Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Ο 20ος αιώνας αποτέλεσε την αρχή για μια από τις μεγαλύτερες εξερευνήσεις του ανθρώπου, καθώς έφυγε από τα στενά όρια του πλανήτη του και βρέθηκε στο απέραντο διάστημα, είτε με άμεσο είτε με έμμεσο τρόπο. Η επαφή αυτή αποτέλεσε το καίριο βήμα για το άνοιγμα μιας νέας εποχής, συμβάλλοντας στην εξέλιξη και βελτιστοποίηση της ζωής μας. Η μελέτη των υπόλοιπων ουράνιων σωμάτων, η εκτόξευση των δορυφόρων, ακόμα και η ίδια η παρουσία έμβιων οργανισμών στον χώρο του διαστήματος είναι πολύτιμης σημασίας που έχει αντίκτυπο σε πολλούς τομείς της ζωής μας σήμερα, που ίσως να μην το έχουμε κατανοήσει. Από την λειτουργία των κινητών μας (GPS, διαδίκτυο κλπ) μέχρι την πρόβλεψη του καιρούς και άλλα πολλά είμαστε πλέον πλήρως εξαρτημένοι από τον τρόπο λειτουργίας και δράσης των δορυφορικών συστημάτων.
Ωστόσο, όπως κάθε τι καλό, έχει παράλληλα και τα αρνητικά του, κυρίως λόγω της ανθρώπινης αμέλειας στη συγκεκριμένη περίπτωση. Όπως ίσως έχει γίνει αντιληπτό και από τον τίτλο, αναφερόμαστε στα διαστημικά σκουπίδια που έχουν δημιουργηθεί τις τελευταίες δεκαετίες και αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Θα μου πείτε σε αυτό το σημείο «ε και αφού δεν υπάρχει κάτι έμβιο στον χώρο αυτό, ούτε ατμόσφαιρα για να το επηρεαστεί» ή «δεν είμαστε ούτε εμείς οι αρμόδιοι για να το λύσουμε, ούτε το προκαλέσαμε με τη δράση μας». Ναι, και οι δύο αυτές παράμετροι είναι σωστοί, όμως οι συνέπειες της δραστηριότητας αυτής έχουν αρχίσει να κάνουν αισθητή την παρουσία τους.
Για αρχή να δούμε τι μπορεί να είναι αυτά τα σκουπίδια. Αποτελούν μικρά κομμάτια όπως βίδες που μπορεί να έχουν αποκολληθεί από κάποιον δορυφόρο, ένα γάντι ενός αστροναύτη κλπ, μέχρι πολύ μεγαλύτερα αντικείμενα όπως τμήματα από πυραύλους, κομμάτια δορυφόρων ακόμα και παλιοί δορυφόροι που έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας. Μάλιστα, με βάση στοιχεία που έχουμε τα τελευταία χρόνια γύρω από τη Γη υπάρχουν περίπου 130 εκατομμύρια σκουπίδια —πάνω από ένα χιλιοστό— που κινούνται με ταχύτητα άνω των 25.000 χιλιομέτρων την ώρα. Τα αντικείμενα αυτά σε συνδυασμό με την τρομακτική ταχύτητα που αναπτύσσουν —γρηγορότερα από ότι μια σφαίρα όταν πατάμε την σκανδάλη— μπορούν να προκαλέσουν τεράστιες καταστροφές στα δορυφορικά συστήματα σπάζοντάς τα και δημιουργώντας νέα σκουπίδια που «μπαίνουν σε τροχιά».
Έτσι, τον Φεβρουάριο του 2009, παρατηρήσαμε μια τέτοια σύγκρουση όταν τα υπολείμματα του σοβιετικού δορυφόρου Kosmos συγκρούστηκαν με τον αμερικανικό εν ενεργεία δορυφόρο τηλεπικοινωνιών Iridium-33 με αποτέλεσμα την καταστροφή του τελευταίου προκαλώντας χιλιάδες νέα άχρηστα κομμάτια που βρίσκονται γύρω από τον πλανήτη. Όμως, το πρόβλημα δε μένει μόνο εκτός ατμόσφαιρας καθώς πολλές φορές κομμάτια από αυτά τα σκουπίδια μπαίνουν και μέσα στη Γη. Τις περισσότερες φορές είμαστε τυχεροί και καίγονται πολύ πριν φτάσουν στην επιφάνεια του πλανήτη ή πέφτουν μέσα στους ωκεανούς, ωστόσο εάν τα κομμάτια είναι μεγαλύτερα και από σκληρότερα υλικά μπορούν να φτάσουν ακέραια μέχρι το έδαφος.
Η συχνότητα με την οποία διαστημικά σκουπίδια μπαίνουν στην ατμόσφαιρα της Γης είναι μεγαλύτερη από όσο θα μπορούσαμε να φανταστούμε, με την ESA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος) να αναφέρει πως κάτι τέτοιο συμβαίνει σχεδόν κάθε εβδομάδα. Κάτι τέτοιο συνέβη στα τέλη Δεκεμβρίου του 2024 στην Κένυα, όταν κάτοικοι του χωριού Mukuku στην κομητεία Makueni άκουσαν έναν εκκωφαντικό θόρυβο και τελικά ήρθαν αντιμέτωποι με ένα τεράστιο γρανάζι διαμέτρου 2,5 μέτρων και βάρους σχεδόν 500 κιλών. Ευτυχώς δεν υπήρξε κάποιο ατύχημα ή καταστροφή καθώς προσεδαφίστηκε σε άγονα χωράφια.
Το θετικό με την περίπτωση των διαστημικών σκουπιδιών είναι πως τα τελευταία χρόνια οι αρμόδιοι φορείς έχουν αρχίσει να θορυβώνται και αναζητούν λύσεις και τρόπους για τον περιορισμό και τη συλλογή των διαστημικών σκουπιδιών (κάτι που θα έπρεπε να κινητοποιήσει και εμάς εδώ στη Γη με τα δικά μας σκουπίδια), με σκοπό τον περιορισμό της αχανούς αυτής κατάστασης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πόσο πιθανό είναι να μας έρθουν στο κεφάλι… διαστημικά σκουπίδια, cnn.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Έκθεση: Γιατί τα διαστημικά σκουπίδια είναι επικίνδυνα -Τι θα συμβεί αν η τροχιά της Γης γεμίσει με συντρίμμια, iefimerida.gr, Διαθέσιμο εδώ
- How a freak space junk crash baffled residents and sparked concern, bbc.com, Διαθέσιμο εδώ
- Τα διαστημικά σκουπίδια και η αποκομιδή τους | 12/05/2021 | ΕΡΤ, youtube.com, Διαθέσιμο εδώ
