Της Ευγενίας Ζαφείρη,
Ποιοι είναι οι Χούθι;
Οι Χούθι είναι μια σιιτική ζαϊντίτικη ισλαμική πολιτική και στρατιωτική οργάνωση που εδρεύει στη βόρεια Υεμένη. Ιδρύθηκαν τη δεκαετία του 1990 από τον Χουσεΐν Μπαντρεντίν αλ-Χούθι, έναν πρώην βουλευτή της Υεμένης που αντιτάχθηκε στην πολιτική του τότε προέδρου Αλί Αμντουλάχ Σαλέχ, από τον οποίο πήραν το όνομά τους. Το επίσημο όνομά τους είναι Ανσάρ Αλλάχ ή «Υποστηρικτές του Θεού».
Αρχικά, η ομάδα σχηματίστηκε ως θρησκευτικό και πολιτιστικό κίνημα με στόχο: την αντίσταση στην αυξανόμενη επιρροή του σουνιτικού Ισλάμ στη χώρα και την αναβίωση της ταυτότητας Ζαϊντ, μιας σέκτας του σιισμου που ασπάζεται περίπου το 35-40% του πληθυσμού της Υεμένης. Σήμερα οι Χούθι θεωρούνται μία από τις ισχυρότερες μη κρατικές ένοπλες οργανώσεις στη Μέση Ανατολή, έχοντας εξελιχθεί από ένα περιθωριακό τοπικό κίνημα σε μια σημαντική δύναμη με διεθνή επιρροή.
Δράση των Χούθι
Από το 2004, οι Χούθι έχουν εμπλακεί σε σειρά συγκρούσεων με την κυβέρνηση της Υεμένης, διεκδικώντας μεγαλύτερη αυτονομία και εκπροσώπηση, χαμηλότερες τιμές καυσίμων αλλά και αλλαγή της κυβέρνησης καθώς την κατηγορούσαν για φιλοαμερικανική πολιτική .
Το 2014, κατέλαβαν την,πρωτεύουσα της Υεμένης, Σαναά και αφού ανετρεψαν την αναγνωρισμένη κυβέρνηση εγκαθιδρυσαν de facto έλεγχο σε μεγάλα τμήματα της χώρας. Αυτή η εξέλιξη μετατράπηκε σε έναν παρατεταμένο εμφύλιο πόλεμο.Στον εμφύλιο αυτό, συμμετείχαν διάφορες περιφερειακές δυνάμεις όπως το Ιράν και η Σαουδική Αραβία αλλά και διεθνείς δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ. Μετά την κατάληψη της Σαναά το 2014, οι Χούθι εδραίωσαν τον έλεγχό τους σε περίπου το ένα τρίτο της Υεμένης, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών περιοχών και πόλεων.
Το 2015, η Σαουδική Αραβία ηγήθηκε στρατιωτικής επέμβασης, με τη συμμετοχή άλλων αραβικών κρατών και την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, με στόχο την αποκατάσταση της αναγνωρισμένης κυβέρνησης. Επέβαλαν οικονομική απομόνωση και εξαπέλυσαν αεροπορικές επιδρομές κατά των Χούθι, ενώ παράλληλα προχώρησαν σε ναυτικό αποκλεισμό για να εμποδίσουν το Ιράν να τους προμηθεύει με όπλα, τα οποία το αμερικανικό ναυτικό κατασχε. Από τότε, παρά τις στρατιωτικές πιέσεις, οι Χούθι διατήρησαν τον έλεγχό τους σε σημαντικά εδάφη και συνέχισαν τις επιθέσεις τους, επεκτείνοντας τη δράση τους, το 2021, σε περιοχές όπως οι επαρχίες Σάμπουα και Μαρίμπ, που είναι πλούσιες σε υδρογονάνθρακες.
Ανθρωπιστική διάσταση
Ο εμφύλιος πόλεμος αυτός, έχει οδηγήσει σε μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις παγκοσμίως. Στοιχεία δείχνουν ότι πάνω από 377,000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, το 70% αυτών παιδιά, την τελευταία δεκαετία ενώ πάνω από 4 εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί από τον τόπο τους, συμπεριλαμβανομένων μαχητών αλλά και αμάχων. Τα τελευταία χρόνια έχει επιδεινωθεί σε μεγάλο βαθμό φτάνοντας σε αδιέξοδο.
