Της Αριάδνης Τσιγκοπούλου,
Η σχέση μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ένωσης περνά και πάλι μέσα από «χίλια κύματα». Με τον Ντόναλντ Τραμπ να βρίσκεται ήδη στον Λευκό Οίκο από τον Ιανουάριο του 2025, οι φόβοι για μια πιο επιθετική στάση απέναντι στην Ε.Ε. επανέρχονται δυναμικά στο προσκήνιο. Η έλλειψη επικοινωνίας με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεν περνά απαρατήρητη: δεν είναι μόνο διπλωματικό ατόπημα, αλλά και σημάδι βαθύτερης αβεβαιότητας ανάμεσα στην διεθνική σχέση των δύο δυνάμεων. Η σιωπή ανάμεσά τους φανερώνει έλλειψη δέσμευσης για συντονισμό σε μια περίοδο γεμάτη προκλήσεις.
Από μεριάς της, η Ευρώπη θέλει να αποφύγει μια νέα εμπορική σύγκρουση, προσπαθώντας να διατηρήσει τις εμπορικές γέφυρες με τις Η.Π.Α ανοιχτές. Ο Πρόεδρος των Η.Π.Α, όμως, δεν έχει κρύψει τις προθέσεις του: ζητά μεγαλύτερη πρόσβαση αμερικανικών προϊόντων και φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά, απειλώντας ευθέως με νέους δασμούς. Οι Η.Π.Α, υπό την τρέχουσα ηγεσία, φαίνονται πρόθυμες να παίξουν σκληρό παιχνίδι – όχι μόνο για οικονομικά, αλλά και για γεωπολιτικά οφέλη. Οι απειλές για δασμούς σε ευρωπαϊκά αυτοκίνητα και αγροτικά προϊόντα έχουν προκαλέσει ανησυχία, ειδικά στη Γαλλία και τη Γερμανία, που φοβούνται σοβαρές επιπτώσεις για τις δικές τους βιομηχανίες.
Μέσα σε αυτό το τεταμένο σκηνικό, η Ιταλίδα Πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι επιχειρεί (και φαίνεται ότι ίσως είναι η μόνη που μπορεί) να παίξει τον ρόλο του διαμεσολαβητή. Η συνάντηση της τελευταίας με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο δημιουργεί την εικόνα ενός διαύλου επικοινωνίας που ίσως βοηθήσει σε μια σταδιακή αποδυνάμωση της «έντασης» που προέκυψε. Όμως, αυτή η «προσέγγιση Τραμπ» από την πλευρά της Ιταλίας προκαλεί ερωτηματικά σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, με ανησυχίες μήπως η Ένωση εμφανιστεί διχασμένη μπροστά σε έναν απαιτητικό εταίρο. Αν η Μελόνι κινηθεί υπερβολικά αυτόνομα, ίσως αυτό θέσει σε κίνδυνο την ενιαία γραμμή που προσπαθεί να κρατήσει η Ένωση.
Ένα από τα πιο ευαίσθητα θέματα στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις είναι η ενέργεια και η διαχείριση πολιτικών που την αφορούν σε ένα παγκόσμιο επίεδο. Η Κομισιόν εξετάζει μετατροπές στους κανόνες για τις εκπομπές μεθανίου, με στόχο να διευκολύνει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ. Πρόκειται για μια στρατηγική κίνηση κατευνασμού προς την Ουάσινγκτον, όμως εγείρει εύλογες ανησυχίες για την περιβαλλοντική αξιοπιστία της ΕΕ. Η Ένωση με λίγα λόγια βρίσκεται για άλλη μια φορά ανάμεσα σε δύο πυλώνες που έρχονται σε σύγκρουση: την ενεργειακή της ασφάλεια και την κλιματική της φιλοδοξία. Πολλοί αναρωτιούνται αν τελικά η «πράσινη μετάβαση» μπορεί να αντέξει τέτοιους συμβιβασμούς.
Από την πλευρά της, η φον ντερ Λάιεν υπερασπίζεται μια πολιτική σταθερότητας και προβλεψιμότητας. Επαναλαμβάνει την ανάγκη για συνεργασία και διάλογο με τους συμμάχους, ξεκαθαρίζοντας όμως πως η ΕΕ δεν είναι διατεθειμένη να υποχωρήσει άνευ όρων. Αν οι ΗΠΑ επιλέξουν συγκρουσιακή τακτική, η Ευρώπη είναι έτοιμη να απαντήσει με ισοδύναμα μέτρα. Το μήνυμα είναι σαφές: η ΕΕ δεν πρόκειται να υποχωρήσει σε πιέσεις, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την είσοδο σε μια περίοδο εμπορικών τριβών.
Η περίοδος που διανύουμε είναι καθοριστική για πολλούς λόγους και σε διάφορα επίπεδα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να επιστρέφουν σε μια πιο μονομερή εξωτερική πολιτική, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να επιβεβαιώσει τη δική της στρατηγική αυτονομία. Δεν πρόκειται μόνο για οικονομικά μεγέθη. Το διακύβευμα είναι πολιτικό στα πλαίσια ενός διεθνικού αγώνα κυριαρχίας: θα καταφέρει η Ευρώπη να διατηρήσει τον ρόλο της ως ισχυρός, ανεξάρτητος παίκτης στη διεθνή σκηνή ή θα παγιδευτεί σε έναν ρόλο δευτερεύοντα-μεσάζοντα;
Συμπερασματικά, μέσα σε αυτό το αβέβαιο τοπίο, η ΕΕ οφείλει να χαράξει μια σαφή στρατηγική που να ενώνει τα κράτη-μέλη και να εξασφαλίζει μακροπρόθεσμα συμφέροντα. Οι εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι ζωτικής σημασίας, αλλά δεν μπορούν να διατηρηθούν με κάθε κόστος. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν οι δύο πλευρές μπορούν να χτίσουν πάνω σε μια νέα βάση συνεργασίας – ή αν βαδίζουν προς μια νέα περίοδο ψυχρών σχέσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η έλλειψη επικοινωνίας Τραμπ – φον ντερ Λάιεν απειλεί τις εμπορικές συνομιλίες, Euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- Europe watches warily as Meloni meets with Trump, Politico.com, διαθέσιμο εδώ
- Exclusive: EU explores tweaking methane rules for US gas to help trade talks, sources say, Reuters.com, διαθέσιμο εδώ
