Κρίση στο Κασμίρ: Πώς μια μεμονωμένη επίθεση απειλεί την περιφερειακή σταθερότητα

Της Μαρίας Μανουσίδου,

Η μακροχρόνια σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν για την αμφισβητούμενη περιοχή του Κασμίρ επιδεινώθηκε εκ νέου έπειτα από μια φονική τρομοκρατική επίθεση στο Παχαλγκάμ, στο τμήμα του Κασμίρ που διοικείται από την Ινδία, στοιχίζοντας τη ζωή σε αμάχους νωρίτερα αυτόν το μήνα. Το περιστατικό αναζωπύρωσε τις βαθιά ριζωμένες εχθροπραξίες μεταξύ των δύο χωρών, που εξακολουθούν να διεκδικούν πλήρως την αμφισβητούμενη περιοχή. Καθώς οι αλληλοκατηγορίες και οι αρνήσεις κλιμακώνονται, οι διπλωματικές σχέσεις βρίσκονται σε ολοένα και μεγαλύτερη ένταση. Καθώς και οι δύο πλευρές αρνούνται να υποχωρήσουν, η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά, ανησυχώντας ότι η μακροχρόνια αυτή σύγκρουση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε σοβαρή περιφερειακή κρίση.

Η σύγκρουση στο Κασμίρ χρονολογείται από το 1947, όταν η Βρετανική Ινδία διαχωρίστηκε σε Ινδία και Πακιστάν. Το πριγκιπικό κράτος του Κασμίρ, με μουσουλμανική πλειοψηφία, επέλεξε να ενταχθεί στην Ινδία, πυροδοτώντας άμεση σύγκρουση με το Πακιστάν. Με τα χρόνια, η Ινδία και το Πακιστάν έχουν εμπλακεί σε πολλαπλές συγκρούσεις για την περιοχή και παρά την εκεχειρία με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ το 1949, το Κασμίρ παραμένει διχασμένο και αμφισβητούμενο. Οι εντάσεις παρέμειναν υψηλές, ιδιαίτερα καθώς και οι δύο χώρες διαθέτουν πυρηνικές δυνατότητες, καθιστώντας κάθε κλιμάκωση εξαιρετικά καταστροφική.

Στις 22 Απριλίου 2025, μια καταστροφική τρομοκρατική επίθεση εκτυλίχθηκε στο Παχαλγκάμ, γραφική πόλη στο Κασμίρ, γνωστή για τη θρησκευτική της σημασία και τον τουρισμό. Η επίθεση άφησε πίσω της 26 νεκρούς και δεκάδες άλλους τραυματίες, όταν ένοπλοι μαχητές εξαπέλυσαν ένα καλά συντονισμένο χτύπημα με στόχο τους κατοίκους της περιοχής και τις δυνάμεις ασφαλείας. Οι ινδικές αρχές κατηγόρησαν άμεσα το Πακιστάν ως συνένοχο στην υποστήριξη των μαχητών, εντείνοντας περαιτέρω τις ήδη ταραχώδεις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Η επίθεση, έρχεται εν μέσω συνεχιζόμενων εντάσεων, με την Ινδία να ισχυρίζεται ότι αυτές οι ομάδες λειτουργούν με την υποστήριξη των υπηρεσιών πληροφοριών του Πακιστάν. Ωστόσο, Πακιστανοί αξιωματούχοι, αρνήθηκαν το ρόλο της χώρας στην επίθεση. Παρ’ όλα αυτά, η οργάνωση Resistance Front, η οποία αποτελεί παρακλάδι της Lashkar-e-Taiba, μιας ισλαμιστικής μαχητικής ομάδας, που ξεκίνησε στο Πακιστάν στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ως μαχητική πτέρυγα του Markaz-ud-Dawa-wal-Irshad, ανέλαβε την ευθύνη για την τρομοκρατική επίθεση στο Pahalgam που στοίχισε τη ζωή σε 26 αμάχους. Όμως, οι υπηρεσίες ασφαλείας της Ινδίας δεν επιβεβαίωσαν την ακρίβεια του ισχυρισμού αυτού.

