Της Ελένης Μήτσιου,
Ο λόξυγγας είναι ακίνδυνος, ωστόσο, εξαιρετικά ενοχλητικός. Μπορεί να προκαλέσει ντροπή και αμηχανία στον «πάσχοντα», αλλά ο περίγυρος δε μπορεί παρά να ευθυμήσει ή να αγνοήσει παντελώς την κατάσταση. Όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκειά του, τόσο εντονότερο το σάστισμα και ο εκνευρισμός, καθώς το διάφραγμα κάνει τη δική του «επανάσταση». Οι «παλιοί» συστήνουν τη διακοπή της αναπνοής ή τη γρήγορη κατάποση νερού με σκοπό την εξαφάνισή του. Όπως ίσως να έχει γίνει αντιληπτό, το προκείμενο άρθρο πραγματεύεται τον λόξυγγα, με σκοπό να διασαφηνιστούν τα ασαφή σημεία και να διερευνηθεί η πιο «τρομακτική» μορφή του: ο χρόνιος λόξυγγας.
Γενικές πληροφορίες: Τα είδη και τα αίτια του λόξυγγα
Επομένως, τι ακριβώς είναι ο λόξυγγας; Πρόκειται, λοιπόν, για επαναλαμβανόμενους σπασμούς του διαφράγματος, του λεπτού, αλλά ισχυρού αυτού μυός σε σχήμα θόλου. Το διάφραγμα εντοπίζεται κάτω από τη βάση των πνευμόνων αποτελώντας το «όριο» του θώρακος και της κοιλίας, ενώ συμβάλλει στη διαδικασία της αναπνοής (εισπνοή/εκπνοή). Οι επαναλαμβανόμενοι σπασμοί συνδυάζονται με την παραγωγή του χαρακτηριστικού ήχου του λόξυγγα, του γνωστού «χικ», το οποίο οφείλεται στην απότομη σύγκλειση των φωνητικών χορδών.
Περνώντας στην ακριβή ακολουθία γεγονότων που οδηγούν στη συγκεκριμένη αντίδραση του οργανισμού, θα την περιγράφαμε ως εξής:
- Αρχικά, παρατηρείται απότομη πτώση του διαφράγματος μεταξύ των αναπνοών, με αποτέλεσμα τη γρήγορη εισπνοή ποσότητας αέρα.
- Εν συνεχεία, το κεντρικό τμήμα του λάρυγγα όπου εντοπίζονται οι φωνητικές χορδές, δηλαδή η γλωττίδα, κλείνει ξαφνικά, ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω είσοδος αέρα.
- Τελικά, παρατηρείται η χαρακτηριστική παραγωγή ήχου.
Επιπλέον, ο διαχωρισμός του λόξυγγα σε κατηγορίες σχετίζεται με τη διάρκειά του. Έτσι, προκύπτουν τα εξής είδη:
- Παροδικός ή προσωρινός: διαρκεί μερικά δευτερόλεπτά ή λεπτά.
- Επίμονος: διαρκεί περισσότερο από δύο εικοσιτετράωρα έως κι έναν μήνα.
- Ανίατος: παρατηρείται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός μήνα (από τον αγγλικό όρο “Intractable hiccups”). Αλλιώς ονομάζεται και χρόνιος λόξυγγας.
- Επαναλαμβανόμενος: επανέρχεται τακτικά και καθένα εκ των επεισοδίων διαρκεί για αρκετά λεπτά.
Συνεχίζοντας την εξέταση του αντανακλαστικού του λόξυγγα, ενδιαφέρον εμφανίζουν τα αίτια που οδηγούν στην πυροδότησή του. Κατά κύριο λόγο, η κατάσταση οφείλεται στον ερεθισμό των νεύρων που συμβάλλουν στη συστολή του διαφράγματος, συμπεριλαμβανομένων του πνευμονογαστρικού και του φρενικού νεύρου, προκαλώντας ξαφνική σύσπασή του.
Σχετικά με τον παροδικό λόξυγγα, η συχνότητά του διαφέρει από άτομο σε άτομο, ενώ διάφορες συνθήκες και συνήθειες ενδέχεται να τον προκαλούν. Ωστόσο, αν και η αιτία δεν είναι πάντοτε σαφής ή αποκλειστική, αξιοσημείωτο ρόλο ενδέχεται να διαδραματίζουν καταστάσεις όπως η ταχεία και μεγάλης ποσότητας πρόσληψη τροφής, η κατανάλωση καυτερών, κρύων ή ζεστών τροφών και η κατάποση μεγάλης ποσότητας αέρα (αεροφαγία). Επιπροσθέτως, τα ροφήματα με ανθρακικό, τα αλκοολούχα ποτά και το κάπνισμα, σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα, φαίνεται, επίσης, να συμβάλλουν στην πρόκληση λόξυγγα.
