Της Άννα Μαρίας Γερακάρη,
Είναι γνωστό ότι ο μήνας του Ιουνίου είναι αφιερωμένος στο Gay Pride. Στον πυρήνα του, το Pride υπήρξε η κορύφωση των αγώνων των μελών της LGBTQ+ κοινότητας για αξιοπρέπεια και αποδοχή. Αυτός ο θεσμός γεννήθηκε μέσα από την αγανάκτηση, τους ψιθύρους του φόβου και την ανάγκη μιας κοινότητας να απαιτήσει ό,τι για άλλους φαινόταν αυτονόητο: Το δικαίωμα στην ύπαρξη, την αγάπη και την ελευθερία. Από την εξέγερση του Stonewall το 1969, έως τα πρώτα βήματα των πολύχρωμων παρελάσεων ανά τον κόσμο, το κίνημα υπερηφάνειας δεν ήταν ποτέ απλώς μια γιορτή. Ήταν, και οφείλει να παραμείνει, ένα πολιτικό κάλεσμα, μια μνήμη αντίστασης, ένας αγώνας ανοιχτός, που διαρκώς διεκδικεί χώρο σε κοινωνίες που άλλοτε ενσωματώνουν και άλλοτε απορρίπτουν.
Ως εκ τούτου, κάθε Ιούνιο, τον μήνα που έχει πλέον εδραιωθεί παγκοσμίως ως Μήνας Υπερηφάνειας (Pride Month), οι δρόμοι γεμίζουν χρώματα, συνθήματα και μουσικές. Είναι αφιερωμένος στη μνήμη όσων αγωνίστηκαν, στην υπεράσπιση της ποικιλομορφίας και στην ανάδειξη της ισότητας ως αξίας αδιαπραγμάτευτης. Επομένως, αφενός το Gay Pride στις μέρες μας διατηρεί ύφος εορταστικό, αφετέρου παραμένει μία υπενθύμιση των κατακτήσεων της LGBTQ+ κοινότητας ανά τους χρόνους και των αγώνων που ακόμη απομένουν να δοθούν. Ωστόσο, καθώς το κίνημα της υπερηφάνειας ωριμάζει και εδραιώνεται στη συλλογική συνείδηση, δε μπορεί να παραβλεφθεί ότι ελλοχεύουν σοβαροί κίνδυνοι που απειλούν να αλλοιώσουν την αυθεντική του δυναμική.
Η εμπορευματοποίηση και η πολιτική εκμετάλλευση του Pride ενέχουν το ρίσκο της εκμετάλλευσης του κινήματος, του οποίου η σημασία αναδεικνύεται από αγώνες και κατοχυρώσεις, από ευρύτερες ομάδες που στόχο έχουν κάθε άλλο παρά την υποστήριξη της LGBTQ+ κοινότητας. Ως απόρροια, το επαναστατικό περιεχόμενο του κινήματος θα αλλοιωθεί. Η εμπορευματοποίηση του κινήματος υπερηφάνειας αποτυπώνεται στην ολοένα αυξανόμενη παρουσία εταιρειών που επιλέγουν να επενδύσουν στα σύμβολα και στα χρώματα της LGBTQ+ ολότητας, προσδοκώντας όχι σε κοινωνική πρόοδο αλλά σε εμπορικά κέρδη.
Η πρακτική του “rainbow-washing”, δηλαδή της επιφανειακής στήριξης μέσω πολύχρωμων λογοτύπων και προϊόντων, συχνά συνιστά ένα επικοινωνιακό τέχνασμα που στοχεύει στην αύξηση του κύκλου εργασιών και όχι στη ριζική υποστήριξη των αιτημάτων της κοινότητας. Η προσέγγιση αυτή, αν και με μια πρώτη ματιά φαντάζει ως ένδειξη αποδοχής που δύναται να επιφέρει μόνο θετικές επιδράσεις, εν τοις πράγμασι ρισκάρει να αποδυναμώσει την ίδια την πολιτική διάσταση του Pride, μετατρέποντας ένα κίνημα διεκδίκησης σε καταναλωτικό πανηγύρι χωρίς ουσία.