Ο χρόνος της επίθεσης, μετά τις ολοένα και πιο βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων ασφαλείας και των μαχητών στο Κασμίρ, έχει αναζωπυρώσει φόβους για μεγαλύτερη σύγκρουση. Σε αντίποινα, η Ινδία έκανε μια γρήγορη και τολμηρή κίνηση, ανέστειλε τη Συνθήκη των Υδάτων του Ινδού, μια ιστορική συμφωνία κατανομής των υδάτων μεταξύ των δύο εθνών που ισχύει από το 1960. Αυτή η πράξη θεωρείται ως άμεση απάντηση σε αυτό που η Ινδία αντιλαμβάνεται ως ο ρόλος του Πακιστάν στην ενίσχυση της μαχητικότητας στην περιοχή.

Από την άλλη μεριά, η επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας του Πακιστάν ανακοίνωσε την απαγόρευση ινδικών αεροσκαφών στον εναέριο χώρο του Πακιστάν. Ανακοίνωσε, επίσης, αναστολή κάθε εμπορίου με την Ινδία και απέλαση ορισμένων Ινδών διπλωματών. Ο αριθμός των εργαζομένων στις διπλωματικές αποστολές και των δύο χωρών θα μειωθεί από 55 σε 30, συμπεριλαμβανομένων προσωπικού και διπλωματών, έως τα τέλη Απριλίου, σύμφωνα με δηλώσεις και των δύο χωρών. Επιπλέον, το Πακιστάν δήλωσε ότι θα θεωρούσε οποιαδήποτε κίνηση της Ινδίας να συγκρατήσει το νερό ως «πράξη πολέμου», σύμφωνα με δήλωση που δόθηκε στη δημοσιότητα από το γραφείο του πρωθυπουργού Shehbaz Sharif.

Η επίθεση στο Παχαλγκάμ έχει προκαλέσει επίσης εκτεταμένη διεθνή ανησυχία και έχει καταδικαστεί ευρέως από διεθνείς δυνάμεις. Τα Ηνωμένα Έθνη εξέδωσαν ανακοίνωση με την οποία καλούν για ήρεμο και διπλωματικό διάλογο, για να αποτραπεί περαιτέρω κλιμάκωση μεταξύ των δύο «γειτόνων», οι οποίοι διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες καταδίκασαν σθεναρά την τρομοκρατική επίθεση και εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στα θύματα, ενώ πίεσαν επίσης το Πακιστάν να αναλάβει ισχυρότερη δράση κατά των μαχόμενων ομάδων που δρουν υπό την επικράτειά του. Η Ευρωπαϊκή Ένωση τόνισε επίσης την ανάγκη για ανανέωση της διπλωματικής δέσμευσης για την ειρηνική επίλυση της διαφοράς στο Κασμίρ. Εντωμεταξύ, η Κίνα με στενούς δεσμούς τόσο με το Πακιστάν όσο και με οικονομικά συμφέροντα στην Ινδία, υιοθέτησε μια πιο προσεκτική και συγκρατημένη στάση, προτρέποντας και τις δύο πλευρές να διευθετήσουν τις διαφορές τους με διάλογο. Ωστόσο, ο κίνδυνος γενικευμένης αποσταθεροποίησης στην περιοχή της Νότιας Ασίας παραμένει.

Καθώς οι εντάσεις συνεχίζουν να αυξάνονται μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, η διεθνής κοινότητα εξακολουθεί να ανησυχεί βαθιά για την απειλή περαιτέρω κλιμάκωσης σε μια περιοχή που έχει ήδη υποστεί συγκρούσεις δεκαετιών. Η πρόσφατη επίθεση στο Παχαλγκάμ χρησιμεύει ως ζοφερή υπενθύμιση του πόσο εύθραυστη παραμένει η ειρήνη στο Κασμίρ και πόσο γρήγορα η βία μπορεί να εκτροχιάσει τις ελπίδες για σταθερότητα. Με οπλισμένα και τα δύο έθνη με πυρηνικές δυνατότητες, η ανάγκη για διπλωματία και διάλογο δεν ήταν ποτέ πιο επιτακτική. Χωρίς ουσιαστικά βήματα προς την επίλυση, η απειλή της ευρύτερης περιφερειακής αστάθειας είναι φανερό ότι θα συνεχίσει να διαφαίνεται στη Νότια Ασία και στον κόσμο.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• India closes main border crossing with Pakistan after Kashmir attack, BBC, διαθέσιμο εδώ 
• India-Pakistan tensions escalate after deadly Kashmir attack, NPR, διαθέσιμο εδώ 
• India and Pakistan closer to conflict over Kashmir attack as tit-for-tat moves mount, The Guardian, διαθέσιμο εδώ 
• The Resistance Front: The banned organization behind Pahalgam terror attack, The Hindu, διαθέσιμο εδώ