Της Αλεξάνδρας Τορνικίδου,
Η στεατόρροια είναι η κατάσταση στην οποία τα λιπαρά οξέα δεν καταφέρνουν να απορροφηθούν στην κυκλοφορία του αίματος. Οφείλεται σε διάφορα υποκείμενα νοσήματα. Αποτελεί σύμπτωμα νοσημάτων και δεν είναι αυτή καθαυτή ασθένεια. Προκαλείται από νοσήματα εμπλεκόμενα με τη διάσπαση και την απορρόφηση των λιπαρών οξέων. Τα λιπαρά οξέα, αποβάλλονται σε μεγάλη ποσότητα στα κόπρανα, καθιστώντας τα δύσοσμα, ανοιχτόχρωμα, με μαλακή σύσταση και υφή. Τα νοσήματα που την προκαλούν κυρίως σχετίζονται με ενζυμικές ανεπάρκειες, παγκρεατικές διαταραχές και διαταραχές απορρόφησης του λεπτού εντέρου. Παρόλο που τα συμπτώματα δεν θορυβούν ιδιαίτερα τους ασθενείς, είναι σημαντική η διερεύνηση τους και θεραπεία για την αποφυγή επιπλοκών λόγω της έλλειψης θρεπτικών συστατικών στην κυκλοφορία του αίματος, γεγονός που επηρεάζει τη συνολική υγεία του σώματος. Σ’ αυτό το άρθρο θα πραγματευτούν τα αίτια που την προκαλούν, η διάγνωση και η θεραπεία.
Η παθοφυσιολογία της στεατόρροιας έγκειται στη διαταραχή της φυσιολογικής διαδικασίας της πέψης και απορρόφησης των λιπών στον γαστρεντερικό σωλήνα. Φυσιολογικά, τα λιπίδια της τροφής, κατά κύριο λόγο τα τριγλυκερίδια, διασπώνται από τη χολή, η οποία παράγεται στο ήπαρ και γαλακτωματοποιεί (διασπά) τα τριγλυκερίδια σε λιποσταγονίδια, για την αύξηση της επιφάνειας διάσπασης και την ταχύτερη πέψη των λιπαρών οξέων από παγκρεατικά ένζυμα (κυρίως λιπάση). Η παγκρεατική λιπάση διασπά τα τριγλυκερίδια σε λιπαρά οξέα και μονογλυκερίδια, έπειτα μεταφέρονται στην κυκλοφορία του αίματος μέσω της απορρόφησης τους από τα εντεροκύτταρα του λεπτού εντέρου. Σαφώς, για τη μεταφορά τους στην αιματική κυκλοφορία μεσολαβούν λεμφικά αγγεία, που εκβάλλουν στον θωρακικό πόρο.
Όπως προαναφέρθηκε, η στεατόρροια είναι ένα σύμπτωμα που προκύπτει από μία μεγάλη ποικιλία ασθενειών. Αυτές οι ασθένειες διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: τις ασθένειες εξωκρινούς παγκρεατικής ανεπάρκειας (χρόνια παγκρεατίτιδα, παγκρεατίτιδα από χολόλιθους, διαταραχή χρήσης αλκοόλ, κυστική ίνωση, καρκίνος του παγκρέατος και σύνδρομο Zollinger-Ellison), τις ασθένειες του ήπατος και του χοληφόρου πόρου (πρωτοπαθής χολαγγειίτιδα, πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα, χολόσταση, κίρρωση ήπατος και ηπατική ανεπάρκεια) και, τελος, τις καταστάσεις δυσπεψίας και δυσαπορρόφησης του λεπτού εντέρου (κοιλιοκάκη, νόσος του Crohn, νόσος Whipple, βακτηριακή υπερανάπτυξη λεπτού εντέρου, λέμφωμα και αμυλοείδωση).
