Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Οι σημερινές δυτικές κοινωνίες έχουν την τύχη σε μεγάλο βαθμό να έχουν τα απαραίτητα εφόδια για την κάλυψη των προς το ζην των πολιτών τους — αν και δυστυχώς τα τελευταία χρόνια βλέπουμε πολλούς να μην έχουν τη δυνατότητα να βρουν ακόμα και «τον άρτον τον επιούσιον». Παράλληλα δεκάδες χώρες και εκατομμύρια άνθρωποι του λεγόμενου τρίτου κόσμου παλεύουν καθημερινά να βρουν την τροφή τους. Την ίδια στιγμή υπάρχουν άνθρωποι που δεν υπολογίζουν ούτε τις ποσότητες του φαγητού ούτε τις πρώτες ύλες κατασπαταλώντας και πετώντας ετησίων κατά κεφαλήν δεκάδες κιλά. Η σπατάλη των τροφίμων δεν είναι μόνο ένα ελληνικό φαινόμενο, αλλά έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις και περιγράφεται με τον αγγλικό όρο “Food Waste”.
Έτσι, όπως είναι λογικό, εγείρονται πολλά ζητήματα τόσο στο πρακτικό κομμάτι όσο και στο ηθικό. Ας ξεκινήσουμε, όμως, με μερικά «βαρετά» αλλά απαραίτητα στατιστικά στοιχεία που είναι ενδεικτικά του κλίματος που επικρατεί. Με βάση, λοιπό, στοιχεία της Eurostat για το 2022 σπαταλήθηκαν περίπου 59 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σε διάφορα στάδια (από την παραγωγή τους, τα εστιατόρια και τα νοικοκυριά) κάτι που αναλογεί στο τρομακτικό νούμερο των 132 κιλών ανά άτομο! Για την Ελλάδα έχει υπολογιστεί κατά προσέγγιση ότι σπαταλούνται 2 εκατομμύρια τόνοι ετησίως σε διάφορους τομείς κατατάσσοντας έτσι τη χώρα μας στην 4η θέση ανάμεσα στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το γιατί φτάνουμε σε αυτά τα νούμερα δεν είναι δύσκολο να εξηγηθεί. Αρχικά στο κομμάτι του νοικοκυριού μια κακιά συνήθεια που έχει επικρατήσει τις τελευταίες δεκαετίες είναι το μαγείρεμα τεράστιων ποσοτήτων με αποτέλεσμα να μην καταναλώνονται και είτε να καταλήγουν στον κάδο είτε να χαλάνε, ενώ πολλοί λένε πως δεν μπορούν να φάνε το ίδιο φαγητό. Το ίδιο συμβαίνει και με τα φρούτα και τα λαχανικά που αγοράζονται σε μεγάλες ποσότητες και τελικά χαλάνε. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται τις εορταστικές περιόδους (Πάσχα, Χριστούγεννα, γενέθλια κλπ) όπου οι ποσότητες δεν έχουν καμία λογική.
Από την άλλη περίπου στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται και ο χώρος της εστίασης όπου παράγονται και εκεί δεκάδες κιλά ετησίων που τελικά δε διατίθενται στο κοινό. Ωστόσο, για να είμαστε δίκαιοι, πολλά σύγχρονα καταστήματα και εστιατόρια πλέον είτε υπολογίζουν τις ποσότητες που χρειάζονται για να βγει η δουλειά τους είτε ανακυκλώνουν και μεταποιούν την πρώτη ύλη που έχουν είτε ακόμα —κάτι που είναι νέο ως μέτρο και οφείλεται στην ανάπτυξη της τεχνολογίας— διαθέτουν τις μερίδες που έχουν περισσέψει μέσω εφαρμογών σε καλύτερες τιμές είτε τις προσφέρουν δωρεάν σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη. Τέλος, στην ίδια κατηγορία εντάσσονται και τα συσκευασμένα τρόφιμα που πωλούνται σε καταστήματα και σούπερ μάρκετ που μπορούν να αξιοποιηθούν με τον ίδιο τρόπο.
Το ερώτημα είναι πως μπορούμε να δράσουμε σε προσωπικό επίπεδο για να εξαλειφθεί αυτή η σύγχρονη μάστιγα. Αρχικά το πρώτο και απλούστερο βήμα είναι ο περιορισμός τόσο της αγοράς των τροφίμων στα αναγκαία αλλά και το μαγείρεμα των ποσοτήτων που χρειαζόμαστε. Έπειτα μπορούμε να επαναχρησιμοποιήσουμε είτε την πρώτη ύλη που έχουμε είτε φτιάξουμε μια νέα συνταγή με το φαγητό που μας περίσσεψε (για παράδειγμα ο κιμάς ή το σπανακόρυζο που μας έμεινε μπορεί να γίνει μια ωραία πίτα κλπ). Ένα ακόμα στάδιο για τον περιορισμό της σπατάλης λίγο πιο ιδιαίτερος αλλά σε άνθηση τα τελευταία χρόνια είναι η ανακύκλωση των τροφίμων για την παραγωγή λιπάσματος (η γνωστή μας πλέον κομποστοποίηση). Τέλος, κάτι που αφορά το κράτος και τους δήμους είναι η τοποθέτηση ειδικών κάδων για τρόφιμα που μπορούν μέσα από την καύση τους να παράξουν ενέργεια.
Την τροπή αυτή που έχουν πάρει τα πράγματα προσπαθεί να αλλάξει τόσο η ΕΕ όσο και ο ΟΗΕ θέτοντας όρια και στόχους για τον περιορισμό της αλόγιστης σπατάλης, κάτι που είναι διεθνώς γνωστό ως zero waste. Ας αναλογιστούμε μόνο τρεις από τις δεκάδες επιπτώσεις που μπορεί να έχει το πέταγμα του φαγητού μας αφού μόνο στην ΕΕ 33 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν τη δυνατότητα για πλήρη γεύματα μέσα στην ημέρα, ενώ γύρω στα 132 δις τον χρόνο χάνονται από την σπατάλη τροφίμων, αλλά παράλληλα έχουμε και επιπτώσεις και στο περιβάλλον το 16% των εκπομπών του αερίου του θερμοκηπίου να προέρχονται από εκεί.
Εάν θέλουμε να το εξαλύψουμε ή έστω να το περιορίσουμε όλο αυτό πρέπει πρώτα αλλάξουμε εμείς μέσα στο σπίτι μας έτσι ώστε να έχουμε μια ελπίδα να αλλάξουμε τον κόσμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σπατάλη τροφίμων, consilium.europa.eu, Διαθέσιμο εδώ
- Food waste: Η παγκόσμια εικόνα και τα ελληνικά παραδείγματα, fortunegreece.com, Διαθέσιμο εδώ
- Η σπατάλη τροφίμων στην Ελλάδα, boroume.gr, Διαθέσιμο εδώ