Ακόμη, πρέπει να σημειωθεί πως τα αίτια του χρόνιου λόξυγγα διαφέρουν από εκείνα του παροδικού και περιλαμβάνουν γαστρεντερικές παθήσεις όπως η γαστρίτιδα και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, νευρολογικές καταστάσεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (εγκεφαλικό επεισόδιο, Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας) και πνευμονοπάθειες ή όγκους και βλάβες του μεσοθωράκιου. Η λίστα πιθανών αιτιών συνεχίζει συμπεριλαμβάνοντας τον καρκίνο του οισοφάγου ή του παγκρέατος, καταστάσεις που επηρεάζουν τον μεταβολισμό (ουραιμία ή υπασβεστιαιμία), τη σχετική νευρική σηματοδότηση και ορισμένες λοιμώξεις όπως η γρίπη και ο έρπης (απλός ή ζωστήρας). Τέλος, η επίμονη αυτή κατάσταση ενδέχεται να εμφανιστεί έπειτα από παρεμβάσεις ή εγχειρίσεις, ιδίως εάν χρησιμοποιήθηκε γενική αναισθησία.
Λόξυγγας στα νεογνά και στα βρέφη
Δεν είναι καθόλου απίθανο οι νέοι γονείς και οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης να παρατηρήσουν λόξυγγα στα νεογνά και τα βρέφη. Η πλήρης ερμηνεία του φαινομένου δεν έχει επιτευχθεί, ωστόσο, ενδέχεται να προκαλείται λόγω αυξημένης συγκέντρωσης αερίων στον στόμαχό τους. Η εν λόγω κατάσταση, όπως και στους ενηλίκες, πιθανόν να οφείλεται στην κατάποση αέρα κατά τη φυσιολογική κατανάλωση υγρών ή τροφής κι έτσι να επέρχεται διόγκωση του στόμαχου και ενεργοποίηση του παραπάνω αντανακλαστικού. Αν και είναι συχνό φαινόμενο, σε περίπτωση που συνδυάζεται με περαιτέρω συμπτώματα, όπως ο βήχας και ο έμετος, ίσως να οφείλεται σε υποκείμενη παθολογία, συγκεκριμένα σε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, με αποτέλεσμα να συνίσταται επικοινωνία με τον παιδίατρο.
Αντιμετώπιση παροδικού και χρόνιου λόξυγγα
Σχετικά με τον παροδικό λόξυγγα δεν υπάρχει κάποια κοινώς αποδεκτή επιστημονική αντιμετώπιση. Αν και συνήθως υποχωρεί ταχύτατα χωρίς παρέμβαση, σε περίπτωση που η ενόχληση παρουσιαστεί εντόνως, ίσως να βοηθήσει κάποια από τις γνωστές εμπειρικές προσεγγίσεις, οι οποίες φαίνεται να λειτουργούν, καθώς διεγείρουν το πνευμονογαστρικό νεύρο ή αυξάνουν τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στους πνεύμονες. Στη λίστα των εμπειρικών προσεγγίσεων συγκαταλέγονται οι εξής:
- Σύντομη διακοπή της αναπνοής
- Κατάποση ή/ και γαργάρες με κρύο νερό
- Άσκηση πίεσης στους οφθαλμούς
- Αναπνοή σε χάρτινη σακούλα (προσοχή: όχι σε πλαστική!)
- Κατανάλωση μια κουταλιάς ζάχαρης ή μικρού κομματιού λεμονιού
Όσον αφορά τον λόξυγγα που διαρκεί παραπάνω από δύο ημέρες, ενδέχεται να αποτελεί κάτι περισσότερο από μια απλή ενόχληση, καθώς επηρεάζει βασικές ανάγκες όπως η σίτιση και ο ύπνος. Σε αυτή την περίπτωση, ο θεράπων ιατρός θα καθορίσει την καταλληλότερη θεραπευτική προσέγγιση με γνώμονα το αίτιο, όπως τη φαρμακευτική προσέγγιση, το νευρικό αποκλεισμό ή την ύπνωση.
Η ιστορία της Danielle McCracken: λόξυγγας για 12 χρόνια (!)
Η περίπτωση της Danielle McCracken αποτελεί ένα ενδιαφέρον, από ιατρικής σκοπιάς, περιστατικό χρόνιου λόξυγγα. Η νεαρή ενήλικας αναφέρει πως έπειτα από ένα επεισόδιο ανεξέλεγκτης κατάχρησης αλκοόλ, κατά τα πρώτα χρόνια της φοιτητικής της ζωής, σε συνδυασμό με τον εθισμό και την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων της φαρμακευτικής της αγωγής για την αρθρίτιδα και της ημικρανίας που την ταλαιπωρούσαν, ξύπνησε το επόμενο πρωί με επίμονο λόξυγγα. Αν και η εμφάνισή του αποτελούσε ένα συχνό για εκείνη φαινόμενο, αυτή τη φορά τα πράγματα ήταν διαφορετικά, καθώς η διάρκειά του ήταν μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά, με τον λαιμό και τον θώρακά της να πονούν έντονα. Έπειτα από μια εβδομάδα παράτασης του συμπτώματος, απευθύνθηκε στο ιατρείο της πανεπιστημιούπολης, όπου δε βρέθηκε λύση στο πρόβλημα. Έτσι, με τον καιρό παρατήρησε πως το έντονο άγχος και η έλλειψη ύπνου επιδείνωναν την κατάσταση, ενώ κατά μέσο όρο λοξυγγούσε 5 φορές το λεπτό, σχεδόν ανά 10 δευτερόλεπτα, ακόμη και κατά τη διάρκεια του ύπνου της.
