Του Ελευθέριου Χονδρού,
Ο οικονομικός πόλεμος μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας έχει πλέον προσλάβει διαστάσεις πλήρους εμπορικής αντιπαράθεσης, με τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου να επιδίδονται σε έναν κλιμακούμενο αγώνα επιβολής δασμών και αντιμέτρων. Η πολιτική του Donald Trump περί «reciprocal tariffs» έχει οδηγήσει σε συνολικούς δασμούς 145% για κινεζικά προϊόντα, με το Πεκίνο να ανταποδίδει συμμετρικά, φθάνοντας στο ίδιο ποσοστό.
Η οικονομική διάσταση αυτής της στρατηγικής είναι βαθιά πολυεπίπεδη. Οι ΗΠΑ εισήγαγαν το 2024 αγαθά αξίας $440 δισ. από την Κίνα, ποσοστό που αντιπροσωπεύει περίπου το 3% του κινεζικού ΑΕΠ. Οι νέοι δασμοί καθιστούν τα κινεζικά προϊόντα σημαντικά ακριβότερα για τους Αμερικανούς καταναλωτές και επιχειρήσεις, αυξάνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις και μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα του τελικού προϊόντος.
Από την άλλη πλευρά, η Κίνα, εξαρτώμενη σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές, υφίσταται ισχυρότατο πλήγμα στην εξωτερική της ζήτηση. Αναλυτές όπως οι Goldman Sachs εκτιμούν ότι οι δασμοί θα μπορούσαν να μειώσουν το ΑΕΠ της Κίνας κατά έως και 2.4 ποσοστιαίες μονάδες, φέρνοντας την αναμενόμενη ανάπτυξη για το 2025 κάτω από τον επίσημο στόχο του 5%. Η UBS προβλέπει επιβράδυνση έως και στο 4%, υπό την προϋπόθεση επιθετικής δημοσιονομικής επέκτασης από το Πεκίνο.
Το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ των δύο χωρών παραμένει έντονα ελλειμματικό για τις ΗΠΑ, με εμπορικό έλλειμμα $295 δισ. το 2024. Παρόλο που οι ΗΠΑ έχουν μειώσει την εξάρτησή τους από την Κίνα – από 21% των συνολικών εισαγωγών το 2016 σε 13% το 2024 – οι νέοι δασμοί ενδέχεται να δημιουργήσουν στρεβλώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, αυξάνοντας το κόστος αναπλήρωσης με άλλα κράτη. Παράλληλα, η προσπάθεια της Κίνας να παρακάμψει τις κυρώσεις μέσω τρίτων χωρών (π.χ. Vietnam, Thailand) δυσχεραίνεται από την εξάπλωση των «reciprocal tariffs» και σε αυτές.
Ο κίνδυνος για την αμερικανική οικονομία δεν είναι αμελητέος. Η επιβάρυνση των καταναλωτών, οι αντιδράσεις των αγορών – όπως η απώλεια 20% της χρηματιστηριακής αξίας της Apple λόγω των δασμών – και η μειωμένη ανταγωνιστικότητα του αμερικανικού προϊόντος συνιστούν πιθανές πηγές επιβράδυνσης της ανάπτυξης και ενίσχυσης του πληθωρισμού. Η πολιτική προσέγγιση της διοίκησης Trump, μέσω μονομερών μέτρων και απειλών επιβολής επιπλέον κυρώσεων, τείνει να απομονώσει τις ΗΠΑ εμπορικά, δημιουργώντας ρήγματα στο παγκόσμιο σύστημα ελεύθερου εμπορίου.
Το Πεκίνο, αντί να αντιδρά πανικόβλητα, ακολουθεί ένα συνδυασμό άμυνας και εσωτερικής ενίσχυσης. Η υποστήριξη του χρηματιστηρίου μέσω κρατικών επενδυτικών οργανισμών όπως οι Chengtong και Huijin, η πρόθεση για περαιτέρω νομισματική χαλάρωση και οι δημοσιονομικές ενέσεις σε τοπικό επίπεδο καταδεικνύουν έναν μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων. Παράλληλα, η κινεζική κυβέρνηση εξετάζει την περαιτέρω υποτίμηση του yuan για να ενισχύσει τις εξαγωγές.
Στην παγκόσμια σκακιέρα, οι επιπτώσεις είναι βαθιές. Οι ΗΠΑ και η Κίνα αντιπροσωπεύουν μαζί το 43% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ο εμπορικός τους πόλεμος έχει ήδη πλήξει την παγκόσμια ανάπτυξη, περιορίζοντας τις επενδύσεις και αυξάνοντας την αβεβαιότητα. Το ενδεχόμενο «dumping» κινεζικών προϊόντων – ιδίως στους τομείς με υπερπαραγωγή, όπως το ατσάλι – εγκυμονεί κινδύνους για τις βιομηχανίες τρίτων χωρών, όπως η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Κίνα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε στρατηγικά αγαθά, όπως οι σπάνιες γαίες, ο χαλκός, και το λίθιο. Ήδη έχει περιορίσει τις εξαγωγές γερμανίου και γαλλίου, κρίσιμων για στρατιωτικές εφαρμογές, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να απαντήσει με τρόπους που υπερβαίνουν τους δασμούς. Αντίστοιχα, οι ΗΠΑ επιδιώκουν την περαιτέρω αποκοπή της Κίνας από τεχνολογίες αιχμής, όπως τα προηγμένα microchips.
Ο εμπορικός απομονωτισμός της περιόδου Trump έχει επιφέρει ρήγματα και στο σύστημα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, με την Κίνα να έχει προσφύγει επανειλημμένως στο μηχανισμό επίλυσης διαφορών. Το διεθνές δίκαιο πλήττεται από τη συνεχή μονομερή επιβολή δασμών και η εμπορική τάξη κινδυνεύει από κατακερματισμό.
Ο Xi Jinping επεσήμανε ότι «δεν υπάρχουν νικητές σε έναν εμπορικό πόλεμο». Και η ρεαλιστική θεώρηση είναι ότι η οικονομική σύγκρουση μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων δεν μπορεί να λυθεί με αριθμητικά παιχνίδια δασμών, αλλά με δομημένο διάλογο και κοινές λύσεις. Η επιμονή στη λογική της αμοιβαιότητας χωρίς διάθεση διαπραγμάτευσης εγκυμονεί τον κίνδυνο παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης, αν όχι ύφεσης.
Εν τέλει, η οικονομία δεν υπακούει σε πολιτικές σκοπιμότητες αλλά σε νόμους αλληλεξάρτησης και αποτελεσματικότητας. Η επιστροφή στην εμπορική συνεργασία με όρους ισότητας, διαφάνειας και σταθερότητας είναι ο μόνος δρόμος για να αποφευχθούν οι αλυσιδωτές συνέπειες ενός παρατεταμένου οικονομικού πολέμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Trump’s tariff war: What’s at stake for China’s economy?, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- What would a US-China trade war do to the world economy?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- China hits back at the US and raises tariffs to 125%, El Pais, διαθέσιμο εδώ
