Της Αριάδνης Τσιγκοπούλου,
Ο Άρθουρ Μίλερ αποτελεί μία από τις εξέχουσες προσωπικότητες στο χώρο του παγκόσμιου θεάτρου του 20ού αιώνα, αν σκεφτεί κανείς τη μεγάλη κοινωνική και πολιτική επιρροή που άσκησαν τα έργα του στην εποχή τους. Με έντεχνο τρόπο, σε περιόδους κρίσης, συνεχών πολέμων και κοινωνικών αναταραχών, ο Μίλερ κατάφερε πολύ επιτυχημένα να εμπνεύσει τους θεατές και να συνδέσει την τέχνη με την ατομική ευθύνη και συνείδηση. Ο ιδιαίτερος, αφυπνιστικός και βαθιά ανθρώπινος τρόπος γραφής του πρόβαλε και κατέκρινε έντονα την έννοια του «αμερικανικού ονείρου» και τη γενικότερη υποκρισία που μάστιζε εκείνες τις δεκαετίες τα περισσότερα κοινωνικά στρώματα. Ανέδειξε, με λίγα λόγια, τις δραματικές συνέπειες των κοινωνικοπολιτικών πιέσεων στους ανθρώπους.
Γεννημένος τον Οκτώβριο του 1915 στη Νέα Υόρκη, σε μια εβραϊκή οικογένεια μεσοαστικής καταγωγής, είχε πάντοτε την απαραίτητη στήριξη για να ακολουθήσει την κλίση του προς τη γραφή και τις τέχνες. Παρ’ όλα αυτά, κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, τη δεκαετία του 1930, πολλές οικογένειες αντιμετώπισαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, όπως συνέβη και στην περίπτωση της οικογένειας του Μίλερ. Θα μπορούσε να ειπωθεί πως η συγκεκριμένη περίοδος, με την εμπειρία της φτώχειας και της γενικευμένης αναταραχής, διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τον χαρακτήρα και τον τρόπο γραφής του.
Το 1934 ξεκίνησε τις σπουδές του στη δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Τα δίδακτρα των επόμενων ετών τα κάλυψε ο ίδιος, μέσω υποτροφιών που έλαβε κατά τη φοίτησή του εκεί, για θεατρικά έργα που συνέγραψε. Ενώ οι σπουδές του ήταν αρχικά στραμμένες προς τη δημοσιογραφία, δεν άργησε να αναδείξει το πραγματικό του πάθος: το θέατρο. Μέσω των βραβείων που κέρδισε για τα έργα του εντός του πανεπιστημίου, άνοιξε ο δρόμος για την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Μετά την αποφοίτησή του, το 1938, τα πρώτα του έργα στο Broadway δε στέφθηκαν με την προσδοκώμενη επιτυχία.
Η μεγάλη αναγνώριση ήρθε μόλις το 1947, με το έργο Ήταν όλοι τους παιδιά μου (All My Sons), όπου, μέσα από τον μοναδικό και περίτεχνο λόγο του, κατάφερε να αναδείξει τις ανισορροπίες που γεννούσε η μεταπολεμική περίοδος για το μέσο άνθρωπο. Μεταξύ άλλων, κυριαρχούσαν οι έννοιες της προδοσίας, της μεταμέλειας και της ενοχής. Το έργο σκηνοθετήθηκε από τον Ελία Καζάν και ανέβηκε στο Coronet Theater, ενώ αναγνωρίστηκε ως ένα από τα δέκα καλύτερα θεατρικά έργα του 1947, κερδίζοντας το New York Drama Critics’ Circle Award και δύο βραβεία Tony.
Μόλις δύο χρόνια αργότερα, το 1949, παρουσίασε το ευρέως γνωστό και διαδεδομένο έργο του Ο Θάνατος του Εμποράκου (Death of a Salesman). Το εν λόγω έργο αποτελεί τη μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του Μίλερ, καταγράφοντας με αριστοτεχνικό τρόπο την αμερικανική καπιταλιστική κουλτούρα, καθώς και την κατάρριψη του πολυπόθητου «αμερικανικού ονείρου» εκείνων των δεκαετιών. Ο πρωταγωνιστής, Γουίλι Λόμαν, βιώνει έντονη απογοήτευση, καθώς η αποδοχή που τόσο έντονα προσδοκούσε από την κοινωνία δεν έρχεται ποτέ. Το έργο τιμήθηκε με τα βραβεία Tony και Pullinger, και αποτελεί ορόσημο για την παγκόσμια θεατρική σκηνή κάθε εποχής.
Μόλις τέσσερα χρόνια μετά, το 1953, επηρεασμένος από το γενικότερο ψυχροπολεμικό κλίμα και τον Μακαρθισμό που κυριαρχούσε ως ιδεολογικό ορόσημο, ο Μίλερ έγραψε το έργο Μάγισσες του Σάλεμ, (The Crucible). Με στόχο να αναδείξει την πολιτική δίωξη καλλιτεχνών και διανοούμενων της εποχής, λόγω του κοινωνικοπολιτικού κλίματος που επικρατούσε, χρησιμοποίησε έξυπνα ως αλληγορία το ιστορικό παράδειγμα του κυνηγιού μαγισσών του Σάλεμ, τον 17ο αιώνα.
Ο Άρθουρ Μίλερ, αποτελεί μια ιδιαίτερη και χαραγμένη στο χρόνο προσωπικότητα, και σίγουρα κάτι πολύ περισσότερο από έναν απλό δραματουργό. Υπήρξε πολιτικός στοχαστής και διανοούμενος, με μια μοναδική ικανότητα να αποτυπώνει την εποχή του, συνδυάζοντας τις κυρίαρχες πεποιθήσεις και ιδεολογίες στα έργα του. Μέχρι το 2005, οπότε και έφυγε από τη ζωή, παρέμεινε ενεργός τόσο καλλιτεχνικά όσο και πολιτικά, θέτοντας πάντοτε ως πρόσταγμα την κοινωνική δικαιοσύνη και την ελευθερία της έκφρασης. Ακόμη και στις μέρες μας, τα έργα του συνεχίζουν αδιάκοπα να ανεβαίνουν σε θεατρικές σκηνές ανά τον κόσμο, σημειώνοντας τεράστια και αδιαμφισβήτητη επιτυχία με την πάροδο του χρόνου.
Έμεινε —και θα μείνει— για πάντα χαραγμένος ως μια φωνή που δίνει φως σε κοινωνικές και πολιτικές αδικίες, συγκινεί, αφυπνίζει και εμπνέει το κοινό του, ανεξαρτήτως εποχής και συνθηκών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Άρθουρ Μίλερ: 5 έργα του θρυλικού δραματουργού που γεννήθηκε σαν σήμερα (17/10), athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
- Άρθουρ Μίλερ: Ο δραματουργός που ήθελε να αλλάξει τον κόσμο, monopoli.gr, διαθέσιμο εδώ
