Της Κωνσταντίνας Τζιώτη,
Το γυμναστήριο είναι μια σχεδόν καθημερινή συνήθεια για πολλούς ανθρώπους. Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι Millennials (γεννημένοι 1981-1996) και Gen Z (1997-2012) αποτελούν το 80% των εγγεγραμμένων σε γυμναστήρια. Με άλλα λόγια, άτομα ηλικίας από 13 έως 44 ετών αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των «γυμναστηριακών» ή “gym rats”, όπως συχνά αποκαλούνται. Αν και κατά γενική ομολογία η άσκηση, ειδικά σε συνδυασμό με μια ισορροπημένη διατροφή, είναι αναμφίβολα ευεργετική, η υπερβολική ενασχόληση με τη γυμναστική, όταν ξεπερνά τα όρια της υγιούς προσπάθειας, υποκρύπτει κινδύνους για το σώμα και τον ψυχισμό. Γιατί λοιπόν οι νέοι έχουν «εθιστεί» στο Gym Culture; Πώς θα διασφαλιστεί ότι η φυσική άσκηση θα παραμείνει ένα εργαλείο υγείας και ευεξίας χωρίς να μετατραπεί σε καταναγκαστικό στόχο και τελικά καταστεί αυτοκαταστροφική συνήθεια;
Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα βρίσκεται εκεί όπου οι νέοι περνούν τον περισσότερο χρόνο τους: στα Social Media. Instagram και TikTok είναι γεμάτα από αψεγάδιαστα σώματα που δημιουργούν μια ψευδή αίσθηση του ιδανικού. Gym bros, muscle mommies, fitness gurus και perfect body influencers βομβαρδίζουν τις οθόνες τους με μη ρεαλιστικά πρότυπα, πλασάροντας παράλληλα συμπληρώματα διατροφής και διαφημίζοντας από αθλητικά brands μέχρι εφαρμογές AI για καταμέτρηση θερμίδων. Έτσι, οι gym bros προσπαθούν να πείσουν τους ακολούθους τους ότι αυτό που τους λείπει, για να φτάσουν στην αυτοπραγμάτωση, είναι κοιλιακοί «φέτες» και μεγάλα δικέφαλα – ίσως και κάποιο στεροειδές.
Οι muscle mommies πρεσβεύουν το “strong is the new skinny”, προβάλλοντας παράλληλα την εικόνα της «τέλειας» γυναίκας που προλαβαίνει τα πάντα: καριέρα, οικογένεια, γυμναστική, meal prep και πρωτεϊνικά smoothies, κάνει διαλογισμό και έχει άπλετο χρόνο για τον εαυτό της – κι όλα αυτά χωρίς στερήσεις! Οι Fitness Gurus, influencers χωρίς καμία πιστοποίηση που πουλάνε «μυστικές μεθόδους» για εγγυημένη γρήγορη απώλεια λίπους και αύξηση της μυϊκής μάζας, μπορεί να αποδειχθούν έως και επικίνδυνοι, ενώ οι perfect body influencers ποζάρουν πανέμορφες και λαμπερές στις 4 το πρωί, έτοιμες για το πρώτο gym session της ημέρας· ανεβάζουν επιμελώς ρετουσαρισμένες φωτογραφίες και δημιουργούν ανασφάλειες σε όσες βλέπουν στο δικό τους σώμα hip dips, ψωμάκια και κυτταρίτιδα. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, οι λεγόμενοι “fitfluencers” διαμορφώνουν τις τάσεις στον χώρο της γυμναστικής, προωθώντας, στην πλειοψηφία τους, την αντίληψη ότι το μόνο που χρειάζεται κανείς για να κερδίσει την αποδοχή και τον σεβασμό του κοινωνικού του κύκλου και φυσικά να γίνει πιο ελκυστικός στα μάτια του «crush», είναι ένα τέλειο, γυμνασμένο σώμα.
