Του Κυριάκου Αθανασιάδη,
Στο κέντρο της Ευρώπης, πάνω από τα Βαλκάνια βρίσκεται η Ουγγαρία. Μία χώρα με τεράστια ιστορική σημασία και αξιοθαύμαστες ομορφιές, έχει όμως ένα επιβαρυμένο παρελθόν, αφού κατά τη διάρκεια του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους συμμάχους της ναζιστικής Γερμανίας. Από το 1939, η χώρα είχε υπογράψει την συνθήκη του Άξονα μαζί με την Γερμανία, την Ιταλία και την Ιαπωνία και αποτέλεσε σημαντικό σύμμαχο στα χρόνια που ακολούθησαν, με πιο σημαντική την συμμετοχή της στην μεγαλύτερη επίθεση που έχει δει η ανθρώπινη ιστορία, την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Η συγκεκριμένη επιχείρηση, παρά την αρχική της επιτυχία, δεν μπόρεσε να λυγήσει την τεράστια Σοβιετική Ένωση, με αποτέλεσμα την πρώτη μεγάλη ήττα των ναζιστικών στρατευμάτων στην μάχη του Στάλινγκραντ. Η ήττα αυτή αποτελεί ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους, οι αναλογίες γύρισαν υπέρ των Συμμάχων. Μετά από την κατάρρευση του μετώπου στην Σοβιετική Ένωση, οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν να οπισθοχωρούν και οι σοβιετικοί προωθούνταν προς την Ευρώπη με στόχο το Βερολίνο. Ήταν πλέον η αρχή του τέλους για το τρίτο ράιχ και τις δυνάμεις του Άξονα.
Η Ουγγαρία σύντομα βρέθηκε στο κέντρο αυτής της εκστρατείας, χωρίς ωστόσο πρόθεση να συνεχίσει να πολεμάει για χάρη της Γερμανίας. Η άρνηση να πολεμάει στο πλευρό της, ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο οι σχέσεις τον δύο χωρών άλλαξαν, καθώς η Ουγγαρία υπό το καθεστώς Χόρτι επιθυμούσε την διαπραγμάτευση με τις δυνάμεις των Σοβιετικών. Στο άκουσμα αυτής της προδοσίας οι γερμανικές δυνάμεις προχώρησαν σε πλήρη έλεγχο της χώρας και σε επίταξη των εργοστασίων και του στρατού της. Σύντομα, στα προάστια της πρωτεύουσας, της Βουδαπέστης, βρίσκονταν μεταξύ άλλων η 53η Στρατιά, την 7η Στρατιά Φρουρών, την 46η Στρατιά και το 7ο Ρουμανικό Σώμα Στρατού. Συνολικά περίπου ένα εκατομμύριο στρατιώτες είχαν περικυκλώσει την πρωτεύουσα και ξεκίνησαν την πολιορκία στις 26 Οκτωβρίου 1944. Οι ναζί είχαν σαφείς εντολές από τον ίδιο τον Χίτλερ, να υπερασπιστούν την πόλη μέχρις εσχάτων και μαζί τους είχαν χιλιάδες μέλη του ακροδεξιού χώρου της Ουγγαρίας σε αυτήν την προσπάθεια. Οι ακροδεξιοί της χώρας είχαν δείξει και στο παρελθόν τεράστια συμπάθεια για τον κατακτητή και μάλιστα βοηθούσαν σε πολλές επιχειρήσεις όπως η εξόντωση των Εβραίων συμπατριωτών τους, ήταν λογικό επομένως να συνταχθούν μαζί τους κόντρα στον κόκκινο στρατό.
Παρά το αίτημα για συνθηκολόγηση που πρότειναν οι επιτιθέμενοι, οι γερμανικές δυνάμεις αρνήθηκαν και οι μάχες ξεκίνησαν. Για τις επόμενες εβδομάδες σκληρές αναμετρήσεις διεξήχθησαν από τα προάστια μέχρι τους δρόμους των πόλεων, ενώ ταυτόχρονα ξεκίνησε και μάχη στους υπονόμους της Βουδαπέστης στην προσπάθεια των δύο πλευρών να περάσουν πίσω από τις αντίπαλες γραμμές. Την ίδια στιγμή ο χειμώνας θέρισε τους άμαχους λόγω μη επαρκούς ανεφοδιασμού, ενώ πολλοί αξιωματικοί της Waffen – SS έφτασαν στο σημείο να φάνε τα άλογά τους για να επιβιώσουν. Ο ανεφοδιασμός είχε κοπεί από παντού και οι δύο πλευρές είχαν σαφείς εντολές να μην υποχωρήσουν. Το βράδυ της 11ης Φεβρουαρίου έγινε μια απελπισμένη προσπάθεια των δυνάμεων του Άξονα και των πολιτών να εκμεταλλευτούν το σκοτάδι και να φύγουν προς τον λόφο του κάστρου, οι Σοβιετικοί τους περίμεναν και μόνο 5 με 10 χιλιάδες κατάφεραν να γλυτώσουν, ενώ οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν ή παραδόθηκαν, δύο μόλις μέρες μετά, στις 13 Φεβρουαρίου οι εναπομείναντες υπερασπιστές της πόλης παραδόθηκαν. Ο κόκκινος στρατός είχε πάνω από 150.000 νεκρούς και δήλωσε ότι συνέλαβε πάνω από 110.000 ναζί.
Μετά την απελευθέρωση της Βουδαπέστης, η πορεία προς την Δύση και το Βερολίνο συνεχίστηκε με συνεχόμενες επιτυχίες για την ΕΣΣΔ και την ολοκλήρωση της απελευθέρωσης ολόκληρης της Ουγγαρίας. Μετά τα γεγονότα του Φεβρουαρίου ο γερμανικός στρατός αποδεκατισμένος άρχισε να αποχωρεί προοδευτικά από τη χώρα και στις 4 Απριλίου του 1945, ολόκληρη η Ουγγαρία είχε απελευθερωθεί από τους ναζί χάρη στις σοβιετικές δυνάμεις. Το ρολόι πλέον μετρούσε αντίστροφα για την κατάληψη του Βερολίνου και το τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιστορία της Μάχης της Βουδαπέστης αποτελεί μία από τις πολλές μεγάλες και πολύνεκρες αναμετρήσεις που οδήγησαν στην ήττα των δυνάμεων του Άξονα και τερμάτισαν τον πόλεμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μάνσολας Άγγελος (2017), Βουδαπέστη 1945: Η επική αντίσταση Γερμανών και Ούγγρων στον Σοβιετικό οδοστρωτήρα, εκδ. Γνωμών Εκδοτική
- Σταυρόπουλος Δημήτριος (2006), Η πολιορκία της Βουδαπέστης (1944-1945), εκδ. Γκοβόστης
- Η μάχη της Βουδαπέστης, 73 χρόνια από μια εκ των πιο αιματηρών πολιορκιών του Β’ παγκοσμίου πολέμου, iellada.gr, διαθέσιμο εδώ