Ο ΟΗΕ έχει προβλέψει ότι περισσότεροι από 20 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη την Υεμένη θα χρειαστούν ανθρωπιστική βοήθεια φέτος, καθώς πολλοί αντιμετωπίζουν κλιματικό σοκ, υποσιτισμό, χολέρα και τις απερίγραπτες οικονομικές επιπτώσεις που έχει φέρει ο μακροχρόνιος πόλεμος. Σχεδόν η μισή χώρα (14,5 εκατομμύρια) των 30 εκατομμυρίων ανθρώπων δεν έχει αρκετό φαγητό, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα ενώ το 47,5 τοις εκατό των παιδιών κάτω των πέντε ετών αντιμετωπίζουν χρόνιο υποσιτισμό.
Γιατι στοχοποιούνται οι Χούθι από τις ΗΠΑ;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, και οι σύμμαχοι αυτών, θεωρούν τους Χούθι ως αποσταθεροποιητικό παράγοντα στην ευρύτερη περιοχης της Μεσης Ανατολης. Δύο ημέρες μετά τη νέα του θητεία, ο Πρόεδρος Τραμπ εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα επαναπροσδιορίζοντας τους Χούθι ως «ξένη τρομοκρατική οργάνωση». Οι επόμενες εβδομάδες είδαν τους Χούθι να συνεχίζουν τις επιθέσεις τους ως απάντηση στις εξελίξεις στη Γάζα, ενώ στις 15 Μαρτίου, ανακοινώθηκε η έναρξη μιας νέας, πιο δυναμικής και διευρυμένης, εκστρατείας κατά των Χούθι.
Αρχικα, οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης έχουν επανειλημμένα στοχοποιήσει εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, προκαλώντας σοβαρές διαταραχές στη διεθνή ναυσιπλοΐα και το εμπόριο. Από τον Οκτώβριο του 2023, μετα την έναρξη του πολέμου στην Γάζα, έχουν πραγματοποιήσει επιθέσεις σε περισσότερα από 100 πλοία, χρησιμοποιώντας πυραύλους και drones, με αποτέλεσμα την πρόκληση ζημιών στα πλοία, τον θάνατο 4 ναυτικών και την βύθιση 2 εμπορικών πλοίων. Οι επιθέσεις αυτές έχουν οδηγήσει σε σημαντική μείωση της κυκλοφορίας των πλοίων στην περιοχή, επηρεάζοντας αρνητικά τα έσοδα χωρών όπως η Αίγυπτος, που διαχειρίζεται τη Διώρυγα του Σουέζ. Πολλά πλοία αναγκάζονται να αλλάξουν πορεία, επιλέγοντας να πλεύσουν γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, αυξάνοντας τον χρόνο και το κόστος μεταφοράς. Παρά τις ανακοινώσεις των Χούθι για περιορισμό των επιθέσεων, η κατάσταση παραμένει ασταθής, με τις επιθέσεις να συνεχίζονται, επηρεάζοντας την ασφάλεια και την ελευθερία της ναυσιπλοΐας στην περιοχή.Οι επιθέσεις αυτές διαταράσσουν τις εμπορικές θαλάσσιες διόδους και την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.
Παράλληλα, οι Χούθι έχουν εξαπολύσει συνεχείς επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) εναντίον της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, δύο βασικών συμμάχων των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή. Αυτές οι επιθέσεις απειλούν την ασφάλεια και την σταθερότητα των εν λόγω χωρών, καθώς και την ευρύτερη περιφερειακή ισορροπία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως στρατηγικός εταίρος της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, θεωρούν τις επιθέσεις των Χούθι ως άμεση απειλή για τα συμφέροντά τους στην περιοχή.
Επιπλέον, οι Χούθι έχουν αναπτύξει στενές σχέσεις με το Ιράν, το οποίο θεωρείται ότι τους παρέχει σημαντική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένων: όπλων, drones εκπαίδευση των μαχητών τους και χρηματοδότησης. Αυτή η σχέση ενισχύει σημαντικά τη στρατιωτική ικανότητα των Χούθι και τους καθιστά μέρος του λεγόμενου «Αξονα Αντίστασης» του Ιράν, μιας συμμαχίας που αντιτίθενται στα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών, και των συμμάχων τους στην περιοχή, και περιλαμβάνει και την Χεζμπολάχ στον Λίβανο αλλά και την Χαμάς στην Γάζα.
