυτό το ζήτημα που ταλανίζει τη χώρα. Τον Δεκέμβριο του 2020, ο Milenko Jovanovic, επικεφαλής του τμήματος της ποιότητας της ατμόσφαιρας στη Σερβική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος, απολύθηκε λόγω της αντιπαράθεσής του με τους ανωτέρους του και του γεγονότος ότι οι σταθμοί παρακολούθησης της ατμόσφαιρας στη χώρα δεν συντηρηθήκαν σωστά. Ωστόσο, ειδικοί αναφέρουν πως ο τελευταίος λόγος δεν είναι αληθής.
Ο ίδιος ο Jovanovic πιστεύει ότι απολύθηκε λόγω της αντιπαράθεσης που είχε αναφορικά με το τι πρέπει να συνιστά μια ατμοσφαιρική ρύπανση. Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος επιχείρησε να αλλάξει το όριο της ρύπανσης, δηλαδή το κατά πόσο μπορεί να θεωρηθεί ότι μολύνουν όλοι αυτοί οι ρύποι που προέρχονται από τα οχήματα, την καύση γεωργικών προϊόντων και τα εργοστάσια. Η ρύπανση, το τελευταίο έτος, επιδεινώθηκε αρκετά. Εντούτοις, η ποιότητα του αέρα χαρακτηρίστηκε ως καθαρή. Ποικίλες οργανώσεις αναγνώρισαν τη διαφάνεια του Jovanovic και υποστηρίζουν σθεναρά πως η κυβέρνηση είναι αυτή που κατέχει τα ηνία και ασκεί πιέσεις στην Υπηρεσία Περιβάλλοντος ώστε να παραποιηθούν τα στοιχεία για τους περιβαλλοντικούς ρύπους.
Πόσο μεγάλη όμως είναι η ρύπανση στην ατμόσφαιρα; Η ρύπανση στη Σερβία και σε άλλα μέρη της βαλκανικής χερσονήσου είναι τόσο άσχημη κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα που μπορεί κανείς να την δει και να την μυρίσει. Τα πιο επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία είναι τα εξαιρετικά λεπτά σωματίδια PM 10 και PM 2.5. Σύμφωνα με τη σύσταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), το μέγιστο των σωματιδίων PM 2.5 πρέπει να είναι 10 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο σε ετήσιο επίπεδο. Ωστόσο, στο Βελιγράδι τα σωματίδια αυτά ήταν 29.2 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Η μείωση αυτής της τιμής για μόλις 5 μικρογραμμάρια θα μπορούσε να σώσει εκατοντάδες ζωές που απειλούνται από τη ρύπανση.
Τι αναφέρει η κυβέρνηση για αυτό; Η πρωθυπουργός της Σερβίας, Ana Brnabic, αρνήθηκε ότι το Βελιγράδι είναι μια από τις πιο μολυσμένες πόλεις. Παραδέχθηκε ότι υπάρχουν κάποια προβλήματα σχετικά με τη ρύπανση, αλλά ισχυρίσθηκε ότι η κυβέρνηση πράττει τα δέοντα για να τα λύσει. Παρ’ όλα αυτά, οι επικριτές αμφιβάλλουν για το κατά πόσο ο επαναπροσδιορισμός του τι αποτελεί ρύπανση θα βοηθήσει την κατάσταση. Μάλιστα, πολλές περιοχές της Σερβίας που είναι ευάλωτες βρίσκονται στο στόχαστρο της κυβέρνησης για οικοδομήσεις. Από αυτό μπορεί κάποιος να αντιληφθεί ότι δεν υπάρχει μέριμνα για την ουσιαστική επίλυση του προβλήματος.
Η κοινή γνώμη και οι ειδικοί πιστεύουν πως αν δεν ληφθούν ουσιαστικά μέτρα, όπως η αναδάσωση περιοχών της πρωτεύουσας και της επαρχίας, δεν θα υπάρξει βελτιστοποίηση της κατάστασης. Αντιθέτως, η ρύπανση θα αυξάνεται μανιωδώς και ολοένα και μεγαλύτερο μέρος των πολιτών της Σερβίας θα εκτίθεται σε αυτόν τον μεγάλο και πλέον ορατό κίνδυνο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Is Serbia manipulating data to cover up its air pollution problem?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Belgrade joins world’s most polluted cities as farmers torch fields, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Serbia faces pollution crisis as smog suffocates Belgrade, CGTN, διαθέσιμο εδώ
- Citizens of Serbia breathe polluted air – particle pollution several times higher than allowed, Βalkan Green Energy News, διαθέσιμο εδώ
- Serbian environmental agency fires expert for protesting change in air quality criteria, Βalkan Green Energy News, διαθέσιμο εδώ
