Της Ευαγγελίας Παλαιολόγου,
Οι εξαφανίσεις και αρπαγές ανηλίκων δεν είναι ένα σύγχρονο και περιστασιακό φαινόμενο, καθώς ταλανίζουν τον κόσμο μας εδώ και πολλά χρόνια. Διεθνείς οργανισμοί, κυβερνήσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις προσπαθούν να διαφυλάξουν με κάθε τρόπο τα δικαιώματα των παιδιών, προστατεύοντάς τα από κάθε είδους παρενόχληση ή κίνδυνο. Ωστόσο, το φαινόμενο των εξαφανίσεων εξακολουθεί να βασανίζει τις σημερινές κοινωνίες και τους πολίτες τους, αφού, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία του Διεθνούς Κέντρου για τα Εξαφανισμένα και υπό Εκμετάλλευση Παιδιά (ICMEC), εξαφανίζεται ένα παιδί κάθε δύο λεπτά στην Ευρώπη!
Τον Ιούνιο του 2020, οι εκπρόσωποι του «Χαμόγελου του Παιδιού», Στέφανος Αλεβίζος και Γιάννης Αθανασόπουλος, διευκρίνισαν τις διαφορετικές κατηγορίες εξαφανίσεων. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι εξαφάνιση δεν συνεπάγεται αυτομάτως αρπαγή. Η συνηθέστερη περίπτωση εξαφανίσεων είναι οι φυγές εφήβων, στις οποίες προηγούνται τα κορίτσια, που οργανώνουν, μάλιστα, τη φυγή τους με ψυχραιμία, εξ ου και έχουν πάντοτε μαζί τους ταυτότητα, χρήματα και ρούχα. Τα συνομήλικά τους αγόρια συνήθως κλείνουν την πόρτα πίσω τους, εν βρασμώ ψυχής. Τα αγόρια παραμένουν στα πέριξ του σπιτιού, ενώ συχνά έχουν ακόμα και οπτική επαφή με αυτό και επιστρέφουν συντομότερα. Ακολουθούν οι εξαφανίσεις ασυνόδευτων ανηλίκων προσφυγοπουλών, που είναι συνήθως περισσότερες από όσες αναγράφονται ή δηλώνονται. Γι’ αυτόν τον λόγο, μάλιστα, «το Χαμόγελο του Παιδιού» έχει συνάψει συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία, με σκοπό την αποδοτικότερη αναζήτηση των προσφυγόπουλων.
Έπονται οι «γονικές αρπαγές» από τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια ή τη γονική μέριμνα του τέκνου. Το φαινόμενο είναι συχνό, όμως η φωτογραφία του παιδιού δημοσιοποιείται, μόνον όταν ο εισαγγελέας κρίνει ότι η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο. Επιπλέον, την προσοχή όλων μας εφιστούν τα στελέχη του «Χαμόγελου» έναντι των ανησυχητικών εξαφανίσεων που αφορούν μικρά παιδιά δημοτικού. Για παράδειγμα, ενδέχεται να είναι ένα νήπιο που ξαφνικά αφήνει το χέρι της μαμάς του σε κάποιο κατάστημα ή ένα παιδί που μένει στην παιδική χαρά υπό την επίβλεψη κάποιου γνωστού και φεύγει απροειδοποίητα για το σπίτι, χωρίς να το καταλάβει το πρόσωπο που το επιβλέπει. Το παιδί μπορεί καθ’ οδόν να χάσει τον προσανατολισμό του και να μην φτάσει ποτέ στο σπίτι του.
Για αυτούς τους λόγους, αρκετοί ψυχολόγοι προτείνουν να μαθαίνουμε στα παιδιά να μένουν σταθερά στο σημείο όπου χάθηκαν και αν τα πλησιάσει κάποιος ξένος, να προκαλέσουν φασαρία, η οποία θα τραβήξει το βλέμμα των ανθρώπων γύρω, ενώ, σε περίπτωση ανάγκης, πρέπει να καλέσουν απευθείας στο 116000 από οποιοδήποτε τηλέφωνο. Οι δε γονείς μπορούν πάντοτε να υποδεικνύουν στα παιδιά τους ένα σημείο συνάντησης, στην περίπτωση που κάτι πάει στραβά. «Αν διαπιστώσετε ότι ένα μικρό παιδί περιφέρεται μόνο του, πλησιάστε το και μιλήστε μαζί του, χωρίς όμως να θέσετε πολλές ερωτήσεις, ούτε να γίνετε διαχυτικοί μαζί του». Σαφείς οδηγίες δίνει προς όλους μας η κυρία Σία Κακαρούμπα από το «Χαμόγελο του Παιδιού». Τονίζει ότι πρέπει να ενημερώσουμε άμεσα την αστυνομία ή να καλέσουμε στο 116000, τον αριθμό έκτακτης ανάγκης, στον οποίο τηλεφωνούμε, ακόμη και χωρίς μονάδες, από το κινητό ή από καρτοτηλέφωνο χωρίς τηλεκάρτα. Δεν πρέπει να απομακρυνθούμε από το σημείο, έως ότου οι αρμόδιες αρχές καταφθάσουν εκεί.