Ταυτόχρονα, εξίσου ανησυχητική είναι η εκμετάλλευση του Pride από πολιτικές ομάδες και φορείς, οι οποίοι αναγνωρίζουν την απήχηση και τη δυναμική της LGBTQ+ κοινότητας και σπεύδουν να τη χρησιμοποιήσουν προς ίδιον όφελος. Το κίνημα υπερηφάνειας, από πλατφόρμα ελεύθερης έκφρασης, κινδυνεύει να καταστεί εργαλείο πολιτικής στρατηγικής, θέτοντας τη ρητορική της ισότητας και την ανεκτικότητα ως μέσο για την απόσπαση ψήφων ή τη στοιχειοθέτηση ενός προοδευτικού προφίλ που συχνά δεν αντιστοιχεί στις πραγματικές προθέσεις ή στις πολιτικές πρακτικές αυτών των ομάδων. Όταν η υποστήριξη δε συνοδεύεται από συστηματική δράση για τα δικαιώματα όλων των καταπιεσμένων ομάδων, τότε δεν πρόκειται για πραγματική αλληλεγγύη, αλλά για κυνική εκμετάλλευση.
Η παραπάνω κατάσταση γεννά εύλογες ανησυχίες. Υπάρχει ο κίνδυνος το Pride να μεταλλαχθεί σε ένα βουβό θέαμα, αποσυνδεδεμένο από τις ρίζες του αγώνα και τις σύγχρονες ανάγκες της LGBTQ+ κοινότητας. Η υπερηφάνεια δε μπορεί να περιοριστεί σε έναν μήνα με θεάματα, ούτε να εγκλωβιστεί σε χορηγούμενες καμπάνιες και πολιτικές δηλώσεις κενές περιεχομένου. Το κίνημα υπερηφάνειας οφείλει να διατηρήσει το πνεύμα της αντίστασης, της αμφισβήτησης, της βαθιάς κοινωνικής διεκδίκησης, ιδίως σε έναν κόσμο όπου η βία, η ανισότητα και η περιθωριοποίηση δεν παύουν να αυξάνονται ραγδαία.
Σε έναν τέτοιο κόσμο, η αγάπη για τους ανθρώπους και ο σεβασμός σε κάθε ταυτότητα δεν είναι απλώς στάση ζωής, αλλά επιτακτική ανάγκη. Η αυθεντική υπερηφάνεια δε στοχεύει μόνο στην ορατότητα, αλλά και στην απελευθέρωση. Αναμφίβολα όχι μόνο στην αποδοχή, αλλά και στην ανατροπή των ίδιων των δομών που παράγουν καταπίεση. Αν το Pride θέλει να παραμείνει αληθινό, οφείλει να σταθεί απέναντι σε κάθε μορφή εργαλειοποίησης, είτε εμπορικής είτε πολιτικής, και να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία και τη ριζοσπαστικότητά του.
Το μέλλον του κινήματος εξαρτάται από την οξυδέρκεια όλων όσοι συμμετέχουν: από την αέναη υπενθύμιση ότι πίσω από κάθε πολύχρωμη σημαία, πίσω από κάθε παρέλαση, υπάρχουν ιστορίες γενναιότητας, πόνου και ελπίδας. Το κίνημα υπερηφάνειας δεν είναι προϊόν προς πώληση ούτε όχημα προβολής —είναι μία φωνή που ζητά ισότητα και αποδοχή, κι αυτή τη φωνή οφείλουμε να προστατεύουμε με ευθύνη και σεβασμό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 1969: The Stonewall Uprising, loc.gov, διαθέσιμο εδώ
- How To Detect Rainbow Washing Versus Genuine LGBTQ+ Support, forbes.com, διαθέσιμο εδώ
- Is it possible To Escape the Commercialization of Pride?, them.us, διαθέσιμο εδώ