Μέσα από τον ψηφιακό κόσμο αναδύεται το “grind culture”, με το “no pain, no gain” να ταυτίζει την επιτυχία αποκλειστικά με την σκληρή δουλειά, την επιμονή, την συνέπεια αλλά και την πειθαρχία, παραβλέποντας επιδεικτικά άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση στο γυμναστήριο. Έτσι, οι νέοι που ενστερνίζονται αυτές τις ιδέες επικεντρώνονται στις παραπάνω συνιστώσες, αγνοώντας ότι ο συνδυασμός διατροφής, ύπνου, τεχνικής, αποκατάστασης και νοοτροπίας είναι ένας πιο αποδοτικός και ασφαλής τρόπος να φτάσουν σταδιακά στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Όταν τελικά η γυμναστική γίνεται αυτοσκοπός, ελλοχεύουν κίνδυνοι όπως υπερκόπωση (burnout), τραυματισμοί και διατροφικές διαταραχές. Η ψυχολογική εξάρτηση με τη γυμναστική συνδέεται άρρηκτα με άγχος και ενοχές αν χαθεί μία προπόνηση, ενώ έντονο είναι και το φαινόμενο της κοινωνικής απομόνωσης, όταν η ανάγκη για προπόνηση υπερκαλύπτει εκείνη για συναναστροφές και συντροφικότητα. Συνεπώς, ακόμα και μια απλή έξοδος με φίλους που πιθανώς σημαίνει παρέκκλιση από το αυστηρό πρόγραμμα, φτάνει να δαιμονοποιείται.
Η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα, δηλαδή πώς η φυσική άσκηση θα παραμείνει στη σφαίρα της υγείας και της ευεξίας, χωρίς να ξεπεράσει τα όρια της υπερβολής, είναι κάπως πιο σύνθετη. Αρχικά, θα πρέπει να προωθηθεί συνολικά μια ισορροπημένη προσέγγιση της άσκησης και της διατροφής, τόσο από την οικογένεια όσο και από το σχολείο. Οι γονείς και οι παππούδες πρέπει να πάψουν να σχολιάζουν και να επικρίνουν τους σωματότυπους των παιδιών, ώστε να μην καλλιεργείται στους εφήβους η τάση για ψυχαναγκαστική σύγκριση με influencers και μη ρεαλιστικά πρότυπα.
Παράλληλα, ενημερωτικές καμπάνιες από ειδικούς στα σχολεία μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη μιας υγιούς σχέσης με τη γυμναστική, εστιάζοντας στα πραγματικά της οφέλη: λειτουργικότητα, ψυχική υγεία και ποιότητα ζωής. Επίσης, η σωστή καθοδήγηση από πιστοποιημένο personal trainer σε συνδυασμό με συμβουλές από ειδικό διατροφολόγο, όταν κρίνεται απαραίτητο, μπορεί να θέσει τις σωστές βάσεις για βιώσιμες μακροπρόθεσμα συνήθειες, τονίζοντας την ανάγκη της ξεκούρασης (rest days), και της αποφυγής ακραίων διατροφικών νοοτροπιών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η υποστήριξη από ψυχολόγο ή ψυχίατρο μπορεί να συνδράμει καταλυτικά και να καταπολεμήσει την ανάγκη για έλεγχο, την τελειομανία και τη δυσμορφική εικόνα σώματος που συχνά συνυπάρχουν.
Τελικά, όσο ιδανικός και να φαντάζει ο κόσμος του fitness είναι απαραίτητο να διαχωρίζεται η υγιής και σε λογικά πλαίσια άσκηση από την εμμονική και ψυχαναγκαστική συμπεριφορά. Η γυμναστική, όταν εφαρμόζεται με μέτρο, αποτελεί ένα ισχυρό μέσο για την προαγωγή της ευεξίας. Ωστόσο, η υπέρβαση των ορίων για την επίτευξη μιας απατηλής εικόνας τελειότητας μπορεί να αποβεί επιζήμια σε πολλά επίπεδα. Ας ενθαρρύνουμε λοιπόν τους νέους, την ηλικιακή ομάδα που κυρίως πλήττεται από τις νέες τάσεις και τα πρότυπα που προβάλλονται στα social media, να αγκαλιάσουν το σώμα τους και να υιοθετήσουν μια ισορροπημένη ρουτίνα, όπου υπάρχει χώρος για μικρές απολαύσεις, κοινωνική και προσωπική ζωή χωρίς τύψεις και ενοχές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The weight of gym culture: Student gym-goers experience ugly side of exercise, gunnoracle.com, διαθέσιμο εδώ
- The true cost of gym culture, bodypositivealliance.org, διαθέσιμο εδώ
- Generation Active: The 80% clubs can’t afford to ignore, lesmills.com, διαθέσιμο εδώ