Το Amber Alert είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο συναγερμού, το οποίο ενεργοποιείται σε περίπτωση αναφοράς εξαφάνισης ανηλίκων, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν υπόνοιες ή ενδείξεις, ότι το παιδί απήχθη. Δημιουργήθηκε το 1996, ως παρακαταθήκη της εννιάχρονης Amber Hagerman, ενός μικρού κοριτσιού, που απήχθη κάνοντας βόλτα με το ποδήλατό της και δολοφονήθηκε βάναυσα στο Άρλινγκτον του Τέξας. Η τραγωδία τάραξε και εξόργισε την τοπική κοινωνία. Κάτοικοι επικοινώνησαν με ραδιοφωνικούς σταθμούς στην περιοχή του Ντάλας και τους πρότειναν να προβάλλουν ειδικά ενημερωτικά δελτία, έτσι ώστε να συμβάλλουν στην πρόληψη παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον. Ανταποκρινόμενοι στο αίτημα των πολιτών για την ασφάλεια των παιδιών, η Ένωση Ραδιοφωνικών Παραγωγών του Ντάλας, σε συνεργασία με τις τοπικές Αστυνομικές Αρχές στο Βόρειο Τέξας, δημιούργησαν ένα καινοτόμο σύστημα έγκαιρης ειδοποίησης, με σκοπό την ανεύρεση των παιδιών-θυμάτων αρπαγής. Οι στατιστικές οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι ο μεγαλύτερος εχθρός, σε περιστατικά απαγωγής ανηλίκων, είναι ο χρόνος.
Το πρόγραμμα Amber Alert, υπό τον συντονισμό του «Εθνικού Κέντρου για τα Εξαφανισμένα και Κακοποιημένα παιδιά», μέλους του «Διεθνούς Κέντρου για τα Εξαφανισμένα και Κακοποιημένα παιδιά», αποτελεί εθελοντική σύμπραξη Αστυνομικών Αρχών, Μ.Μ.Ε. και λοιπών φορέων, με σκοπό την άμεση ενεργοποίηση και προβολή έκτακτων δελτίων και μηνυμάτων, σε περίπτωση απαγωγής ανηλίκου, όταν υπάρχουν βάσιμες υποψίες, ότι το θύμα βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο. Τον Απρίλιο του 2003, το Amber Alert θεσμοθετήθηκε ως Εθνικό Πρόγραμμα αντιμετώπισης τέτοιων περιστατικών στις Η.Π.Α.
Εάν πρόκειται για αρπαγή, είτε από κοντινό πρόσωπο είτε από τρίτο και όχι για ηθελημένη και σχεδιασμένη εξαφάνιση, μιλάμε για ένα αποτρόπαιο έγκλημα. Εάν οποιοσδήποτε από εμάς δει κάτι ή έστω ακούσει κάτι, είναι υποχρεωμένος ηθικά να μιλήσει. Κανείς δεν θα ήθελε να είναι στη θέση αυτών των παιδιών ή των γονιών του. Ακόμα κι αν ένα παιδί έφυγε με τη θέλησή του, με σκοπό να επιστρέψει και υποπέσει στην αντίληψή μας, πάλι πρέπει να το αναφέρουμε. Ο χρόνος, σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι εχθρός και όχι σύμμαχος. Ο καθένας μας πρέπει να βάλει το λιθαράκι του για την καταπολέμηση αυτού του τρομερού και τρομακτικού φαινομένου, που πλήττει τις κοινωνίες μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το Χαμόγελο του Παιδιού. Εξαφανίσεις παιδιών, hamogelo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Φωτιάδη, Ι. (2020). Alert για τις εξαφανίσεις παιδιών, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Walden University. The history of Amber Alert., waldenu.edu, διαθέσιμο εδώ