Το Ιράν αρνείται ότι εξοπλίζει άμεσα τους Χούθι, αλλά ο Αμερικανικός στρατός έχει επανειλημμένα συνδέσει τα κατασχεμένα όπλα και τα εξαρτήματα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών με το Ιράν. Οι ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει την Τεχεράνη ότι περαιτέρω επιθέσεις από τους Χούθι θα θεωρηθούν ως ενέργειες που προέρχονται από το Ιράν και πως ο αμερικανικός στρατός θα απαντήσει. Η υποστήριξη του Ιράν προς τους Χούθι θεωρείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως προσπάθεια επέκτασης της ιρανικής επιρροής στη Μέση Ανατολή και αποσταθεροποίησης αραβικών κυβερνήσεων φιλικών προς τη Δύση.
Η στοχοποίηση των Χούθι από τις Ηνωμένες Πολιτείες συνδέεται άμεσα με την ευρύτερη στρατηγική παρουσία και τις επιχειρησιακές αρμοδιότητες της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (CENTCOM), η οποία είναι υπεύθυνη για την επιτήρηση και διαχείριση των στρατιωτικών επιχειρήσεων των Ηνωμένων Πολιτειών σε περιοχές της Μέσης Ανατολής, της Κεντρικής και Νότιας Ασίας, καθώς και σε κρίσιμα θαλάσσια περάσματα, συμπεριλαμβανομένης της Ερυθράς Θάλασσας και του Κόλπου του Άντεν. Η CENTCOM έχει αναλάβει επιχειρησιακή δράση στην Υεμένη και τις γύρω θαλάσσιες περιοχές στο πλαίσιο αντιμετώπισης των Χούθι, ιδίως μετά την ένταση που προέκυψε από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα το 2023 και τις αυξανόμενες επιθέσεις των Χούθι κατά εμπορικών πλοίων.
Σε απάντηση, η CENTCOM έχει διεξάγει αεροπορικές επιδρομές και ναυτικές επιχειρήσεις με στόχο την καταστροφή υποδομών των Χούθι, όπως εκτοξευτήρες πυραύλων, αποθήκες drone και ραντάρ. Παράλληλα, έχει συμμετάσχει στη διαμόρφωση διεθνούς ναυτικής δύναμης (όπως η επιχείρηση “Prosperity Guardian”), με στόχο την προστασία της ελεύθερης ναυσιπλοΐας μέσω της Ερυθράς Θάλασσας. Ωστόσο, η παρουσία και δράση της CENTCOM στην περιοχή έχει επικριθεί, ως παράγοντας που συμβάλλει στην περαιτέρω στρατιωτικοποίηση της σύγκρουσης, και ως παράγοντας που ενδέχεται να συμβάλει στην περαιτέρω επιδείνωση της έντασης ανάμεσα στις ΗΠΑ, το Ιράν και τις συμμαχικές προς αυτούς δυνάμεις.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, οι Χούθι έχουν εξελιχθεί από ένα περιθωριακό κίνημα σε έναν από τους βασικούς παράγοντες της γεωπολιτικής σκακιέρας στη Μέση Ανατολή. Η σταδιακή στρατιωτικοποίησή τους, η κατάληψη της εξουσίας σε κρίσιμες περιοχές της Υεμένης, καθώς και η εμπλοκή τους σε έναν από τους πιο παρατεταμενους και αιματηρούς εμφύλιους πολέμους του 21ου αιώνα, τους έχει φέρει στο επίκεντρο διεθνών αντιπαραθέσεων. Οι επιθέσεις τους στη ναυσιπλοΐα, η στρατηγική τους σχέση με το Ιράν και η συνεχιζόμενη αστάθεια στην περιοχή καθιστούν τους Χούθι έναν κρίσιμο παίκτη σε μια συνεχιζόμενη σύγκρουση που έχει τεράστιες ανθρωπιστικές και πολιτικές επιπτώσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Assessing the US Military Campaign against the Houthis, The Washington Institute for Near East Policy, διαθέσιμο εδώ
- Who are the Houthi rebels and why is the US targeting them, Fox, διαθέσιμο εδώ
- Who are the Houthis and why is the US targeting them, BBC, διαθέσιμο εδώ
