Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Ουτοπία, μια λέξη απλή φαινομενικά, αλλά με πολλές ερμηνείες και παραλλαγές. Οι δύο κύριοι ορισμοί της είναι ο μη τόπος (ου + τόπος) καθώς σε αυτή την περίπτωση όλα λειτουργούν αρμονικά δίχως προβλήματα και παραφωνίες. Έπειτα, η δεύτερη βασική ερμηνεία αναφέρεται με ένα ιδανικό ή ιδεολογία μη πραγματοποιήσιμη. Ωστόσο, η λέξη αυτή αποτελεί ένα ενδογενές δάνειο που πλάστηκε τον 16ο αιώνα —και πιο συγκεκριμένα το 1516— όταν εκδόθηκε το ομώνυμο έργο του Άγγλου ουμανιστή Thomas More Ουτοπία (Utopia).
Έτσι μέσα από μια λέξη δημιουργήθηκε ένας νέος κόσμος με πολλές διόδους. Με αφορμή, λοιπόν, το έργο του More και την έννοια της λέξεις οι M. Riot-Sarcey, T. Bouchet και A. Picon επιμελήθηκαν το βιβλίο Ουτοπίες και Πολιτισμός, σε μετάφραση του Γιάννη Τουρνικιώτη, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Brainfood. Αξίζει να αναφερθεί πως στο πόνημα αυτό έχουν συμβάλει με τις γνώσεις τους πάνω από 70 ειδικοί πάνω σε διάφορους τομείς. Η Riot-Sarcey είναι ιστορικός και επίτιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Paris-VIII, ο Bouchet είναι επίσης ιστορικός με πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο και επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Λωζάννης και τέλος, ο Picon έχει ειδίκευση στην Ιστορία της Αρχιτεκτονικής και της Τεχνολογίας μεταξύ 20ου-21ου αιώνα.
Το έργο, λοιπόν, αυτό αποτελεί ένα πλούσιο και εύληπτο λεξικό που ασχολείται με το κομμάτι της ουτοπίας είτε με την στενή είτε με την ευρεία έννοια. Έτσι, συναντάμε λήμματα που καταπιάνονται πάνω σε διάφορους τομείς τόσο με τη λογοτεχνία, το θέατρο και γενικότερα, την τέχνη όσο και με πιο «βαρύς» τομείς όπως την πολιτική, τον χώρο των ιδεολογιών κ.α. που κινούνται στις ειδικεύσεις του εκάστοτε συγγραφέα. Ένα ενδιαφέρον σημείο που μπορεί να συναντήσει ο αναγνώστης, διαβάζοντας τις σελίδες του, είναι οι διαφορετικές απόψεις που παρατίθενται δίνοντας ένα έντονο πλουραλιστικό χαρακτήρα.
Στα λήμματα —όπως είπαμε παραπάνω— συναντάμε πολιτικές θεωρίες και ιδεολογίες, όπως αυτή του ατομισμού, του κομμουνισμού, του ολοκληρωτισμού, του φεμινισμού κ.α., αναδεικνύοντας τόσο τις απόψεις που πρεσβεύουν όσο και τις ουτοπικές θεωρήσεις τους. Παράλληλα, συναντάμε και την παρουσία σημαντικών προσωπικοτήτων από διάφορες περιόδους, από τον Πλάτωνα και τον Άγιος Αυγουστίνο, μέχρι τον Ντιντερό, τον Ρουσσώ, και τον Μαρξ αλλά και σημαίνοντες πολιτικούς και ιδεολόγους του 20ου αιώνα αναλύοντας στοχευμένα μέρη του έργου τους που είτε έχουν μια ουτοπική χρεία είτε δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμα οι θεωρήσεις τους, οπότε παραμένουν στη σφαίρα του μη τόπου.
Διαβάζοντας τις σελίδες του εν λόγω βιβλίου το σίγουρο είναι πως πέραν από τη γνώση που αποκομίζεις μπαίνεις και σε έναν ευρύτερο προβληματισμό και σκέφτεσαι από την αρχή πράγματα που πίστευες ότι ήξερες, φωτίζοντας διαφορετικές πτυχές και δίνοντας μια νέα πνοή και οπτική. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως παρατίθεται και μια ενδεικτική βιβλιογραφία πάνω σε διάφορους τομείς, στην οποία μπορεί να ανατρέξει ο αναγνώστης για περεταίρω πληροφορίες.
