Του Παντελή Δημητρόγλου,
Πόση σιωπή, αμηχανία ή ακόμα και τυπικότητα κρύβεται πίσω από ένα emoji σε μήνυμα; Η επικοινωνία στα social media είναι γρήγορη, άμεση και μονολεκτικά αυτονόητη. Τα πράγματα, όμως, δεν ήταν πάντα έτσι, αφού η ψηφιακή επικοινωνία αναπτύχθηκε την τελευταία εικοσαετία και πλέον όχι μόνο η επικοινωνία, αλλά και μαζί της ένα μεγάλο μέρος της κοινωνικής ζωής και των συνηθειών των ανθρώπων έχει μεταφερθεί είτε εξ ολοκλήρου είτε εν μέρει στο διαδίκτυο. Στις ψηφιακές πλατφόρμες έχουν αναπτυχθεί κοινωνικά κινήματα, έχει μεγιστοποιηθεί η ενημέρωση των πολιτών, η επαγγελματική απελευθέρωση από το κλασσικό μοντέλο εργασίας είναι πλέον καθημερινότητα, αλλά πέρα από όλα αυτά, πόσο στα αλήθεια έχει επηρεαστεί η απλή επικοινωνία; Γιατί το ότι έχει επηρεαστεί είναι δεδομένο.
Είναι αλήθεια ότι οι σύγχρονες ανάγκες απαιτούν σύγχρονα μέσα, και η ταχύτητα στην επικοινωνία είναι από τα βασικότερα εργαλεία για να γίνει η καθημερινότητα πιο λειτουργική και να διεκπεραιώνονται οι υποχρεώσεις όλων. Στην απλή επικοινωνία, όμως, τα πράγματα έχουν γίνει πιο περίπλοκα και οι νέοι αισθάνονται πιο μοναχικοί από ποτέ.
Ένα πολύ απλό παράδειγμα είναι αυτό της κουλτούρας που απορρέει από την αισθητική της ορθότητας, χωρίς αυτή η ορθότητα να συνδέεται με κάποιο πολιτικό ή κοινωνικό ζήτημα. Το αίσθημα αυτό αποτελεί κλειδί για τη συμμετοχή και τη συμπερίληψη στο κοινωνικό σύνολο. Ουσιαστικά, η ομοιογένεια είναι ένα πολύ χρήσιμο συνώνυμο της ορθότητας. Με μία παρατηρητική ματιά ένα μεγάλο μέρος των νέων, πέρα από τα προσωπικά ενδιαφέροντα, τον χαρακτήρα και τις ατομικές συνήθειες, δεν εκπέμπουν σε πολύ διαφορετικά μήκη κύματος, σε ό,τι αφορά την αισθητική. Λίγο πολύ, αυτό που λέμε «κοινό αίσθημα» χαρακτηρίζεται από μεγάλο βαθμό ομοιογένειας, σαν να υπάρχει ένα συγκεκριμένο μοντέλο σκέψης, ενώ η ουσιαστική προσωπική έκφραση και η αυθεντικότητα είναι πλέον είδη προς εξαφάνιση, εφόσον οι άνθρωποι θέλοντας να «μοιάσουν» έχουν χάσει τη δυνατότητά τους να διαφοροποιούνται. Μία απλή περιήγηση στα social media είναι αρκετή για να έρθει κανείς σε επαφή με αυτή την ομοιογένεια.
Τα κοινωνικά προβλήματα με τα οποία οι νεότερες γενιές έρχονται αντιμέτωπες καθημερινά, χρήζουν συνεργασίας και μαζικής δράσης. Αυτό είναι κάτι στο οποίο δύσκολα διαφωνεί κανείς, και τα social media έχουν υποστηρίξει αρκετά την προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα για την εξυγίανση της κοινωνίας και την άμβλυνση των ανισοτήτων. Το θέμα είναι, ότι παρά την αμυντική ίσως και επιθετική στάση που έχουν οι νέοι στα κακώς κείμενα της εποχής, όπως οφείλουν, δεν έχουν αφήσει μεγάλο περιθώριο ώστε η δημιουργικότητα να είναι ένα «ομαδικό άθλημα». Συνδυαστικά, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η κουλτούρα της ατομικότητας και η ατομική ανέλιξη που ειδικότερα μετά την πανδημία του κορονοϊού, θεωρείται και παρουσιάζεται ως πανάκεια στο ευρύ κοινό. Παρόλο που η σημασία του είναι αδιαμφησβήτητη, το αίσθημα της κοινωνικής συμμετοχής και της αλληλεγγύης δεν ανθίζουν.
Κατάλοιπα των συνθηκών αυτών που αφορούν την επικοινωνία, εντοπίζονται σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας. Στην πολιτική, στην αγορά εργασίας, στην τέχνη και στους τρόπους πρόσληψής της, αλλά και στη μόρφωση, στην πρόσληψη όσων προτάσσει η επιστήμη, στον πολιτισμό και στην κοινωνική αισθητική.
Σε κάθε εποχή, πριν από κάθε, πολιτική, οικονομική ή κοινωνική κρίση, πρωταγωνιστεί η συνειδησιακή. Με πολύ απλοϊκό λόγο, όταν κάτι δε πάει καλά γύρω μας, έχει προηγηθεί κάποιο πρόβλημα μέσα μας, και άλλωστε η κάθε εποχή δεν επηρεάζεται μόνο από τα δεδομένα που δόμησαν την προϋπάρχουσα περίοδο αλλά και από τις επιλογές των ανθρώπων του σήμερα.
Συνεπώς, ενώ τα social media αποτελούν ένα πολύ ουσιαστικό εργαλείο για πληθώρα ζητημάτων που η επίλυσή τους μπορεί να ωθήσει την ανθρωπότητα να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο την ίδια στιγμή, η έλλειψη μέτρων, η μη σύνδεσή τους με το οικοσύστημα των νομικών επιστημών αλλά και η αλόγιστη χρήση τους, ζημιώνει την αυθεντικότητα των ανθρώπων σε μία κρίσιμη ηλικία και σε μία εποχή που το κοινό αίσθημα αισθητικής πηγάζει και βασίζεται στην εμπιστοσύνη όλων όσων βλέπουμε από μακριά, σε μία οθόνη, χωρίς την εγκυρότητα ή όχι όλων όσων εκτίθενται στους χρήστες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Έφηβοι: Αισθάνονται μόνοι ακόμη και όταν επικοινωνούν online – Γιατί αυτό είναι ανησυχητικό, ygeiamou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Social media: Oι αθόρυβοι υποκινητές του άγχους, της κατάθλιψης και της μοναξιάς, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα social media οδηγούν στην μοναξιά ή το αντίστροφο;, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Social media: Πώς ενισχύουν το μισογυνισμό στη νεανική κουλτούρα, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
