Της Μελίνας Μυλωνογιάννη,
Συχνά αντιλαμβανόμαστε την κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο ως κάτι που θα συμβεί στο μέλλον. Στην πραγματικότητα, όμως, συντελείται ήδη. Τα οικοσυστήματα και οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο επηρεάζονται άμεσα από τις συνεχείς μεταβολές της κλιματικής αλλαγής. Η κλιματική αλλαγή επιδρά στο περιβάλλον με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Η αύξηση της θερμοκρασίας, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η ξηρασία και οι πλημμύρες αποτελούν μόνο κάποιες από τις επιπτώσεις της. Αυτές οι μεταβολές επηρεάζουν τομείς και πόρους από τους οποίους εξαρτάται η ανθρωπότητα, όπως το νερό, την ενέργεια, τις μεταφορές, την άγρια ζωή, η γεωργία, τα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη υγεία.
Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO) επιβεβαίωσε ότι το 2024 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ, βάσει έξι διεθνών βάσεων δεδομένων. Σύμφωνα με έρευνες του WMO, τα τελευταία δέκα χρόνια (2015–2024) είναι τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί, σημειώνοντας μια εντυπωσιακή ακολουθία ρεκόρ θερμοκρασιών. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, δήλωσε σχετικά: «Η αποτίμηση αυτή του WMO αποδεικνύει ξανά ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Ένα έτος που ξεπερνά το όριο των 1,5°C δε σημαίνει ότι ο μακροπρόθεσμος στόχος έχει χαθεί, αλλά ότι πρέπει να εντείνουμε τη δράση μας». Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, «οι φλόγες του 2024 απαιτούν πρωτοποριακή δράση για το κλίμα το 2025».
Η NOAA (Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ) παρακολουθεί τον καιρό και το κλίμα σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα λοιπόν με το Global Climate Dashboard της NOAA, η κλιματική αλλαγή έχει επιφέρει συγκεκριμένα την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας (η ενημέρωση του Ιανουαρίου του 2024 μας πληροφορεί ότι η θερμοκρασία αυξήθηκε περίπου 2°F (1,1°C) από το 1850 έως το 2023), την επιτάχυνση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας (σύμφωνα με την ενημέρωση του Απριλίου του 2022, η μέση παγκόσμια στάθμη της θάλασσας έχει αυξηθεί 21–24 εκατοστά από το 1880) και τη συρρίκνωση των παγετώνων και μείωση του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής (μεταξύ 1979 και 2021, ο Αρκτικός Ωκεανός χάνει κάθε χρόνο παγοκάλυψη ίση με την έκταση της Νότιας Καρολίνας).
Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την κοινωνία μας με πολλούς τρόπους. Ειδικότερα, η ξηρασία μπορεί να πλήξει τη γεωργία και την ανθρώπινη υγεία, οι πλημμύρες μπορούν να προκαλέσουν εξάπλωση ασθενειών, θανάτους και καταστροφή οικοσυστημάτων και υποδομών. Τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την ξηρασία, τις πλημμύρες και άλλες καιρικές συνθήκες αυξάνουν τη θνησιμότητα, μειώνουν τη διαθεσιμότητα τροφίμων και περιορίζουν την παραγωγικότητα των εργαζομένων, επηρεάζοντας τελικά ολόκληρη την οικονομία.
Όσον αφορά στις παγκόσμιες πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, οι Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (Nationally Determined Contributions – NDCs) αποτελούν εθνικά σχέδια δράσης για το κλίμα που υποβάλλει κάθε χώρα στο πλαίσιο της Συμφωνίας των Παρισίων. Κάθε NDC καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζει να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, συμβάλλοντας έτσι στην παγκόσμια προσπάθεια περιορισμού της ανόδου της θερμοκρασίας στους 1,5°C. Παράλληλα, προσδιορίζει πώς η χώρα θα προσαρμοστεί στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η Συμφωνία των Παρισίων απαιτεί την επικαιροποίηση των NDCs κάθε πέντε χρόνια, με συνεχώς αυξανόμενη φιλοδοξία, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες κάθε χώρας.
Κάθε τομέας της κοινωνίας—ενέργεια, βιομηχανία, γεωργία, μεταφορές και άλλοι—πρέπει να αναλάβει δράση τόσο για τη μείωση των εκπομπών όσο και την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες ήδη επηρεάζουν άτομα και θεσμούς. Τα NDCs προσφέρουν ένα πλαίσιο για την ενσωμάτωση της κλιματικής δράσης σε όλους τους τομείς και αποτελούν τον κύριο μηχανισμό συντονισμού των εθνικών προσπαθειών για τη μείωση των εκπομπών και την προστασία των πολιτών από τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.
Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης, υπάρχει ακόμη χρόνος για να περιορίσει η διεθνής κοινότητα τις επιπτώσεις και τη σοβαρότητα της κλιματικής αλλαγής. Γνωρίζουμε ήδη τα περισσότερα από τα προβλήματα και τις λύσεις, ενώ η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει να ανακαλύπτει νέες. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορούμε να αποφύγουμε τα χειρότερα σενάρια εάν μηδενίσουμε τις εκπομπές το συντομότερο δυνατό, περιορίζοντας έτσι τη θέρμανση του πλανήτη.
Για να το πετύχουμε, απαιτούνται επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και υποδομές, που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Χρειάζεται επίσης να βελτιώσουμε τις τεχνολογίες και τις εγκαταστάσεις που παγιδεύουν και αξιοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η μείωση των εκπομπών θα ωφελήσει και την ανθρώπινη υγεία, σώζοντας ζωές και εξοικονομώντας δισεκατομμύρια δολάρια σε δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης.
Η δράση για το κλίμα είναι υπόθεση όλων μας. Πρέπει να κινητοποιηθούμε, να υψώσουμε τη φωνή μας και να ζητήσουμε λογοδοσία από τους ηγέτες της χώρας μας, ώστε να λάβουν τις τολμηρές αποφάσεις που απαιτεί η σοβαρότητα της κρίσης. Πρέπει όλοι να έχουμε κατά νου την ατομική ευθύνη μας για την αντιμετώπιση αυτού του φλέγοντος θέματος, το οποίο απασχολεί τη διεθνή κοινότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What are NDC’s and how they drive climate action, United Nations, διαθέσιμο εδώ
- WMO confirms 2024 warmest year on record, about 1.55°C above pre-industrial level, World Meteorological Organization, διαθέσιμο εδώ
- Climate change impacts, National Oceanic and Atmospheric Administration, διαθέσιμο εδώ
