Της Δήμητρας Ψύλλιας,
Η αντισύλληψη αποτελεί έναν από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες στην εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνίας, τόσο από ιατρικής όσο και από κοινωνικής άποψης. Δίνει τη δυνατότητα στα ζευγάρια, και ιδίως στις γυναίκες, να ελέγχουν την αναπαραγωγική τους υγεία και να σχεδιάζουν τη ζωή τους με περισσότερη αυτονομία. Η εξέλιξη των μεθόδων αντισύλληψης έχει συμβάλει σημαντικά στη μείωση των ανεπιθύμητων κυήσεων, στη βελτίωση της μητρικής υγείας και στην προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών σε όλο τον κόσμο.
Ιστορική αναδρομή στην αντισύλληψη
Η επιθυμία ελέγχου της γονιμότητας δεν αποτελεί φαινόμενο της σύγχρονης εποχής. Από την αρχαιότητα έως και τη βιομηχανική επανάσταση, σε ολόκληρη την πορεία της ανθρωπότητας, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν ποικίλες—συχνά πρωτόγονες—μεθόδους αντισύλληψης. Ειδικότερα, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν φυσικά υλικά, όπως μέλι και φυτικά εκχυλίσματα, ως τοπικά μέσα φραγμού. Στις αρχές του 20ού αιώνα, η ανάπτυξη του ενδομήτριου σπειράματος (IUD) και του αντισυλληπτικού χαπιού έφερε μια ριζική επανάσταση στη δημόσια υγεία και στη σεξουαλική ελευθερία.
Μέθοδοι αντισύλληψης
Οι μέθοδοι αντισύλληψης διακρίνονται σε:
- Ορμονικές μέθοδοι
- Αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία περιέχουν οιστρογόνα και προγεσταγόνα, ώστε να αναστέλλουν την ωορρηξία.
- Ενέσιμα αντισυλληπτικά (π.χ. Medroxyprogesterone)
- Εμφυτεύματα (π.χ. Implanon)
- Επείγουσα αντισύλληψη (π.χ. χάπι επόμενης μέρας)
- Μηχανικές μέθοδοι
- Προφυλακτικό (ανδρικό και γυναικείο)
- Διάφραγμα και τραχηλικό κάλυμμα
- Ενδομήτριο σπείραμα (IUD)
- Φυσικές μέθοδοι
- Μέθοδος ημερολογίου (παρακολούθηση κύκλου)
- Μέθοδος θερμοκρασίας ή τραχηλικής βλέννας
- Αποχή κατά τις γόνιμες μέρες
4. Μόνιμες μέθοδοι
- Απολίνωση σαλπίγγων (γυναίκες)
- Απολίνωση σπερματικών πόρων / βασεκτομή (άνδρες)
Οφέλη και μειονεκτήματα
Αξίζει να αναφερθεί ότι η επιλογή της αντισυλληπτικής μεθόδου είναι ανάγκη να καθορίζεται με βάση τις ανάγκες του ατόμου, την ηλικία, τη γενικότερη υγεία και, φυσικά, τον οικογενειακό προγραμματισμό. Οι ορμονικές μέθοδοι προσφέρουν υψηλή αποτελεσματικότητα, αλλά συνοδεύονται από πιθανές παρενέργειες (π.χ. διαταραχές κύκλου, θρομβοφιλία σε προδιαθεσικά άτομα). Οι φυσικές μέθοδοι παρουσιάζουν χαμηλότερη αποτελεσματικότητα, ενώ οι μηχανικές μέθοδοι που αναφέρθηκαν προσφέρουν και προστασία από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ).
Η κοινωνική διάσταση της αντισύλληψης
Το γεγονός που οφείλουμε να τονίσουμε είναι ότι η αντισύλληψη δεν αποτελεί μόνο ένα μονοδιάστατο ιατρικό ζήτημα, αλλά έχει και κοινωνικό αντίκτυπο. Αποτελεί ένα φλέγον κοινωνικό θέμα. Η πρόσβαση σε αντισυλληπτικά μέσα έχει διευρύνει τους ορίζοντες της ανθρώπινης κοινωνίας, επηρεάζοντας θετικά την εκπαίδευση, την επαγγελματική σταδιοδρομία και την κοινωνική θέση των γυναικών. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολιτισμικά, θρησκευτικά ή νομικά εμπόδια στην πρόσβαση σε μέσα αντισύλληψης.
Σύγχρονες τάσεις και εξέλιξη
Στην σημερινή εποχή, η επιστημονική κοινότητα εξετάζει νέες μορφές αντισύλληψης, όπως:
- Το ανδρικό αντισυλληπτικό χάπι
- Τα βιοδιασπώμενα εμφυτεύματα
- Νέα IUDs με βελτιωμένα χαρακτηριστικά
- Αντισύλληψη με βάση γονιδιακή θεραπεία
Συμπέρασμα
Ολοκληρώνοντας, γίνεται αντιληπτό ότι η αντισύλληψη αποτελεί θεμέλιο λίθο της αναπαραγωγικής υγείας και της αυτοδιάθεσης του ατόμου. Ωστόσο, είναι καθοριστικής σημασίας να υπάρχει σωστή ενημέρωση ήδη από την εφηβική ηλικία, καθώς και πρόσβαση σε ασφαλείς και αποτελεσματικές μεθόδους, ώστε να διασφαλίζεται η βελτίωση της δημόσιας υγείας και της ποιότητας ζωής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Family planning/Contraception methods, WHO, διαθέσιμο εδώ
