Της Γωγούς Θεοδωρακοπούλου,
Ο αλλεπάλληλος αγώνας των γυναικών για τη χειραφέτησή τους και τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους δεν ήταν αρκετός ώστε να εξαλείψουν ολοκληρωτικά την ανισότητά τους με τους άνδρες. Έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από τις μαζικές διαμαρτυρίες που διαδραματίστηκαν στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. από μία πληθώρα γυναικών για τη νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους, καθώς και για την πάταξη της ανισότητας με το αντίθετο φύλο. Παρόλο που η πρόοδος είναι αισθητή όσον αφορά την θέση της γυναίκας στην κοινωνία, μπορούμε να μιλάμε για ίσα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες ακόμα και στον τομέα της εργασίας;
Οι μισθολογικές διακρίσεις είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο το οποίο αναπαράγεται με ποικίλους τρόπους και παραπέμπει στο επίπεδο της κοινωνικής κουλτούρας, των αντιλήψεων αλλά και των προκαταλήψεων της εκάστοτε κοινωνίας. Η ανισότητα στους μισθούς μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι γεγονός και αποτελεί ένα φλέγον ζήτημα το οποίο έχει απασχολήσει και εξακολουθεί να απασχολεί σχεδόν όλα τα κράτη εδώ και πολλά χρόνια. Ως μισθολογικό χάσμα ορίζεται η διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στις μέσες συνολικές απολαβές των ανδρών και στις μέσες συνολικές απολαβές των γυναικών. Αναλυτικότερα, σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ οι μισθοί των ανδρών είναι κατά μέσο όρο 15% υψηλότεροι από τους μισθούς των γυναικών, ενώ σε πολλές χώρες όπως η Κορέα, η Ιαπωνία, η Γερμανία, η Ελβετία, ο Καναδάς και οι Η.Π.Α., η διαφορά αυτή ενδέχεται να υπερβαίνει το 20%. Στην Ελλάδα, το μισθολογικό χάσμα ανέρχεται στις 13 ποσοστιαίες μονάδες και είναι το έβδομο μικρότερο ποσοστό μεταξύ των 19 πιο ανεπτυγμένων χωρών του ΟΟΣΑ και το έκτο μικρότερο μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κατά την δεκαετία του ’50 και του ’60 οι παράγοντες που προσδιόριζαν την χαμηλότερη μισθοδοσία των γυναικών οφείλονταν κυρίως στις προκαταλήψεις που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή. Η γνώση και η εκπαίδευση αποτελούσαν προνόμιο των ανδρών, γι’ αυτό και τους δινόταν η δυνατότητα να απασχοληθούν σε υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας. Οι γυναίκες, όσες τουλάχιστον δούλευαν, ήταν ως επί το πλείστον ανειδίκευτες εργάτριες εξαιτίας της ελλιπούς γνώσης τους αλλά και της πεποίθησης ότι έπρεπε να ασχολούνται με δουλειές που ήταν αρμόζουσες με το φύλο τους (feminine jobs), δηλαδή με εργασίες όπου θα απέδιδαν καλύτερα εξαιτίας της επιδεξιότητας του γυναικείου φύλου στις «μικροδουλειές». Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες εξαλείφθηκαν με την πάροδο του χρόνου καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες διεκδικούσαν τα δικαιώματά τους και εισέρχονταν στην αγορά εργασίας. Η κοινωνία κατάφερε επιτέλους να αποδεχθεί πως μία γυναίκα θέλει να βγάλει κάποια χρήματα μέσω της εργασίας της, αλλά καριέρα; Αυτό ήταν μόνο για τους άνδρες!
Για να μπορέσει κάποιος να έχει μία ανοδική εργασιακή σταδιοδρομία, και να κάνει καριέρα, θα πρέπει να σπαταλήσει χρόνο και προσπάθεια. Οι άνδρες είναι εκείνοι με τις σπουδαιότερες καριέρες διότι ακόμη και σήμερα κυριαρχεί η πεποίθηση ότι οι γυναίκες πρέπει να αναλάβουν την ανατροφή των παιδιών μιας και αποτελούν πρωταρχική πηγή φροντίδας. Το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» υπονοεί ακριβώς αυτό, ότι οι γυναίκες που φιλοδοξούν να ανέβουν στα ανώτατα κλιμάκια των εργασιακών τους δυνατοτήτων, βρίσκονται αντιμέτωπες με αόρατα εμπόδια (βάσει προκαταλήψεων) που περιορίζουν την προαγωγή τους σε ανώτερες θέσεις εργασίας και υπονομεύουν την επαγγελματική τους εξέλιξη. Στις Η.Π.Α., στο Ηνωμένο Βασίλειο, ακόμα και στις προοδευτικές Σκανδιναβικές χώρες, έρευνες αποδεικνύουν ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού θεωρεί ότι οι γυναίκες πρέπει να έχουν πλήρες ωράριο με μικρά παιδιά. Οι προσδοκίες αντιστρέφονται όσον αφορά τους άνδρες, αφού περισσότερο από το 70% του πληθυσμού των Η.Π.Α. υποστηρίζουν ότι πρέπει να έχουν πλήρες ωράριο εργασίας, μιας και είναι και «προστάτες» της οικογένειας. Όμως, ακόμα και αν δουλεύει τις ίδιες ώρες με τον σύντροφό της, μία εργαζόμενη μητέρα αφιερώνει το λιγότερο 9 ώρες την εβδομάδα στην ανατροφή των παιδιών της και σε ένα χρόνο, ισούται με 3 μήνες εργασίας μόνο για την φροντίδα τους.
Γνωρίζουμε πως η μείωση του χάσματος αμοιβών δεν είναι αδύνατη. Συχνά γίνεται λόγος για “equal pay for equal work” δηλαδή, ίση αμοιβή για ίση εργασία. Αυτό υπονοεί πως ο μισθός των γυναικών κυμαίνεται σε χαμηλότερα επίπεδα από των ανδρών για να κάνουν ακριβώς την ίδια δουλειά απλά και μόνο επειδή είναι γυναίκες. Είναι αναγκαίο να γίνει σαφές το γεγονός ότι οι γυναίκες δεν επιδιώκουν προβάδισμα έναντι των ανδρών, αλλά ίσες ευκαιρίες. Συνεπώς δεν έχει σημασία αν έχεις γεννηθεί σε ανδρικό ή γυναικείο σώμα – η αμοιβή πρέπει να είναι ίση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η ανισότητα των φύλων είναι η μεγαλύτερη ανθρωπιστική πρόκληση που αντιμετωπίζουμε, efsyn, Διαθέσιμο εδώ.
- Women’s work” and the gender pay gap, Economic Policy Institute, Διαθέσιμο εδώ.
- Gender wage gaps, OECD, Διαθέσιμο εδώ.
- The narrowing, but persistent, gender gap in pay, Pew Research Centre, Διαθέσιμο εδώ.