Τα κύρια συμπτώματα αυτής της διαταραχής είναι τα δύσοσμα, βλεννώδη και αφρώδη κόπρανα. Επιπλέον, μπορούν να παρουσιαστούν δευτερεύοντα συμπτώματα όπως, διάρροια, κοιλιακός πόνος, δυσπεψία και μετεωρισμός. Η στεατόρροια δεν είναι αυτού καθ’ αυτού ανησυχητική, αλλά χρήζει άμεσης διάγνωσης και θεραπείας, διότι τα θρεπτικά συστατικά δεν μεταβαίνουν στην αιματική κυκλοφορία αλλά απεκκρίνονται μέσω των κοπράνων. Η στεατόρροια μπορεί να αποδοθεί σε καταστάσεις υποσιτισμού και οστεοπόρωσης. Όταν η υποκείμενη πάθηση είναι σοβαρή, τότε παρουσιάζονται συμπτώματα όπως, αφυδάτωση, απώλεια βάρους και μυϊκή αδυναμία.
Στην περίπτωση υποψίας στεατόρροιας, είναι σημαντική η διάγνωση της. Η δοκιμασία D-ξυλόζης προσδιορίζει την ικανότητα απορρόφησης του λεπτού εντέρου. Γι’ αυτό τον σκοπό, χορηγείται στον εξεταζόμενο από του στόματος D-ξυλόζη. Έπειτα, προσδιορίζεται το ποσοστό της στα ούρα και σε μερικές περιπτώσεις στο αίμα. Στην περίπτωση αδυναμίας της απορρόφησης της από τα εντεροκύτταρα του λεπτού εντέρου, θα απεκκριθεί μέσω των ούρων, κι ως εκ τούτου η συγκέντρωση της θα αυξηθεί στα ούρα. Ο προσδιορισμός αυτός γίνεται μέσω ανάλυσης δείγματος ούρων, έπειτα από πόση D-ξυλόζης.
Η θεραπεία της, εστιάζει στις κατηγορίες ασθενειών που την προκαλούν και είναι σημαντική η άμεση παρέμβαση για την αποφυγή επιπλοκών διατροφικών ελλείψεων. Για την περίπτωση της εξωκρινούς παγκρεατικής ανεπάρκειας, συνίσταται η θεραπεία αντικατάστασης παγκρεατικών ενζύμων (PERT) για την αποτελεσματική πέψη των λιπών στην καμπή του δωδεκαδακτύλου. Στην περίπτωση ανεπάρκειας της χολής, χορηγούνται χολικά οξέα, όπως το ουρσοδεοξυχολικό οξύ για τη γαλακτοματοποίηση των τριγλυκεριδίων. Τέλος, στη χρόνια δυσαπορρόφηση λιπών, παρατηρείται ανεπάρκεια των λιποδιαλυτών βιταμινών (A,D,E,K) και είναι απαραίτητη η θεραπεία μέσω συμπληρωματικής θρέψης των άνωθι βιταμινών.
Είναι εξίσου σημαντική η διατροφή που θα ακολουθήσει ο ασθενής κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Στην περίπτωση της δυσαπορρόφησης λιπαρών οξέων είναι σημαντική η πρόσληψη των λιποδιαλυτών βιταμινών μέσω τροφών:
- Ιχθυέλαιο (βιταμίνη A)
- Λιπαρά ψάρια και μανιτάρια (βιταμίνη D)
- Ηλιέλαιο, ηλιόσποροι και αμύγδαλα (βιταμίνη E), και
- Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (βιταμίνη K)
Όμως, λόγω της αδυναμίας απορρόφησης λιπαρών οξέων είναι επιτακτική η ανάγκη για περιορισμό των λιπών στη διατροφή (κόκκινο κρέας, αλκοόλ κλπ).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Steatorrhea, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Causes and Symptoms of Steatorrhea (Fatty Stool), Verywell Health, διαθέσιμο εδώ
- Steatorrhea pathophysiology, WikiDoc, διαθέσιμο εδώ