Περνώντας ο καιρός, η ζωή της έγινε αρκετά πιο δύσκολη, όχι μόνο λόγω των σωματικών επιπτώσεων, αλλά κυρίως εξαιτίας των ψυχολογικών και κοινωνικών προεκτάσεων των συνεπειών του. Προσπάθησε να αναστρέψει την κατάσταση συνεχίζοντας όμως την κατάχρηση αλκοόλ και τη φαρμακευτική αγωγή της για τις υπόλοιπες καταστάσεις που την ταλαιπωρούσαν, μέχρι που συνειδητοποίησε πως αυτές οι προσεγγίσεις προκαλούσαν μόνο επιδείνωση του συμπτώματος. Όταν σταμάτησε τις καταχρήσεις, η ζωή της απέκτησε φυσιολογικότερους ρυθμούς, ενώ το χιούμορ βοήθησε αναμφίβολα στη διαχείριση διαφόρων καταστάσεων.
Όταν οι γιατροί κατάλαβαν ότι ο λόξυγγας δεν ήταν προϊόν του «μυαλού» της Danielle προσέτρεξαν σε θεραπευτικά σχήματα με στόχο τη διακοπή του. Έπειτα από 8 (!) χρόνια κατάφεραν να καταλήξουν σε έναν συνδυασμό αγωγών που περιόρισε τη συχνότητα, χωρίς ποτέ να εξαφανιστεί πλήρως. Ακόμη, δε έγινε ποτέ σαφής ο ακριβής μηχανισμός που οδήγησε στην προκείμενη χρόνια κατάσταση και η σύνδεσή της με τις παραπάνω καταχρήσεις άργησε να γίνει από τους θεράποντες ιατρούς.
Τέλος, η Danielle δηλώνει ψυχικά δυνατότερη, έπειτα από τον αγώνα που έδωσε για να διαχειριστεί την κατάσταση, και, φυσικά, πιο υπομονετική. Αντιμετωπίζει τον λόξυγγα τόσο φυσιολογικά, όσο το ανοιγόκλεισμα των ματιών της. Επίσης, αν και αρχικά την εξόργισε η χιουμοριστική αντιμετώπισή του, ακόμη κι από τον σύζυγό της στην αρχή της σχέσης τους, και ο χαρακτηρισμός «αξιολάτρευτος», φαίνεται πως οι προσεγγίσεις αυτές συνέβαλλαν στο ψυχολογικό κομμάτι της διαχείρισης της κατάστασης.
Επομένως, το παράδειγμα της νεαρής μας βοηθά να κατανοήσουμε πως δεν πρέπει ποτέ να σταματήσουμε να δίνουμε τις δικές μας προσωπικές μάχες, αλλά και να αναγνωρίζουμε εκείνες που αξίζει να δοθούν. Για την Danielle, οι μάχες που δε θα πάψουν ποτέ να δίνονται αφορούν την υγεία και την βελτίωση της ποιότητας ζωής της, ενώ αποφάσισε την πλήρη συμφιλίωση με την εν λόγω «πτυχή» του εαυτού της. Ίσως, η στάση της να προέκυψε από τη συνειδητοποίηση πως «η μάχη» σχετικά με τη μέγιστη πιθανή βελτιστοποίηση της εικόνας που σχηματίζουν οι άλλοι για εμάς, ορμώμενοι από εξωτερικά χαρακτηριστικά μας, είναι ατέρμονη, εξαντλητική και παραπανίσια. Κλείνοντας, με αφορμή την παραπάνω στάση, ας αναλογιστούμε ο καθένας προσωπικά, εάν δίνουμε τις σωστές μάχες βελτιώνοντας τη ζωή μας ή εάν συνεχίζουμε να μας αντιμετωπίζουμε ως τον μεγαλύτερο εχθρό μας, κάνοντας το μυαλό μας ένα από τα δυσκολότερα μέρη για να «κατοικήσουμε»…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Hiccups, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Hiccups, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Experience: I’ve had hiccups for 12 years, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Diaphragm, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Διαφραγματική αναπνοή, Πνευμονολογικό Ιατρείο AthensLung, διαθέσιμο εδώ
