Της Σταυρούλας Κυριάκου,
Τι είναι το Σύνδρομο Cotard;
Το Σύνδρομο Cotard ή Σύνδρομο του Ζωντανού-Νεκρού είναι μία σπάνια ψυχική διαταραχή, που προκαλεί στο προσβεβλημένο άτομο την παραληρηματική πεποίθηση πως είναι νεκρό ή ανύπαρκτο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ασθενείς πιστεύουν πως είναι νεκροί, έχουν υποστεί σήψη ή έχουν χάσει τα εσωτερικά τους όργανα. Μεγάλο ποσοστό αρνείται την ύπαρξή τους, ενώ άλλοι βιώνουν το αίσθημα της αθανασίας.
Ιστορική Αναδρομή
Το Σύνδρομο Cotard πήρε το όνομά του από τον Γάλλο νευρολόγο και ψυχίατρο, Jules Cotard, ο οποίος ήταν και ο πρώτος που ασχολήθηκε με την παραπάνω ασθένεια το 1880. Ο Jules Cotard, σε διάλεξη του παρουσίασε την υπόθεση μιας γυναίκας 43 ετών, «η υπόθεση της Μαντμαζέλ Χ», η οποία αρνούνταν την ύπαρξη των οργάνων του σώματός της (σωματοπαραφρένεια). Πίστευε ότι, εξαιτίας της σωματικής της κατάστασης, δεν είχε ανάγκη από τροφή και δεν μπορούσε να πεθάνει από φυσικό θάνατο. Ο μοναδικός τρόπος να «ξεφύγει» από την αιώνια κόλαση που ήταν καταδικασμένη, ήταν να καεί ζωντανή! Η συγκεκριμένη ασθενής κατέληξε τελικά από ασιτία παρά τις αυτοκτονικές προσπάθειες για απανθράκωση.
Αρχικά, ο ίδιος ο Cotard, χαρακτήρισε αυτήν την περίπτωση ως «υποχονδριακό παραλήρημα» ενώ θεώρησε ότι ανήκει στην κατηγορία της «λυπομανίας». Δύο χρόνια αργότερα, εισήγαγε τον όρο «παραλήρημα των αρνήσεων». Το 1893, μετά τον θάνατό του, προτάθηκε η ονομασία «Σύνδρομο Cotard», που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα στην παγκόσμια ιατρική βιβλιογραφία.
Ο Γάλλος νευρολόγος-ψυχίατρος, έδωσε μία ταξινόμηση και αρκετές εξηγήσεις για την πάθηση εστιάζοντας στη διάκρισή της από τις κοινές διωκτικές αυταπάτες και υποδηλώνοντας ότι θα μπορούσε να είναι ένα είδος αντίστροφης μεγαλοπρέπειας. Λίγο πριν κοπεί το νήμα της ζωής του, αναφέρθηκε σε μία ψυχοαισθητική βάση στη διάλυση της νοητικής απεικόνισης που στη συνέχεια, επέκτεινε σε μία γενικότερη ψυχοκινητική διαταραχή της βούλησης.
Ποια είναι η αιτιολογία της διαταραχής;
Η υποκείμενη νευροφυσιολογία και ψυχοπαθολογία του Συνδρόμου Cotard μπορεί να σχετίζεται με προβλήματα εσφαλμένης ταυτοποίησης. Σήμερα, επιστήμονες συσχετίζουν το Σύνδρομο Cotard με την Αυταπάτη Καπγκρά (άρνηση των οικείων προσώπων) ενώ άλλοι θεωρούν πως η διαταραχή οφείλεται σε νευρική αστοχία στην ατρακτοειδή περιοχή του εγκεφάλου, η οποία είναι υπεύθυνη για την αναγνώριση προσώπων καθώς και στην αμυγδαλή, η οποία ταυτίζει διάφορα συναισθήματα με ένα αναγνωρισμένο πρόσωπο. Πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν μία βλάβη των λειτουργιών στο δεξιό ημισφαίριο, οδηγώντας σε αντιληπτικά και σωματοαισθητικά αισθήματα μη πραγματικά, τα οποία σε συνδυασμό με διαταραχές συλλογισμού και εσωστρέφειας, οδηγούν με τη σειρά τους σε υποχονδριακές και μηδενιστικές παραληρηματικές ιδέες.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ασθένειας;
Το ψυχιατρικό σύνδρομο Cotard ποικίλλει σε σοβαρότητα από άτομο σε άτομο. Μία ήπια περίπτωση χαρακτηρίζεται από απόγνωση και απέχθεια του πάσχοντος προς τον εαυτό του, ενώ αντίθετα, μία σοβαρή περίπτωση από άρνηση ύπαρξης και χρόνια ψυχιατρική κατάθλιψη. Διακρίνεται σε τρία στάδια:
- Στάδιο βλάστησης: συμπτώματα όπως κατάθλιψη και υποχονδρία
- Στάδιο άνθισης: πλήρης ανάπτυξη του συνδρόμου και προσθήκη αυταπάτης και άρνησης
- Χρόνιο στάδιο: συνεχιζόμενες σοβαρές αυταπάτες και χρόνια κατάθλιψη
Άλλα συμπτώματα που έχουν αναφερθεί είναι:
- Παραληρηματικές ιδέες
- Αυτοκτονικός ιδεασμός
- Έντονη ψυχοκινητική επιβράδυνση
- Υποβουλησία
- Κλινοφιλία
- Αίσθημα αθανασίας
- Αίσθημα ενοχής-τιμωρίας
- Άγχος
Ποια είναι η θεραπεία της διαταραχής;
Οι φαρμακολογικές θεραπείες (μονοθεραπευτικές, αλλά και πολυθεραπευτικές) με τη χρήση αντικαταθλιπτικών, αντιψυχωσικών και σταθεροποιητών διάθεσης είναι επιτυχείς. Πιο συχνά, αναφέρεται η ηλεκτροσπασμοθεραπεία ως αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση του συνδρόμου, η εφαρμογή της οποίας θα πρέπει να ακολουθεί τις σύγχρονες οδηγίες των υποκείμενων καταστάσεων. Η θεραπεία αυτή προκαλεί τη μεταβίβαση μικρής κλίμακας ηλεκτρικών ρευμάτων στον εγκέφαλο των ασθενών, οι οποίοι βρίσκονται σε γενική αναισθησία.
Συμπερασματικά, το Σύνδρομο Cotard ή αλλιώς το Σύνδρομο που μετατρέπει τους ανθρώπους σε «Ζόμπι», είναι μία μη συχνή διαταραχή που δεν έχει ακριβή αιτιολογία παρά την πρόοδο στον τομέα των ιατρικών επιστημών. Παραμένει ακόμη και σήμερα, μία «άπιαστη» πάθηση, σπάνια αναφερόμενη και ελάχιστα ερευνημένη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Cotard Syndrome, National Library of Medicine, διαθέσιμο εδώ
- Σύνδρομο Cotard, Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία, διαθέσιμο εδώ
