Του Κωνσταντίνου Καρατζά,
Εδώ και δύο χρόνια λαμβάνει χώρα μία μεγάλη εμφύλια σύρραξη στο Σουδάν ανάμεσα στις Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF) υπό τον Abdel Fattah al-Burhan και στις παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) με ηγέτη τον Mohamed H. Dagalo. Στις αρχές αυτής της σύγκρουσης υπήρχε εκτεταμένη κάλυψη από διεθνή και ελληνικά μέσα ενημέρωσης, στη συνέχεια όμως ο πόλεμος του Σουδάν ξεχάστηκε παρά την ανθρωπιστική κρίση και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που έχουν διαπραχθεί. Ωστόσο μια πρόσφατη εξέλιξη, φέρνει πάλι στο προσκήνιο αυτό τον πόλεμο, ο οποίος περνά σε νέα φάση και είναι πιθανόν, να αποτελέσει αφετηρία για την τελική έκβαση.
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος τον Απρίλιο του 2023, οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης είχαν καταφέρει να θέσουν υπό τον έλεγχό τους το μεγαλύτερο τμήμα της πρωτεύουσας. Δύο χρόνια μετά την έναρξη των εχθροπραξιών η μάχη για τον έλεγχο του Χαρτούμ, σφραγίστηκε με την καθοριστική νίκη των Σουδανικών Ένοπλων Δυνάμεων. Ο αρχηγός του στρατού Al-Burhan, δήλωσε ότι η πρωτεύουσα είναι πλέον «ελεύθερη», αφού οι δυνάμεις του ανακατέλαβαν το αεροδρόμιο από την RSF, παίρνοντας τον πλήρη έλεγχο της πόλης και αναγκάζοντας τα παραστρατιωτικά στρατεύματα να φύγουν προς τα νότια. Η νίκη στο αεροδρόμιο για τις SAF ήρθε μια εβδομάδα αφότου οι στρατιώτες του κατάφεραν να ανακαταλάβουν το προεδρικό μέγαρο, μια συμβολική σημαντική νίκη στην αντεπίθεση που είχαν ξεκινήσει οι δυνάμεις του SAF από τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Ο στρατός του Al-Burhan, ελπίζει ότι η ανακατάληψή του Χαρτούμ θα σηματοδοτήσει μια αλλαγή στο πεδίο της μάχης που θα μπορούσε να εξαπλωθεί και σε άλλες περιοχές. Ο έλεγχος της πρωτεύουσας θα μπορούσε να επηρεάσει τις αντιλήψεις σε διεθνές επίπεδο, αφού τόσο ο Al-Burhan όσο και ο ηγέτης των παραστρατιωτικών της RSF, Mohamed Dagalo, προσπαθούσαν να προσεταιριστούν τους περιφερειακούς ηγέτες. Το SAF, είχε αρνηθεί να συμμετέχει σε ειρηνευτικές συνομιλίες με τον αντίπαλό του, όμως τώρα η ανακατάληψη του Χαρτούμ θα μπορούσε να του δώσει πρόσθετο μοχλό πίεσης σε οποιεσδήποτε πιθανές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Στην πρωτεύουσα,η κατάσταση μετά την φυγή των παραστρατιωτικών είναι αρκετά αποκαρδιωτική. Δημοσιογράφοι του BBC επισκέφτηκαν την πόλη και κατέγραψαν τις εκτεταμένες καταστροφές που έχει υποστεί η άλλοτε εμπορική καρδιά και έδρα της κυβέρνησης του Σουδάν.
Από τις λεηλασίες δε γλίτωσε ούτε η πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Βίντεο που κοινοποιήθηκε από τοπικό μέσο ενημέρωσης δείχνει το μουσείο της πόλης απογυμνωμένο, με λίγα μόνο αγάλματα να έχουν απομείνει συμπεριλαμβανομένου του αγάλματος, των επτά τόνων, του βασιλιά Ταχάρκα ενός Φαραώ που κυβέρνησε την Αίγυπτο και το Κους (σημερινό Σουδάν) από το 690 έως το 664 π.Χ. Στο μουσείο υπήρχαν περισσότερα από 10.000 αντικείμενα από χιλιάδες χρόνια ιστορίας συμπεριλαμβανομένου του βασιλείου της Νουβίας, της αυτοκρατορίας των Κουσιτών μέχρι τη χριστιανική και ισλαμική εποχή. Δυστυχώς, όπως δείχνουν στοιχεία που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, έχουν απομείνει ελάχιστα πλέον αντικείμενα. Οι φόβοι για λεηλασίες στο μουσείο προέκυψαν από τον Ιούνιο του 2023, ενώ ένα χρόνο αργότερα εμφανίστηκαν δορυφορικές εικόνες από φορτηγά φορτωμένα με αντικείμενα που έγφευγαν από το κτίριο σύμφωνα με αναφορές των υπευθύνων του μουσείου. Όμως, μετά το διωγμό των RSF από το Χαρτούμ έγινε εμφανής, η πλήρη έκταση της κλοπής. Σύμφωνα με ομάδα ειδικών, που θα καταγράψει την έκταση της ζημιάς σε αναφορά έχουν χαθεί τα περισσότερα από τα σπάνια αντικείμενα που υπήρχαν, όπως και χρυσός και άλλοι πολύτιμοι λίθοι που εικάζεται ότι μεταφέρθηκαν λαθραία από τη χώρα για πώληση στο εξωτερικό.
Επανερχόμενοι στα του πολέμου, πρέπει να υπενθυμιστεί ότι αυτή η εμφύλια σύγκρουση ξεκίνησε λόγω διαφωνιών μεταξύ των αργηγών του στρατού και των RSF για την ενσωμάτωση του δεύτερου στις ένοπλες δυνάμεις του Σουδάν. Οι παραστραιωτικοί εξακολουθούν να ελέγχουν μεγάλες εκτάσεις γης κυρίως στο δυτικό Σουδάν, την περιοχή του Νταρφούρ και στο νότο. Καμία πλευρά προς το παρόν δεν έχει καταφέρει να επιφέρει ένα ισχυρό πλήγμα στην άλλην, ώστε να την αναγκάσει να συνθηκολογήσει, ενώ κάθε πλευρά συνεχίζει να απολαμβάνει την υποστήριξη των περιφερειακών υποστηρικτών της.
Στη διάρκεια των δύο ετών της σύγκρουσης, η πλευρά του Al-Burhan έχει λάβει υποστήριξη από την Αίγυπτο, το Ιράν, τη Τουρκία και την Ουκρανία. Οι δυνάμεις του Dagalo υποστηρίζονται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Κένυα, τον Λιβυκό εθνικό στρατό του Χαφτάρ και τη μισθοφορική ομάδα Wagner. Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ότι η Ρωσία από τα μέσα του 2024 άρχισε να ενισχύει το Σουδανικό στρατό με αντάλλαγμα τη κατασκευή ναυτική βάσης στο Πορτ Σουδάν για να έχει πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα. Ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει, η κατάληψη όμως της πρωτεύουσας σίγουρα δημιουργεί προβλήματα στις δυνάμεις του Dagalo οι οποίες διαρκώς θα αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεσης από δω και στο εξής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What’s happened in Sudan’s civil war after new Khartoum battles, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- BBC finds fear, loss and hope in Sudan’s ruined capital after army victory, BBC, διαθέσιμο εδώ
- New images reveal extent of looting at Sudan’s national museum as rooms stripped of treasures, the Guardian, διαθέσιμο εδώ
